Pobierz prezentację
Pobieranie prezentacji. Proszę czekać
OpublikowałMichalina Owczarski Został zmieniony 10 lat temu
1
Adam Grobler
2
Co istnieje/Powszechniki
Gorgiasz z Leonitoi (V w. pne): Nic nie istnieje. Co istnieje/Powszechniki
3
Co istnieje/Powszechniki
Gorgiasz z Leonitoi (V w. pne): Nic nie istnieje. Nawet gdyby coś istniało, nie dałoby się poznać. Co istnieje/Powszechniki
4
Co istnieje/Powszechniki
Gorgiasz z Leonitoi (V w. pne): Nic nie istnieje. Nawet gdyby coś istniało, nie dałoby się poznać. Nawet gdyby coś istniało i dało się poznać, nie dałoby się nic o tym powiedzieć. Co istnieje/Powszechniki
5
Główne problemy filozofii teoretycznej:
Co istnieje? Co (i skąd) można wiedzieć? Dzięki czemu słowa coś znaczą? Co istnieje/Powszechniki
6
Główne problemy filozofii teoretycznej:
Co istnieje? Co (i skąd) można wiedzieć? Dzięki czemu słowa coś znaczą? Ontologia Epistemologia Logika Co istnieje/Powszechniki
7
Główne działy filozofii teoretycznej:
Ontologia (metafizyka) ont = byt; metafizyka = to, co następuje po fizyce Co istnieje/Powszechniki
8
Główne działy filozofii teoretycznej:
Ontologia (metafizyka) ont = byt; metafizyka = to, co następuje po fizyce Epistemologia (teoria poznania) episteme = wiedza Co istnieje/Powszechniki
9
Główne działy filozofii teoretycznej:
Ontologia (metafizyka) ont = byt; metafizyka = to, co następuje po fizyce Epistemologia (teoria poznania) episteme = wiedza Logika (szeroko pojęta: semiotyka, semantyka, filozofia języka…) logos = słowo Co istnieje/Powszechniki
10
Natura pytań filozoficznych:
Odpowiedź wydaje się oczywista, a nie jest. Są bardziej abstrakcyjne od pytań naukowych. Domagają się odpowiedzi uzasadnionych. Co istnieje/Powszechniki
11
Natura pytań filozoficznych:
Odpowiedź wydaje się oczywista, a nie jest. Są bardziej abstrakcyjne od pytań naukowych. Domagają się odpowiedzi uzasadnionych. Filozofia różni się od: wiedzy potocznej; „zdrowego rozsądku” (common sense); Co istnieje/Powszechniki
12
Natura pytań filozoficznych:
Odpowiedź wydaje się oczywista, a nie jest. Są bardziej abstrakcyjne od pytań naukowych. Domagają się odpowiedzi uzasadnionych. Filozofia różni się od: wiedzy potocznej; „zdrowego rozsądku” (common sense); nauki; Co istnieje/Powszechniki
13
Natura pytań filozoficznych:
Odpowiedź wydaje się oczywista, a nie jest. Są bardziej abstrakcyjne od pytań naukowych. Domagają się odpowiedzi uzasadnionych. Filozofia różni się od: wiedzy potocznej; „zdrowego rozsądku” (common sense); nauki; religii i światopoglądu Co istnieje/Powszechniki
14
Co istnieje/Powszechniki
Przedmioty fikcyjne? krasnoludki, Zagłoba Co istnieje/Powszechniki
15
Co istnieje/Powszechniki
Przedmioty fikcyjne? Teoretyczne przedmioty nauki? krasnoludki, Zagłoba elektrony, geny, dominacja, introwersja Co istnieje/Powszechniki
16
Co istnieje/Powszechniki
Przedmioty fikcyjne? Teoretyczne przedmioty nauki? Przedmioty abstrakcyjne? krasnoludki, Zagłoba elektrony, geny, dominacja, introwersja liczby, białość , sprawiedliwość, białość, Co istnieje/Powszechniki
17
Co istnieje/Powszechniki
Przedmioty fikcyjne? Teoretyczne przedmioty nauki? Przedmioty abstrakcyjne? Powszechniki (uniwersalia)? krasnoludki, Zagłoba elektrony, geny, dominacja, introwersja liczby, białość , sprawiedliwość, białość, Człowiek Co istnieje/Powszechniki
18
