Problem adaptacji kulturowej procedur diagnostycznych

Prezentacja na temat: "Problem adaptacji kulturowej procedur diagnostycznych"— Zapis prezentacji:

1 Problem adaptacji kulturowej procedur diagnostycznych
Anna Słysz Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

2 Podejścia do analizy wpływu kultury na proces diagnozowania
1) nomotetyczne (etic approach): należy poszukiwać pojęć ogólnych, ponieważ pojęcia lokalne (specyficzne) są realizacją w danej kulturze kategorii uniwersalnej; 2) idiograficzne (emic approach): należy bazować na pojęciach wypracowanych przez daną społeczność, ponieważ kultura stanowi integralną część ludzkich zachowań (Hornowska, Paluchowski, 2004).

3 Implikacje podejścia nomotetycznego
Uzasadnienie dla adaptacji narzędzi diagnostycznych, przenoszonych z jednej kultury do drugiej. Uzasadnienie dla stosowania „ponadkulturowych” teorii psychologicznych oraz technik terapeutycznych. Usankcjonowanie roli badań ilościowych.

4 Procedura adaptacji kulturowej
Zastępowanie treści specyficznych dla kultury, z której test pochodzi, treściami specyficznymi dla kultury, do której test jest adoptowany. Etapy (Hornowska, Paluchowski, 2004):  analiza konstruktu teoretycznego  tłumaczenie wprost ze źródła  tłumaczenia odwrotne  badania jakościowe i ilościowe  ostateczna wersja docelowa  analiza psychometryczna.

5 Rodzaje równoważności adaptowanych narzędzi według Drwala (1995)
równoważność fasadowa (np. graficzna testu, instrukcja); równoważność psychometryczna (np. korelacja między wersjami); równoważność funkcjonalna (przydatność do tych samych celów); równoważność tłumaczenia (np. treść pytań, stopień trudności słów); równoważność rekonstrukcji (np. sposoby sprawdzania rzetelności i trafności, rodzaje norm).

6 Międzynarodowe klasyfikacje zaburzeń psychicznych
W Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-IV (1994) uwzględniono wpływ kultury na badanie i diagnozę. W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 brakuje odrębnych kategorii dla zaburzeń specyficznych kulturowo.

7 Implikacje podejścia idiograficznego
Niezgoda na wprowadzanie obcych kulturowo narzędzi diagnostycznych, teorii czy klasyfikacji zaburzeń. Poszukiwanie specyficznych kulturowo czynników etiologicznych. Rola badań jakościowych (np. badanie mitu jako nośnika wartości, jakie nadaje i odbiera rzeczom człowiek; por. Pankalla, 2005).

8 Perspektywa kulturowa diagnozy klinicznej (1)
Motywacja do działań autodestrukcyjnych Inkowie: nacinali skórę i nawiercali czaszkę, by wypuścić demona; w Chinach: okaleczenie stóp – realizacja ideału piękna; Histeria od starożytności do XIX wieku – postrzegana jako efekt wędrującej po ciele macicy.

9 Perspektywa kulturowa diagnozy klinicznej (2)
Unikające zaburzenie osobowości w kulturach indywidualistycznych – obawa człowieka, że nie zachowa się zgodnie z własnym ideałem ego; w kulturach kolektywistycznych – obawa, by nikogo nie urazić swoim zachowaniem.

10 Próby uwzględniania obu perspektyw
Poszukiwanie wspólnych sensów konstruktów teoretycznych  operacjonalizacja konstruktu (derived etic; Berry, 1969, 1989). Metodologia teorii ugruntowanej (grounded theory; Strauss, Glaser, 1967, za: Konecki, 2000).

11 Perspektywa zastosowania metodologii teorii ugruntowanej w badaniach międzykulturowych
Specyficznym celem teorii ugruntowanej (grounded theory) – jako strategii badań jakościowych – jest odkrywanie teorii na bazie danych empirycznych, odnoszącej się do nowego obszaru (Strauss, Glaser, 1967, za: Konecki, 2000).

12 Cechy formalne teorii ugruntowanej (Glaser, Strauss, 1967, za: Konecki, 2000, Malewski, 1998):
minimum prekonceptualizacji badań; możliwość modyfikacji budowanych teorii; możliwość odniesienia do innych obszarów badawczych (transcending); myślenie analityczne, „sytuacyjne” w odniesieniu do motywów działań ludzkich, ściśle związanych z kontekstem działań; dopasowanie do rzeczywistości (fit); istotność (relevant); precyzyjnie określony zakres treściowy.

13 Projekt badań wiążących badania jakościowe i ilościowe

14 Badanie ludzi jest jak badanie jabłka.
Można poznawać to, co się chce, ujmując to w liczby,i wiedzieć wszystko o masie jabłka i jak ono spada, ale wciąż nie wiedzieć, dlaczego jest ono tak smaczne (Feynman, 1982, za: Bartosz, 1995, s. 52).

15 Dziękuję za uwagę!