Wzajemna zgodność system kontroli i sankcji

Wzajemna zgodność system kontroli i sankcji
Departament Kontroli na Miejscu ARiMR

Wzajemna Zgodność (1) Wzajemna zgodność (ang. Cross-Compliance) element reformy Wspólnej Polityki Rolnej z 2003 r., która oddzieliła płatności bezpośrednie od produkcji rolnej i powiązała z przestrzeganiem wymogów z zakresu ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt oraz utrzymania całego obszaru gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska W przypadku nieprzestrzegania wymogów i norm redukcja płatności bezpośrednich od 2009 r.

Wzajemna Zgodność c.d. (2)
Podstawowe wymogi z zakresu zarządzania zostały określone w załączniku II do rozporządzenia Rady Nr 73/2009 – i obowiązują od stycznia 2009 r. Utrzymanie gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska zostały określone w załączniku III do rozporządzenia Rady Nr 73/2009 – obowiązują od 2004 r.

Harmonogram wdrażania wzajemnej zgodności w Polsce
W nowych państwach członkowskich, w tym w Polsce, wymogi wzajemnej zgodności będą wdrażane stopniowo: wymogi z obszaru A obowiązują od 1 stycznia 2009 r. wymogi z obszaru B wdrażane będą od 2011 r. wymogi z obszaru C będą obowiązywały od 2013 r.

Harmonogram wdrażania wzajemnej zgodności w Polsce
Obszar A obejmuje – od 2009 r. Zagadnienia ochrony środowiska naturalnego, Identyfikację i rejestrację zwierząt (IRZ). Obszar B obejmuje – od 2011 r. Zdrowie publiczne, Zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób, Zdrowotność roślin. Obszar C obejmuje – od 2013 r. Dobrostan zwierząt.

Legislacja UE Rozporządzenie Rady (WE) Nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności i kontroli przewidzianych w rozporządzeniu 1782/2003

Wymogi podstawowe w zakresie zarządzania Załącznik II do rozp
Wymogi podstawowe w zakresie zarządzania Załącznik II do rozp. Rady (WE) Nr 73/2009 1 Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U. L 103 z ,s. 1) Artykuł 3 ust. 1, art. 3 ust. 2 lit. b), art. 4ust. 1, 2 i 4 oraz art. 5 lit. a), b) i d) 2 Dyrektywa Rady 80/68/EWG z dnia 17 grudnia 1979 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne (Dz.U. L 20 z , s. 43) Artykuł 4 i 5 3 Dyrektywa Rady 86/278/EWG z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie (Dz.U. L 181 z , s. 6) Artykuł 3 4 Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz.U. L 375 z , s. 1) 5 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z , s. 7) Artykuł 6 i art. 13 ust. 1 lit. a)

z wyjątkiem przypadków gdy:
Dobra kultura rolna zgodna z ochroną środowiska Załącznik III do rozp. Rady (WE) Nr 73/2009 Kwestia Normy obowiązkowe Normy dobrowolne z wyjątkiem przypadków gdy: - państwo członkowskie przed dniem 1 stycznia 2009 r. określiło dla takiej normy wymóg minimalny DKR, lub - przepisy krajowe dotyczące tej normy są stosowane w państwie członkowskim Erozja gleby: Ochrona gleby poprzez odpowiednie działania Minimalna pokrywa glebowa Zachowanie tarasów Minimalne zagospodarowanie terenu odzwierciedlające warunki danego miejsca Substancja organiczna gleby: Utrzymywanie poziomów substancji organicznej gleby przez stosowanie odpowiednich praktyk Gospodarowanie rżyskiem Normy dotyczące zmianowania upraw Struktura gleby: Utrzymywanie struktury gleby poprzez odpowiednie działania Stosowanie odpowiednich maszyn Minimalny poziom utrzymania: Zapewnienie minimalnego poziomu utrzymania oraz unikanie niszczeniu siedlisk Zachowanie cech krajobrazu obejmujących, w stosownych przypadkach, żywopłoty, stawy, rowy, zadrzewienia liniowe, grupowe lub pojedyncze oraz obrzeża pól Minimalne wymogi dotyczące obsady zwierząt lub odpowiednie systemy Tworzenie lub utrzymanie siedlisk Przeciwdziałanie wkraczaniu niepożądanej roślinności na grunty rolne Zakaz karczowania drzew oliwnych Ochrona trwałych użytków zielonych Utrzymanie gajów oliwnych i winnic w dobrym stanie wegetacyjnym Ochrona zasobów wodnych i gospodarka wodna: Ochrona wód przed zanieczyszczeniem i spływami oraz gospodarowanie wykorzystywana wodą Ustalenie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych - od 2010 r. Przestrzeganie procedur wydawania zezwoleń w przypadku, gdy wykorzystanie wody w celu nawadniania wymaga zezwolenia - od 2012 r.

Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt Załącznik II do rozp
Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt Załącznik II do rozp. Rady (WE) Nr 73/2009 6 Dyrektywa Rady 2008/71/WE z dnia 15 lipca 2008 r. w sprawie identyfikacji i rejestracji świń (Dz.U. L 213 z , s. 31) Artykuł 3, 4 i 5 7 Rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lipca 2000 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła i dotyczące Etykietowania wołowiny i produktów z wołowiny (Dz.U. L 204 z , s. 1) Artykuł 4 i 7 8 Rozporządzenie Rady (WE) nr 21/2004 z dnia 17 grudnia 2003 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestrowania owiec i kóz (Dz.U. L 5 z , s. 8)

Legislacja krajowa ustawa z dnia 26 stycznia 2007 roku o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051, z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. Nr 46, poz. 306, z późn. zm.) obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu wymogów (M. P. z 2009 r. Nr 17, poz. 224) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności oraz drobnej niezgodności, a także procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej lub płatności do pomidorów (Dz. U. z 2009 r. Nr 54, poz. 446)

Wymogi (1) Wymóg - jest to indywidualny ustawowy wymóg dotyczący zarządzania, wynikający z artykułów, o których mowa w załączniku II do rozp. Rady (WE) Nr 73/2009 w ramach danego aktu prawnego różniący się istotą od innych wymogów zawartych w tym samym akcie.

Wymogi c.d. (2) Wymogi wzajemnej zgodności, dotyczą obszaru zarządzania gospodarstwem i obowiązują już w prawodawstwie krajowym Nowym elementem jest wprowadzenie kontroli gospodarstw w tym zakresie od stycznia 2009 r. i w przypadku nieprzestrzegania tych wymogów, wprowadzenie sankcji (pomniejszenia) wysokości przyznawanych płatności bezpośrednich oraz niektórych płatności w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich tj. płatności: z tytułu naturalnych utrudnień dla rolników na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), rolnośrodowiskowych, na zalesianie gruntów rolnych

Obwieszczenie w sprawie wykazu wymogów
Lp. PRZEPISY UNII EUROPEJSKIEJ PRZEPISY KRAJOWE WDRAŻAJĄCE PRZEPISY UNII EUROPEJSKIEJ ZAKRES WYMOGU Poniższe wymogi obowiązują rolników na terenie całego kraju 2. Art. 3 ust 2 lit. b i art. 5 lit. a, b oraz d dyrektywy Rady 79/409/EWG § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237) zwanego dalej „rozporządzeniem w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt” Przestrzega się zakazu umyślnego chwytania oraz zabijania, ptaków objętych ochroną na podstawie przepisów § 2, 3 i 10 pkt 1 rozporządzenia w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt i wymienionych w załączniku nr 1, 2 i 5 do tego rozporządzenia. Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada, wydane na podstawie art. 52 ust. 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2 ustawy o ochronie przyrody, pozwolenie na odstępstwo od zakazu umyślnego chwytania oraz zabijania ptaków objętych ochroną. § 6 pkt 3, 5 i 11 rozporządzenia w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt Przestrzega się zakazu umyślnego niszczenia gniazd i jaj lub umyślnego płoszenia ptaków objętych ochroną na podstawie przepisów § 2, 3 i 10 pkt 1 rozporządzenia w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt wymienionych w załączniku nr 1, 2 i 5 do tego rozporządzenia. Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada, wydane na podstawie art. 52 ust. 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2 ustawy o ochronie przyrody, pozwolenie na odstępstwo od zakazu umyślnego niszczenia gniazd i jaj lub umyślnego płoszenia ptaków objętych ochroną.