Co istnieje/Powszechniki
Przedmioty fikcyjne? Teoretyczne przedmioty nauki? Przedmioty abstrakcyjne? Powszechniki (uniwersalia)? Przedmioty potocznego doświadczenia? krasnoludki, Zagłoba elektrony, geny, dominacja, introwersja liczby, białość , sprawiedliwość, białość, Człowiek to-oto drzewo, zwierzę, krzesło Co istnieje/Powszechniki
19
Co istnieje/Powszechniki
Przedmioty fikcyjne? Teoretyczne przedmioty nauki? Przedmioty abstrakcyjne? Powszechniki (uniwersalia)? Przedmioty potocznego doświadczenia? Dusze (umysły)? krasnoludki, Zagłoba elektrony, geny, dominacja, introwersja liczby, białość , sprawiedliwość, białość, Człowiek to-oto drzewo, zwierzę, krzesło Co istnieje/Powszechniki
20
Problem początku (zasady bytu, arche):
Przedmioty zmysłowe powstają i giną. Mogłyby w ogóle nie istnieć. Musi zatem istnieć jakiś początek bytu, który nie powstaje, ani nie ginie. Co istnieje/Powszechniki
21
Co istnieje/Powszechniki
Problem początku Tales z Miletu ( pne) Teza: początkiem bytu jest woda. Źródło: Co istnieje/Powszechniki
22
Co istnieje/Powszechniki
Problem początku Tales z Miletu ( pne) Teza: początkiem bytu jest woda. Źródło: Problem: woda jest jedną z rzeczy zmysłowych, nie może być początkiem. Co istnieje/Powszechniki
23
Co istnieje/Powszechniki
Problem początku Anaksymander ( pne) Teza: początkiem bytu jest bezkres (apeiron). Co istnieje/Powszechniki
24
Co istnieje/Powszechniki
Problem początku Anaksymander ( pne) Teza: początkiem bytu jest bezkres (apeiron). Ogólna zasada wyjaśniania: wyjaśniać jawne przez niejawne (znane przez nieznane) Źródło: Wikipedia Co istnieje/Powszechniki
25
Co istnieje/Powszechniki
Problem początku Anaksymenes (ok pne) Teza: początkiem bytu jest powietrze. Co istnieje/Powszechniki
26
Co istnieje/Powszechniki
Problem początku Anaksymenes (ok pne) Teza: początkiem bytu jest powietrze. Argument: powietrze jest niejawne, lecz może działać. Co istnieje/Powszechniki
27
Problem tożsamości i zmiany:
Co się zmienia, staje się czymś innym, niż było. Zatem przestaje istnieć. Co istnieje/Powszechniki
28
Problem tożsamości i zmiany:
Co się zmienia, staje się czymś innym, niż było. Zatem przestaje istnieć. Przedmioty zmysłowe wciąż się zmieniają. Ledwie zaistnieją, przestają istnieć. Zatem nie istnieją. Co istnieje/Powszechniki
29
Co istnieje/Powszechniki
Wariabilizm Heraklit z Efezu (ok pne) zmienność (ogień) jest zasadą bytu Źródło: sl.wikipedia.org panta rhei = wszystko płynie Co istnieje/Powszechniki
30
Co istnieje/Powszechniki
Wariabilizm Heraklit z Efezu (ok pne) zmienność (ogień) jest zasadą bytu Źródło: sl.wikipedia.org panta rhei = wszystko płynie Problem: o czym można orzec, że się zmieniło, jeżeli zmiana jest utratą tożsamości? Co istnieje/Powszechniki
31
Podstawowa zasada ontologiczna:
istnieje to, i tylko to, co jest identyczne ze sobą. istnieć = zachowywać tożsamość Co istnieje/Powszechniki
32
Co istnieje/Powszechniki
Eleatyzm Parmenides z Elei (ok pne) Teza: istnieje jeden, wieczny i niezmienny Byt; zmienne, przemijające i wielorakie zjawiska są tylko Pozorem. Parmenides Rafaella Co istnieje/Powszechniki
33
Co istnieje/Powszechniki
Eleatyzm Argument: Tylko to, co jest, istnieje; Byt jest, Niebytu nie ma. Byt nie mógł powstać, bo nie mógł powstać ani z Bytu, ani z Niebytu. Byt nie może przestać być, bo nic może go unicestwić. Byt jest jedyny, bo to, co istnieje jest identyczne z tym, co istnieje. Byt nie może zmienić się ani w Byt, ani w Niebyt. Co istnieje/Powszechniki
