EWOLUCJA TEORII WARTOŚCI I CEN

Prezentacja na temat: "EWOLUCJA TEORII WARTOŚCI I CEN"— Zapis prezentacji:

1 EWOLUCJA TEORII WARTOŚCI I CEN
PSYCHOLOGICZNE TEORIE (UJĘCIA) WARTOŚCI I CEN

2 Psychologiczne teorie wartości i ceny – wprowadzenie
PRZEGLĄD RETROSPEKTYWNY Wcześni prekursorzy: Arystoteles, Galiani, Canard, Daniel Bernoulli, Jeremy Bentham Arystoteles: pojęcie sprawiedliwości komutatywnej D. Bernoulli (poł. XVIII w.) użyteczność oczekiwana jako podstawa decyzji uczestnika „loterii” malejąca marginalna użyteczność dochodu Psychologiczne elementy w KTW/TWP: A. Smith, D. Ricardo, J.St. Mill Smith: paradoks diamentu i wody Ricardo: użyteczność jako jedynie warunek, ale nie podstawa wymiaru wartości wymiennej. Niemierzalność wartości użytkowej J. St. Mill: psychologiczny charakter wartości „usługi” świadczonej przez pracę i kapitał jako czynniki wartościotwórcze

3 Psychologiczne teorie wartości i ceny – wprowadzenie
J. Bentham ( , Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa – 1781) „Użyteczność jako właściwość jakiegoś przedmiotu, dzięki której sprzyja on wytwarzaniu korzyści, zysku przyjemności lub szczęścia lub zapobiega powstawaniu szkody, przykrości, zła lub nieszczęścia zainteresowanej osoby” Życie człowieka jako „rachunek przykrości i przyjemności” Możliwość i potrzeba bezpośredniego pomiaru użyteczności (na podstawie: intensywności, czasu trwania, pewności i odległości w czasie) Możliwość agregacji użyteczności w skali społecznej Malejąca użyteczność dochodu – potrzeba równego podziału dochodu/bogactwa

4 Powstanie teorii użyteczności
Herman Heinrich Gossen ( , 1854:  Entwicklung der Gesetze menschlichen Verkehrs und der daraus fliessenden Regeln fϋr menschliches Handeln) właściwy prekursor teorii użyteczności (jako psychologicznej teorii wartości) Marginalna użyteczność maleje w odniesieniu nie tylko do dóbr, ale także pracy, dochodu, czy pieniądza Nie jest możliwy bezpośredni (Bentham) pomiar użyteczności Punktem odniesienia użyteczności (pomiaru użyteczności) jest pieniądz (tzw. słaba kwantyfikowalność użyteczności)

5 Powstanie teorii użyteczności
PRAWA (ZASADY) GOSSENA JAKO PODSTAWA TEORII UŻYTECZNOŚCI I Prawo Gossena : prawo malejącej użyteczności krańcowej dóbr II Prawo Gossena : prawo równowagi konsumenta (gospodarstwa domowego): prawo wyrównywania się użyteczności krańcowej dóbr III Prawo Gossena: rzadkość jako warunek wstępny wartości ekonomicznej

6 Powstanie teorii użyteczności
Prawa Gosena Ujęcie matematyczne Pierwsze Prawo Gossena: prawo malejącej użyteczności krańcowej II Prawo Gossena: prawo wyrównywania się użyteczności krańcowej dóbr U –użyteczność całkowita MU – użyteczność krańcowa

7 Rozwój teorii użyteczności
L.M.E. Walras, W.S. Jevons i C. Menger jako główni współtwórcy teorii użyteczności (TU) Walras: TU jako podstawa prawa popytu i teorii równowagi ogólnej Jevons: TU jako podstawa do wyjaśnienia kotzyści z wymiany handlowej Szkoła psychologiczna (austriacka: C. Menger, F. von Wieser, E. von Böhm-Bawerk): TU jako podstawa systemu teoretycznego ekonomii F. Edgeworth: współzależność użyteczności różnych dóbr F. Edgeworth, V. Pareto i I. Fisher: od pomiaru użyteczności do porównywania użyteczności i preferencji konsumenta – od kardynalnej (KTU) do ordynalnej (OTU) teorii użyteczności

8 Rozwój teorii użyteczności
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA I TWIERDZENIA OTU Konsumenci kierują się mikroekonomiczną racjonalnością Aksjomat zupełności preferencji: konsument potrafi w pełni zdefiniować swoje preferencje: porównać dwa dowolne dobra, koszyki dóbr („loterie”) Aksjomat przechodniości (tranzytywności, niesprzeczności preferencji) – równoznaczny z mikroekonomiczną racjonalnością) Aksjomat ciągłości preferencji (charakter „techniczny”) Krzywe obojętności konsumpcji (KOK) jako podstawowe narzędzie analityczne Optymalna struktura konsumpcji (w sensie II Prawa Gossena) określona przez porównanie preferencji (opisanych KOK) i ograniczeń wyboru (opisanych tzw. ścieżką cen) „Niepieniężne” czynniki ograniczające wybór: czas konsumpcji i cechy dóbr

9 Rozwój teorii użyteczności