Sytuacja mikro i małych firm w województwie zachodniopomorskim w roku 2011 oraz perspektywy na rok 2012 Szczecin, 3 kwietnia 2012 Tomasz Kierzkowski Departament.

Prezentacja na temat: "Sytuacja mikro i małych firm w województwie zachodniopomorskim w roku 2011 oraz perspektywy na rok 2012 Szczecin, 3 kwietnia 2012 Tomasz Kierzkowski Departament."— Zapis prezentacji:

1 Sytuacja mikro i małych firm w województwie zachodniopomorskim w roku 2011 oraz perspektywy na rok 2012 Szczecin, 3 kwietnia 2012 Tomasz Kierzkowski Departament Klienta Biznesowego

2 2 Mikro i małe firmy istotnym segmentem polskiej gospodarki Stanowią prawie 99% wszystkich firm - 1,65 mln aktywnych firm - 2,14 mln mikro i małych firm (wg danych ZUS z listopada 2011 roku) Wytwarzają 38,3% PKB, Zatrudniają 52% wszystkich pracujących w polskich firmach (4,6 mln osób), Generują 36% przychodów w sektorze przedsiębiorstw (1 116 mld zł), Uwaga:Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników, Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2009 roku, GUS Struktura zatrudnienia w przedsiębiorstwach Generują 53% zysku brutto w sektorze przedsiębiorstw (135 mld zł), Dysponują 21% wartości majątku trwałego sektora przedsiębiorstw (290 mld zł).

3 3 W roku 2009 w Zachodniopomorskim odnotowano najwyższą liczbę mikro i małych firm w przeliczeniu na 1000 mieszkańców (53) Uwaga:Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników, Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2009 roku, GUS Polska Zachodnio- pomorskie LICZBA MIKRO I MAŁYCH FIRM Liczba aktywnych mikrofirm1 604 41787 627 (5,5%) Liczba aktywnych małych firm50 1892 034 (4,1%) ZATRUDNIENIE W MIKRO I MAŁYCH FIRMACH Liczba pracujących w aktywnych mikrofirmach3 464 201169 933 (4,9%) Liczba pracujących w aktywnych małych firmach1 123 28744 645 (4,0%) INWESTYCJE MIKRO I MAŁYCH FIRM Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych mikrofirmach (tys. PLN) 13,69,2 Średnie nakłady inwestycyjne w aktywnych małych firmach (tys. PLN) 327,1295,9 PRZYCHODY MIKRO I MAŁYCH FIRM Średnie przychody aktywnych mikrofirm (tys. PLN)436,0362,0 Średnie przychody aktywnych małych firm (mln PLN)8,38,2

4 4 Druga rozszerzona edycja raportu Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm unikalna wiedza na temat mikro i małych przedsiębiorstw - wypełnianie luki informacyjnej – poznanie potencjalnych problemów i barier dla segmentu przedsiębiorstw mającego istotny udział w polskiej gospodarce, badania przeprowadzone przez PBS na grupie 7 tysięcy właścicieli firm co zapewnia reprezentatywność wyników na poziomie kraju, 16 województw i 66 grup powiatów, aktualność badania - wywiady prowadzone w sierpniu i wrześniu 2011 roku, analiza w zależności od branży i wielkości firmy (małe i mikro), porównywanie i analiza trendów za 2011 rok w porównaniu do raportu za rok 2010, temat specjalny poświęcony funduszom pomocowym dla mikro i małych firm, raport udostępniony wszystkim zainteresowanym na stronie internetowej Banku Pekao oraz 16 regionalnych prezentacji raportu w poszczególnych województwach.

5 5 Wyniki badania prezentowane w formie indeksów oraz wartości procentowych Większość pytań dotyczyła oceny ostatnich 12 miesięcy oraz oceny perspektyw rozwoju w ciągu najbliższych 12 miesięcy, Każda odpowiedź na pytanie była kwantyfikowana od 50 do 150 Sytuacja Pani/Pana firmy jest obecnie / będzie w ciągu najbliższych 12 miesięcy: dużo lepsza niż rok temu/ niż obecnie150 lepsza niż rok temu/ niż obecnie125 taka sama jak rok temu/ niż obecnie100 gorsza niż rok temu/ niż obecnie 75 dużo gorsza niż rok temu/ niż obecnie 50 Indeks za ostatnie 12 miesięcyIndeks za przyszłe 12 miesięcy Im niższa (wyższa) od 100 wartość indeksu, tym gorsza (lepsza) ocena danego problemu