34
Co istnieje/Powszechniki
Eleatyzm Problemy: Konflikt rozumu i doświadczenia. Co istnieje/Powszechniki
35
Co istnieje/Powszechniki
Eleatyzm Problemy: Konflikt rozumu i doświadczenia. Jak wyjaśnić związek między Bytem i Pozorem? Co istnieje/Powszechniki
36
Co istnieje/Powszechniki
Podważenie eleatyzmu Argument Gorgiasza ( pne): Gdzie Byt istnieje? Nie może istnieć w Bycie, bo nic nie istnieje w sobie samym. Co istnieje/Powszechniki
37
Co istnieje/Powszechniki
Podważenie eleatyzmu Argument Gorgiasza ( pne): Gdzie Byt istnieje? Nie może istnieć w Bycie, bo nic nie istnieje w sobie samym. Nie może istnieć w Niebycie, bo Niebytu nie ma. Byt nie istnieje nigdzie. Zatem nic nie istnieje. Źródło: TVP Co istnieje/Powszechniki
38
Co istnieje/Powszechniki
Atomizm Demokryt z Abdery ( pne) Istnieją wieczne i niezmienne atomy (byt) oraz próżnia (niebyt) Rzeczy są skupiskami atomów Źródło: staff.amu.edu.pl Atomy różnią się między sobą wielkością i kształtem Dlatego rzeczy są zróżnicowane Atomy są w ruchu, skutkiem zderzeń łączą się i rozdzielają Dlatego rzeczy się zmieniają Co istnieje/Powszechniki
39
Co istnieje/Powszechniki
Atomizm Demokryt z Abdery ( pne) Istnieją wieczne i niezmienne atomy (byt) oraz próżnia (niebyt) Rzeczy są skupiskami atomów Źródło: staff.amu.edu.pl Atomy różnią się między sobą wielkością i kształtem Dlatego rzeczy są zróżnicowane Atomy są w ruchu, skutkiem zderzeń łączą się i rozdzielają Dlatego rzeczy się zmieniają Czy Demokryt zmyślił to, co dzięki nauce dziś wiadomo? Co istnieje/Powszechniki
40
Krótka historia pojęcia atomu I
Rozkwit i upadek atomizmu jako ateizmu (I w.) Przypomnienie atomizmu w XV, a potem w XVII w. Nieudana próba wyjaśnienia barw światła (Newton) Prawo stałych stosunków wagowych (Proust 1799) Teoria atomistyczna Johna Daltona (1803) Co istnieje/Powszechniki
41
Krótka historia pojęcia atomu I
Rozkwit i upadek atomizmu jako ateizmu (I w.) Przypomnienie atomizmu w XV, a potem w XVII w. Nieudana próba wyjaśnienia barw światła (Newton) Prawo stałych stosunków wagowych (Proust 1799) Teoria atomistyczna Johna Daltona (1803) Czy Dalton dowiedział się o atomach czegoś, czego Demokryt nie wiedział? Co istnieje/Powszechniki
42
Co istnieje/Powszechniki
Nauka a metafizyka Obie mają na celu teoretyczne wyjaśnienie doświadczenia Co istnieje/Powszechniki
43
Co istnieje/Powszechniki
Nauka a metafizyka Obie mają na celu teoretyczne wyjaśnienie doświadczenia Teorie naukowe, inaczej niż metafizyczne, są wrażliwe na świadectwa empiryczne Co istnieje/Powszechniki
44
Co istnieje/Powszechniki
Nauka a metafizyka Obie mają na celu teoretyczne wyjaśnienie doświadczenia Teorie naukowe, inaczej niż metafizyczne, są wrażliwe na świadectwa empiryczne Teorie metafizyczne są wrażliwe na argumenty rozumowe (analizę pojęć) Co istnieje/Powszechniki
45
Co istnieje/Powszechniki
Nauka a metafizyka Obie mają na celu teoretyczne wyjaśnienie doświadczenia Teorie naukowe, inaczej niż metafizyczne, są wrażliwe na świadectwa empiryczne Teorie metafizyczne są wrażliwe na argumenty rozumowe (analizę pojęć) Metafizyka dostarcza pojęć nauce Co istnieje/Powszechniki
46
Krótka historia pojęcia atomu II