Wymogi wzajemnej zgodności (1)
Wymóg 1: Ochrona dzikiego ptactwa i siedlisk przyrodniczych Poniższy wymóg obowiązuje wszystkich rolników, których gospodarstwo rolne lub jego część jest położona na obszarze NATURA W przypadku, gdy na obszarze Natura 2000 jest położona część gospodarstwa rolnego, wymóg obowiązuje w stosunku do tej części: Przestrzega się wymagań wynikających z planów zadań ochronnych sporządzonych na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody albo planów ochrony sporządzonych na podstawie art. 29 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody w zakresie dotyczącym gatunków ptaków wymienionych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, z późn. zm.). Poniższe wymogi obowiązują rolników na terenie całego kraju: Przestrzega się zakazu umyślnego chwytania oraz zabijania ptaków objętych ochroną na podstawie przepisów § 2, 3 i 10 pkt 1 rozporządzenia w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237) i wymienionych w załączniku nr 1, 2 i 5 do tego rozporządzenia. Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada, wydane na podstawie art. 52 ust. 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2 ustawy o ochronie przyrody, pozwolenie na odstępstwo od zakazu umyślnego chwytania oraz zabijania ptaków objętych ochroną. Przestrzega się zakazu umyślnego niszczenia gniazd i jaj lub umyślnego płoszenia ptaków objętych ochroną na podstawie przepisów § 2, 3 i 10 pkt 1 rozporządzenia w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt i wymienionych w załączniku nr 1, 2 i 5 do tego rozporządzenia. Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada, wydane na podstawie art. 52 ust. 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2 ustawy o ochronie przyrody, pozwolenie na odstępstwo od zakazu umyślnego niszczenia gniazd i jaj lub umyślnego płoszenia ptaków objętych ochroną.

NATURA 2000

Wymogi wzajemnej zgodności c.d. (2)
Wymóg 2: Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne (dotyczy wszystkich gospodarstw) Zabrania się wprowadzania bezpośrednio i pośrednio do wód podziemnych substancji niebezpiecznych określonych w załączniku nr 11 w wykazie 1 do rozporządzenia w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków, zawartych w: ściekach w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy Prawo wodne, z wyłączeniem ścieków bytowych i komunalnych, o których mowa w art. 9 pkt 15 i 16 tej ustawy, odpadach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o odpadach”, określonych w załączniku nr 1 do tej ustawy ujętych w kategoriach Q4,Q5,Q7,Q9,Q14 Zabrania się wprowadzania do gleby substancji niebezpiecznych określonych w załączniku nr 11 w wykazie 2 do rozporządzenia w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków, zawartych w: odpadach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o odpadach określonych w załączniku nr 1 do tej ustawy ujętych w kategoriach Q4,Q5,Q7,Q9,Q14. Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada pozwolenie wydane na podstawie art. 140 ustawy Prawo wodne i przestrzega warunków w nim zawartych.

Wymóg 3: Ochrona środowiska, w szczególności gleby, w przypadku stosowania osadów ściekowych w rolnictwie (dotyczy gospodarstw wykorzystujących komunalne osady ściekowe) Przestrzega się zalecanych dawek komunalnych osadów ściekowych określonych w dokumencie przekazanym przez wytwórcę komunalnych osadów ściekowych. Nie wolno stosować komunalnych osadów ściekowych: na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa (z wyjątkiem drzew owocowych). na gruntach przeznaczonych do uprawy roślin jagodowych i warzyw, które pozostają w bezpośrednim kontakcie z glebą i są spożywane w stanie surowym, przez okres 10 miesięcy poprzedzających zbiór tych roślin i podczas samego zbioru. na łąkach i pastwiskach.

OSN NATURA 2000

Wymóg 3: Ochrona środowiska, w szczególności gleby, w przypadku stosowania osadów ściekowych w rolnictwie c.d. Nie wolno stosować komunalnych osadów ściekowych: na terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych, na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem, na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabogliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu, na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych, w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków, na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności, na wewnętrznych terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody. Nie wolno stosować komunalnych osadów ściekowych na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%. Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane, jeżeli odczyn pH gleby na terenach użytkowanych rolniczo jest nie mniejszy niż 5,6.