6 6 Indeksy oraz analiza trendów przedstawione w formie graficznej Indeksy z tegorocznego badania 86/95 - indeks za ostatnie 12 miesięcy / indeks za przyszłe 12 miesięcy Różnica między indeksem za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy Im większa różnica między indeksami, tym ciemniejszy kolor Analiza trendu Średnia z indeksów za 2010 (94) i 2011 (90) Skrajne wartości indeksów z tegorocznego badania Oznaczane kolorem zielonym (maksima) i czerwonym (minima)

7 7 Wyniki badania prezentowane również na poziomie 66 grup powiatów (podregionów) – osobno dla każdego z 16 polskich województw Maksymalny błąd statystyczny dla wartości indeksów: +/- 0,5 pkt. – cały kraj +/- 2 pkt. – województwo +/- 4 pkt. – grupa powiatów Maksymalny błąd statystyczny dla wartości procentowych: +/- 1,8 pkt. % – cały kraj +/- 5 pkt. % – województwo +/- 10 pkt. % – grupa powiatów

8 8 Mimo nieznacznego pogorszenia nastrojów w 2011 roku przedsiębiorcy z umiarkowanym optymizmem patrzą na rok 2012 Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm – syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm kalkulowana jako średnia indeksów dla 8 obszarów: sytuacja polskiej gospodarki, sytuacja branży, sytuacja firmy, przychody firmy, wynik finansowy firmy, okres oczekiwania na zapłatę, zatrudnienie, dostępność zewnętrznego finansowania. Ogólny Wskaźnik Koniunktury obniżył się o -1 punkt w porównaniu z poprzednim rokiem, Ocena perspektyw na 2012 rok jest o +6 punktów wyższa niż za ostatnie 12 miesięcy (95 vs. 89), jednak nadal wartość wskaźnika jest niższa od poziomu neutralnego (100).

9 9 Ogólny Wskaźnik Koniunktury w Zachodniopomorskim znacznie wyższy od średniej krajowej Najlepsza ocena w Szczecinie – bardzo duży wzrost w stosunku do roku 2010, Najniższe wartości Ogólnego Wskaźnika Koniunktury w podregionie koszalińskim.

10 10 Najsłabiej oceniona ogólna sytuacja gospodarcza i sytuacja branży, najlepiej – zatrudnienie i dostęp do zewnętrznego finansowania, Niewielka poprawa przychodów i wyniku finansowego przedsiębiorstw w 2011 roku, Umiarkowany optymizm przedsiębiorców - we wszystkich 8 obszarach poziom wskaźników za kolejne 12 miesięcy wyższy od wskaźników za poprzednie 12 miesięcy. +6 +7 +8 +7 +5 +4 +2 Przyszłe12M - ostatnie 12M 0 0 +1 0 Ostatnie 12 miesięcy 2011 vs. 2010 Stabilna sytuacja w zakresie przychodów, wyniku i zatrudnienia firm pomimo nieznacznego pogorszenia oceny sytuacji gospodarczej w 2011 roku Ocena ostatnich i przyszłych 12 miesięcy - Polska

11 11 Prawie wszystkie indeksy wchodzące w skład Wskaźnika powyżej średniej krajowej, Szczególnie wysoka w porównaniu z innymi regionami ocena przychodów firmy oraz długości oczekiwania na zapłatę Dostępność zewnętrznego finansowania oceniona identycznie jak w Polsce. +2 +3 +4 +2 +4 +1 Różnica Zachodniopomorskie – znacznie lepsza ocena ostatnich 12 miesięcy w porównaniu ze średnią krajową 0 Ocena ostatnich 12 miesięcy – Zachodniopomorskie vs. Polska

12 12 W każdym obszarze wskaźnik wyprzedzający wyższy od średniej krajowej, Szczególnie dobrze oceniona sytuacja branży, Oczekiwany wzrost poziomu zatrudnienia w roku 2012 (indeks na poziomie 101). +1 +2 +4 +3 +2 +3 +1 Różnica Przedsiębiorcy z Zachodniopomorskiego z dużo większym optymizmem niż firmy z innych regionów kraju patrzą na rok 2012 Ocena przyszłych 12 miesięcy – Zachodniopomorskie vs. Polska

13 13 Ocena sytuacji gospodarczej Sytuacja gospodarcza najlepiej oceniona przez firmy ze Szczecina, Duży spadek oceny w podregionie koszalińskim.

14 14 Ocena sytuacji firmy Bardzo dobra ocena kolejnych 12 miesięcy przez firmy ze Szczecina, Znaczny wzrost oceny sytuacji firm z podregionu szczecińskiego.