Prawo prostych stosunków objętościowych (Gay-Lussac 1808) Hipoteza równej liczby cząstek w próbce gazu o danej objętości (Avogadra 1811) Wyznaczenie ciężarów atomowych jako liczb całkowitych (Prout 1815) Hipoteza składalności atomów z atomów wodoru Odkrycie promieni katodowych (Crookes 1876) i kanalikowych Co istnieje/Powszechniki
47
Krótka historia pojęcia atomu III
Odkrycia kolejnych cząstek elementarnych: neutron (Rutherford 1919) pozyton (1933) itd. mezon pi (Yukawa 1935) itd. Hipoteza kwarków (Gell-Mann 1964) Co istnieje/Powszechniki
48
Inne pojęcia o rodowodzie filozoficznym
pierwiastek, siła, presja społeczna, stres, zasada zachowania (np. energii), prawo przyrody Co istnieje/Powszechniki
49
Rzut oka na filozofię indyjską
Upaniszady ( pne): Teoria reinkarnacji (samsara = krąg wcieleń) Tożsamość atman z Brahman (jaźni z bytem absolutnym) Idea wyzwolenia z kręgu wcieleń (moksza), ucieczki od świata Przyczynowość moralna (karma) Co istnieje/Powszechniki
50
Rzut oka na filozofię chińską
tao = nieokreślone, nieskończone, niezmienne, chaos i forma zarazem punkt wyjścia i powrotu wszelkiego bytu, idea przystosowania się do świata Konfucjusz ( pne): zasada miary Filozofia księgi, a nie publicznego dyskursu Co istnieje/Powszechniki
51
Sokratejska a demokrytejska koncepcja filozofii
Sokrates ( p.n.e.): „poznaj samego siebie” Główne działy filozofii praktycznej (praxis = działalność): etyka (ethos = postępowanie) polityka (polis = państwo) estetyka (esthesis = doznanie) Co istnieje/Powszechniki
52
Co istnieje/Powszechniki
Relatywizm sofistów sophia = mądrość Protagoras ( p.n.e.): „człowiek jest miarą wszechrzeczy” Co istnieje/Powszechniki
53
Co istnieje/Powszechniki
Relatywizm sofistów sophia = mądrość Protagoras ( p.n.e.): „człowiek jest miarą wszechrzeczy” relatywizm poznawczy relatywizm moralny Co istnieje/Powszechniki
54
Co istnieje/Powszechniki
Relatywizm sofistów sophia = mądrość Protagoras ( p.n.e.): „człowiek jest miarą wszechrzeczy” relatywizm poznawczy relatywizm moralny Dobro: przedmiot abstrakcyjny Co istnieje/Powszechniki
55
Co istnieje/Powszechniki
Idee Platon ( p.n.e.): idee = wieczne, niezmienne przedmioty myśli Co istnieje/Powszechniki
56
Co istnieje/Powszechniki
Idee Platon ( p.n.e.): idee = wieczne, niezmienne przedmioty myśli Dobro, białość, kulistość, człowiek, koń Co istnieje/Powszechniki
57
Co istnieje/Powszechniki
Idee Platon ( p.n.e.): idee = wieczne, niezmienne przedmioty myśli Dobro, białość, kulistość, człowiek, koń Idee odbijają się w rzeczach zmysłowych; rzeczy zmysłowe są cieniami idei Co istnieje/Powszechniki
58
Co istnieje/Powszechniki
Mit jaskini Co istnieje/Powszechniki
59
Co istnieje/Powszechniki
Mit jaskini Matematyka jedyną nauką, o pozorach można mieć tylko mniemanie. Co istnieje/Powszechniki
60
Co istnieje/Powszechniki
Idee Podsumowanie zalet teorii idei: rozwiązanie problemu tożsamości rozwiązanie problemu związku Bytu z Pozorem rozwiązanie problemu zmiany: idee odbijają się w rzeczach ze zmienną intensywnością objaśnienie doświadczenia moralnego i estetycznego dostarczenie tła metafizycznego przyszłym teoriom pola Co istnieje/Powszechniki
61
Arystoteles ze Stagiry (384-322 p.n.e.)
Argument „trzeci człowiek”: przyczyna tego, co wspólne wszystkim ludziom, leży poza nimi; Co istnieje/Powszechniki
62
Arystoteles ze Stagiry (384-322 p.n.e.)