15 15 Ocena dostępności zewnętrznego finansowania Niewielkie różnice w ocenie ostatnich i przyszłych 12 miesięcy (nie większe niż 4 pkt), Najlepszy dostęp do finansowania w Szczecinie.

16 16 Mikro i małe firmy opierają swoją działalność na środkach własnych, ale stopniowo rośnie rola zewnętrznego finansowania 76% mikro i małych firm opiera swoją działalność na środkach własnych, Wzrost udziału zewnętrznego finansowania z 22 do 24% (oczekiwana kontynuacja), Z zewnętrznego finansowania najczęściej korzystają firmy produkcyjne (32%), Korzystanie z finansowania zależy także od wielkości firmy: małe (46%), mikro (24%). Struktura finansowania działalności firmy (%)

17 17 77% mikro i małych firm z Zachodniopomorskiego działa wyłącznie w oparciu o środki własne W roku 2012 nieznaczny wzrost finansowania zewnętrznego, Firmy ze Szczecina w największym stopniu korzystają z finansowania zewnętrznego, Rozwój oparty na środkach własnych dominuje w podregionie koszalińskim. Struktura finansowania działalności zachodniopomorskich firm (%)

18 18 Dostęp do finansowania nie jest barierą dla przedsiębiorców Dlaczego firmy nie korzystają z finansowania zewnętrznego? Brak możliwości skorzystania z kredytu deklaruje tylko 13% firm, Większość firm deklaruje niechęć do zadłużania (45%) i brak potrzeby (40%), wg danych Eurostat* za 2010 rok dostępność kredytu bankowego w Polsce dla MŚP była wyższa niż w innych gospodarkach europejskich - wnioski zaakceptowane na pierwotnych warunkach stanowiły w Polsce 85,4% (w porównaniu do 75,9% w Niemczech, 83,3% we Francji, 64,6% w Wielkiej Brytanii, 79,7% w Szwecji). * - dane Eurostat - na podstawie kwartalnej publikacji NBP z października 2011 Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury

19 19 Firmy z Zachodniopomorskiego charakteryzuje mniejsza niechęć do zadłużenia Dlaczego zachodniopomorskie firmy nie korzystają z finansowania zewnętrznego? W stosunku do średniej krajowej, mniejszy odsetek odpowiedzi niechęć do zadłużenia, większy odsetek – brak możliwości skorzystania Podregion szczeciński i stargardzki – najgorsza możliwość skorzystania z finansowania zewnętrznego.

20 20 41% firm poniosło wydatki inwestycyjne w roku 2011, w roku 2012 odsetek firm inwestujących może się lekko obniżyć W 2011 roku zmniejszyła się liczba firm ponoszących wydatki z 42% do 41%, przy zróżnicowaniu w zależności od wielkości firmy (62% firmy małe i 40% firmy mikro), W ujęciu branżowym najwięcej inwestowały firmy usługowe (45%), W 2012 roku liczba inwestujących firm może ulec dalszemu zmniejszeniu – 34% potwierdziło zamiar inwestycji a 6% jeszcze nie podjęło decyzji. Odsetek firm realizujących projekty inwestycyjne

21 21 Odsetek inwestujących firm z Zachodniopomorskiego zbliżony do średniej krajowej 42% mikro i małych firm z Zachodniopomorskiego realizowało projekty inwestycyjne w roku 2011 – w roku 2012 ten odsetek wyniesie 33-40%, Największy odsetek firm inwestujących w roku 2011 w podregionie stargardzkim (53%), Największy odsetek firm inwestujących w roku 2012 w podregionie stargardzkim (co najmniej 36%). Odsetek zachodniopomorskich firm realizujących projekty inwestycyjne

22 22 Przedsiębiorcy deklarują wzrost udziału finansowania zewnętrznego inwestycji w 2012 roku Środki zewnętrzne były wykorzystane w 31% inwestycji, prognozowany wzrost do 53%, Zainteresowanie kredytami inwestycyjnymi wykazują firmy we wszystkich branżach - budownictwo – wzrost z 20% do 32% - handel – wzrost z 21% do 29% - usługi– wzrost z 20% do 25% - produkcja– wzrost z 22% do 25% Źródła finansowania inwestycji (%) środki zewnętrzne

23 23 Kredyt bankowy (30%) i dotacje unijne (14%) głównym zewnętrznym źródłem finansowania inwestycji w Zachodniopomorskim w roku 2012 30% firm, które zamierza zrealizować inwestycje w roku 2012, będzie je finansować kredytem (Polska – 27%), Największe zainteresowanie kredytem inwestycyjnym w podregionie stargardzkim (44%), 15% firm z podregionu szczecińskiego chce korzystać z dotacji unijnych, Planowane źródła finansowania inwestycji w Zachodniopomorskim w roku 2012 (%)

24 24 90% mikro i małych firm działa na rynku wewnętrznym, a tylko 10% eksportuje swoje produkty i usługi Eksporterzy – 29% firm produkcyjnych, 10% budowlanych, 8% handlowych i 7% usługowych, Największy odsetek eksporterów w województwie opolskim (18%), podlaskim (14%) i dolnośląskim (13%), W zależności od wielkości: 27% małych firm i tylko 10% mikro firm, Wyraźna poprawa oceny przychodów z eksportu za 2011 roku i przewidywana kontynuacja w 2012 – wzrost opłacalności eksportu przy wyższych kursach walutowych, Firmy eksportowe znacznie lepiej oceniają sytuację swojej firmy – indeks ogólny na poziomie 95/100 w porównaniu z indeksem 87/95 dla całej badanej populacji. Eksport mikro i małych firm Ocena przychodów z eksportu

25 25 12% zachodniopomorskich mikro i małych firm eksportowało swoje produkty i usługi w 2011 roku w roku 2012 odsetek eksporterów powinien wzrosnąć do 15%, największa liczba eksporterów w Szczecinie, zdecydowanie mniej w podregionie koszalińskim. Eksport zachodniopomorskich mikro i małych firm

26 26 Elastyczność i umiejętność dostosowywania się do zmiennych warunków rynkowych to silna strona mikro i małych firm wdrażanie innowacji zróżnicowane w zależności od wielkości firmy: - małe: 42% produktowe i 29% procesowe, - mikro:25% produktowe i 17% procesowe, najwięcej innowacji wdrażają firmy produkcyjne (41% produktowe i 27% procesowe), przy zbliżonym niższym poziomie w pozostałych branżach, jedynie co druga innowacja jest związana z nakładami inwestycyjnymi, w 96% przypadków kwota wydatków na innowacje nie przekracza 100 tysięcy złotych. Odsetek firm wprowadzających innowacje produktowe lub procesowe

27 27 Niższa od średniej krajowej innowacyjność zachodniopomorskich firm Innowacje produktowe Innowacje procesowe 22% zachodnio- pomorskich firm wdrożyło w roku 2011 innowację produktową (Polska – 26%), 14% zachodnio- pomorskich firm wdrożyło w roku 2011 innowację procesową (Polska – 18%), w roku 2012 większa liczba firm z Zachodnio- pomorskiego wdroży innowacje.

28 28 Mikro i małe firmy coraz lepiej oceniają jakość usług dostarczanych przez lokalną administrację Pozytywny trend w zakresie oceny administracji lokalnej (ze 101 do 102), We wszystkich województwach ocena co najmniej 100 – najwyższa ocena w kujawsko-pomorskim i wielkopolskim (105), Pozytywna ocena: - stopnia uciążliwości kontroli gospodarczej (105), - doradztwa kredytowego banków (104), Wzrost oceny korzyści z członkostwa w organizacjach biznesowych (z 91 do 95 punktów) – należy do nich jednak tylko 8% mikro i małych firm, Z usług firm zewnętrznych korzysta 53% firm, a największą popularnością cieszy się outsourcing usług księgowych (74%)

29 29 Bardzo dobra ocena lokalnej administracji przez zachodniopomorskie mikro i małe firmy We wszystkich podregionach wskaźnik wyższy od neutralnego 100 (od 103 do 104), Znaczący wzrost ocen w Szczecinie (+7) i podregionie szczecińskim (+7), W pozostałych dwóch podregionach ocena również lepsza niż w roku 2010.

30 30 Temat specjalny: Programy pomocowe dla mikro i małych firm

31 31 Z badania wynika, że od wejścia Polski do UE z programów pomocowych skorzystało 11% mikro i małych firm Unijne i krajowe programy pomocowe są istotnym wsparciem dla rozwoju mikro i małych firm - w latach 2007-2013 na wsparcie przedsiębiorczości przewidziano około 10 mld EUR, Ze wsparcia mogło skorzystać szacunkowo 200 tysięcy mikro i małych firm (~11%), Dominującą formą wsparcia są bezzwrotne dotacje - niewielki udział zwrotnych instrumentów finansowych, Sektor bankowy nie został włączony do systemu wdrażania funduszy unijnych (wyjątek – Kredyt Technologiczny oraz inicjatywa Jeremie w kilku województwach) Forma otrzymanej pomocy Korzystanie przez beneficjentów ze wsparcia instytucji finansowych