Argument „trzeci człowiek”: przyczyna tego, co wspólne wszystkim ludziom, leży poza nimi; jest ideą człowieka („drugim człowiekiem”) – jak sądzi Platon; Idea człowieka = „drugi człowiek” Idea żyrafy Co istnieje/Powszechniki
63
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
co jest przyczyną tego, co wspólne ludziom i idei człowieka? Idea człowieka = „drugi człowiek” Idea żyrafy Co istnieje/Powszechniki
64
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
co jest przyczyną tego, co wspólne ludziom i idei człowieka? jeżeli leży ona poza pierwszym i drugim człowiekiem; to jest „trzecim człowiekiem”; Idea człowieka = „drugi człowiek” Idea żyrafy „trzeci człowiek” „trzecia żyrafa” Co istnieje/Powszechniki
65
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
jeżeli jest „trzeci człowiek”; to jest „czwarty” „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” Idea żyrafy „trzeci człowiek” „trzecia żyrafa” Co istnieje/Powszechniki
66
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
jeżeli jest „trzeci człowiek”; to jest „czwarty” i następni; „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” Idea żyrafy „trzeci człowiek” „trzecia żyrafa” Co istnieje/Powszechniki
67
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
i następni… „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” „trzeci człowiek” Co istnieje/Powszechniki
68
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Powstaje regres w nieskończoność „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” „trzeci człowiek” Co istnieje/Powszechniki
69
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” „trzeci człowiek” Co istnieje/Powszechniki
70
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” „trzeci człowiek” Co istnieje/Powszechniki
71
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” „trzeci człowiek” Co istnieje/Powszechniki
72
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny „czwarty człowiek” Idea człowieka = „drugi człowiek” „trzeci człowiek” Co istnieje/Powszechniki
73
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny Idea człowieka = „drugi człowiek” „trzeci człowiek” Co istnieje/Powszechniki
74
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny Idea człowieka = „drugi człowiek” Co istnieje/Powszechniki
75
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny Co istnieje/Powszechniki
76
substancja = materia + forma
Hylemorfizm Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny substancja = materia + forma Co istnieje/Powszechniki
77
substancja = materia + forma
Hylemorfizm Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny substancja = materia + forma idee są domniemanymi przyczynami form Idea człowieka Co istnieje/Powszechniki
78
substancja = materia + forma
Hylemorfizm Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny substancja = materia + forma idee są domniemanymi przyczynami form idee są przed rzeczą (jeśli są), formy są w rzeczy Idea człowieka Co istnieje/Powszechniki
79
substancja = materia + forma
Hylemorfizm Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny substancja = materia + forma idee są domniemanymi przyczynami form idee są przed rzeczą (jeśli są), formy są w rzeczy forma jest tym, co ogólne w rzeczy Idea człowieka Co istnieje/Powszechniki
80
substancja = materia + forma
Hylemorfizm Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie ma zewnętrznej przyczyny substancja = materia + forma idee są domniemanymi przyczynami form idee są przed rzeczą (jeśli są), formy są w rzeczy forma jest tym, co ogólne w rzeczy materia jest tym, co indywidualne, jest zasadą tożsamości; Idea człowieka Co istnieje/Powszechniki
81
Co istnieje/Powszechniki
Hylemorfizm Zmiana: Materia traci jedną O Co istnieje/Powszechniki
82
Co istnieje/Powszechniki
Hylemorfizm Zmiana: Materia traci jedną a przybiera inną formę Co istnieje/Powszechniki
83
Co istnieje/Powszechniki
Hylemorfizm Unicestwienie: Co istnieje/Powszechniki
84
Hylemorfizm Unicestwienie: utrata formy substancjalnej
Co istnieje/Powszechniki
85
Co istnieje/Powszechniki
Hylemorfizm rozwiązanie problemu stałego podłoża zmiany rozwinięcie idei metafizycznych stojących za prawami zachowania Co istnieje/Powszechniki
86
Problem powszechników (uniwersaliów)
Realizm skrajny (Platon) umiarkowany (Arystoteles) Co istnieje/Powszechniki
87
Problem powszechników (uniwersaliów)
Realizm skrajny (Platon) umiarkowany (Arystoteles) Nominalizm umiarkowany (konceptualizm) skrajny Co istnieje/Powszechniki
88
Problem powszechników (uniwersaliów)
Realizm skrajny (Platon) umiarkowany (Arystoteles) Brzytwa Ockhama: „nie mnożyć bytów ponad potrzebę” Nominalizm umiarkowany (konceptualizm) skrajny Co istnieje/Powszechniki
89
Problem powszechników (uniwersaliów)
Realizm skrajny (Platon) umiarkowany (Arystoteles) Brzytwa Ockhama: „nie mnożyć bytów ponad potrzebę” Nominalizm umiarkowany (konceptualizm) skrajny Idee ogólne są sprzeczne (Berkeley) Co istnieje/Powszechniki
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.