32 32 44% firm zamierza w przyszłości korzystać ze wsparcia, głównie na inwestycje – podstawową barierą zbyt trudna procedura Instytucje odpowiedzialne za przygotowanie i wdrażanie programów winny je maksymalnie upraszczać, Zwrotne instrumenty pomocowe (preferencyjne kredyty, poręczenia) mogą zaspokoić popyt na wsparcie inwestycyjne, Najmniejsze firmy są zainteresowane wsparciem na badania i rozwój – do tej pory z tej formy wsparcia skorzystało tylko 3% mikro i małych firm (planowany wzrost do 12%). Przeznaczenie środków z przyszłych programów pomocowych Przyczyny nie ubiegania się o wsparcie z programów pomocowych w przyszłości

33 33 12% zachodniopomorskich firm korzystało z programów pomocowych, w przyszłości chce z nich skorzystać 42% firm Korzystanie z programów pomocowych od roku 2004 Chęć skorzystania z programów pomocowych w przyszłości

34 34 Prosty system wdrażania programów unijnych na przykładzie umów Banku Pekao SA z EBI i EFI Unijne programy realizowane obecnie przez Bank Pekao SA: Linia kredytowa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (50 mln EUR) – program SME Finance Facility, Dwie linie poręczeniowe Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (1,23 mld PLN) – program Konkurencyjność i Innowacja. Dostosowanie wsparcia do potrzeb firm – prawie każdy projekt inwestycyjny kwalifikuje się do programu, Możliwość łączenia korzyści linii EBI (niższy koszt kredytu) i EFI (lepsze warunki kredytowania, bezpłatne poręczenie) w ramach jednej umowy kredytu inwestycyjnego, Efektywność wykorzystania środków publicznych – 1 PLN poręczenia generuje 33 PLN kredytu, Stała dostępność wsparcia - brak terminów naboru wniosków, Możliwość aplikowania o wsparcie lokalnie – w każdym oddziale Banku obsługującym firmy, Prosta procedura aplikacyjna – standardowy proces kredytowy, Obiektywna ocena wniosków aplikacyjnych – standardowa ocena zdolności kredytowej, Szybki proces decyzyjny – w ramach procesu kredytowego, Minimalne obciążenia administracyjne firm – firma składa jedynie podpis na umowie kredytowej, Niskie koszty operacyjne systemu wdrażania – programy obsługuje 1 pracownik Banku.

35 35 Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej Bank Pekao SA aktywnie wspiera przedsiębiorców w dostępie do unijnych programów Od roku 2004 Bank Pekao SA udzielił: 2 200 promes kredytowych o wartości 3,3 mld zł 1 200 kredytów Unia na kwotę 1,8 mld zł, W 2011 roku Bank Pekao SA udzielił: 500 kredytów refinansowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny, 1500 kredytów z poręczeniem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, w tym 460 dla firm rozpoczynających działalność gospodarczą. Schronisko Murowaniec w Tatrach – jeden z beneficjentów poręczeń EFI Źródło: Finance for Europes Entrepreneurs, Europejski Fundusz Inwestycyjny, Komisja Europejska

36 36 Sytuacja mikro i małych firm w roku 2011 oraz perspektywy na rok 2012 Mimo nieznacznego pogorszenia nastrojów w 2011 roku przedsiębiorcy z umiarkowanym optymizmem patrzą na rok 2012, Stabilna sytuacja w zakresie przychodów, wyniku i zatrudnienia w 2011 roku, Lepsza ocena sytuacji firmy niż ogólnej sytuacji gospodarczej, Działalność oparta na środkach własnych, ale rośnie rola zewnętrznego finansowania, 41% firm poniosło wydatki inwestycyjne – w kolejnym roku odsetek może się obniżyć, Elastyczność i umiejętność dostosowywania się do zmiennych warunków rynkowych to silna strona mikro i małych firm, Pozytywne trendy w zakresie przychodów firm prowadzących działalność eksportową, Oczekiwanie na uproszczenie procedur i prostszy dostęp do środków pomocowych. Podsumowanie

37 37 Raport w polskiej i angielskiej wersji językowej jest dostępny na stronie internetowej Banku Pekao SA pod adresem: www.pekao.com.pl/mis Dziękuję za uwagę Tomasz Kierzkowski Tel. (22) 524 53 48 E-mail: Tomasz.Kierzkowski@pekao.com.plTomasz.Kierzkowski@pekao.com.pl