Wymóg 4: Ochrona wód przed zanieczyszczeniami azotanami pochodzenia rolniczego Poniższy wymóg obowiązuje rolników, których gospodarstwo rolne lub jego część jest położona na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego (OSN). W przypadku, gdy na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego (OSN) jest położona część gospodarstwa rolnego, wymóg obowiązuje w stosunku do tej części. Przestrzega się wymagań z programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla wyznaczonych obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN), na terenie którego położone jest gospodarstwo rolne lub jego część.

Wymóg 5: Ochrona dzikiej fauny i flory Poniższy wymóg obowiązuje wszystkich rolników, których gospodarstwo rolne lub jego część jest położona na obszarze NATURA 2000. W przypadku, gdy na obszarze Natura 2000 jest położona część gospodarstwa rolnego, wymóg obowiązuje w stosunku do tej części: Przestrzega się wymagań wynikających z planów zadań ochronnych sporządzonych na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody albo planów ochrony sporządzonych na podstawie art. 29 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody w zakresie dotyczącym gatunków roślin wymienionych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. Nr 94, poz. 795). Poniższy wymóg obowiązuje rolników na terenie całego kraju: Przestrzega się zakazu umyślnego zrywania, niszczenia i uszkadzania oraz zbioru roślin objętych ochroną na podstawie przepisów § 2 rozporządzenia w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764) i wymienionych w załączniku nr 1 do tego rozporządzenia w zakresie w jakim gatunki roślin wymienione w tym załączniku pokrywają się z załącznikiem nr 4 lit. b do dyrektywy Rady 92/43/EWG

Normy Dobrej Kultury Rolnej zgodnej z ochroną środowiska (1)
Norma 1: Grunt orny jest wykorzystywany do uprawy roślin lub jest ugorowany Norma 2: Pszenica, owies, żyto lub jęczmień są uprawiane na tej samej powierzchni w ramach działki ewidencyjnej nie dłużej niż 3 lata. Norma 3: Na gruntach ugorowanych przeprowadzono koszenie lub zabiegi uprawowe zapobiegające występowaniu i rozprzestrzenianiu chwastów, co najmniej raz w roku w terminie do dnia 31 lipca.

Normy Dobrej Kultury Rolnej zgodnej z ochroną środowisk c.d. (2)
Norma 4: Na łąkach lub pastwiskach okrywa roślinna była koszona i usuwana, co najmniej raz w roku w terminie do dnia 31 lipca, lub były na nich wypasane zwierzęta. W przypadku łąk i pastwisk zadeklarowanych we wniosku o przyznanie pomocy finansowej w ramach działania: płatności dla obszarów NATURA 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej, program rolnośrodowiskowy - okrywa roślinna była na nich koszona i usuwana w zakresie i terminie określonym w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków EFRROW, lub były na nich wypasane zwierzęta w sezonie pastwiskowym określonym w tych przepisach. W przypadku łąk zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności z tytułu: realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt - okrywa roślinna była na nich koszona i usuwana co najmniej raz w roku, w terminie określonym w przepisach w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju obszarów wiejskich, jednak nie później niż do dnia 31 października.

Norma 5: Na obszarach zagrożonych erozją wodną jest przestrzegany wymóg utrzymania okrywy roślinnej w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 15 lutego na 40 % powierzchni gruntów ornych wchodzących w skład gospodarstwa Norma 6: Na gruntach rolnych zabrania się wypalania Norma 7: Grunty rolne, na których nie jest prowadzona plantacja wierzby (Salix sp.), wykorzystywanej do wyplatania, albo plantacja zagajników o krótkiej rotacji, wykorzystywanych na cele energetyczne, nie są porośnięte drzewami lub krzewami lub łąki i pastwiska albo grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20º nie są porośnięte drzewami i krzewami, których liczba przekracza 50 szt./ha.

Norma 8: Na gruntach rolnych nie wykonywano zabiegów uprawowych ciężkim sprzętem w okresie wysycenia profilu glebowego wodą Norma 9: Plantacje zagajników o krótkiej rotacji oraz wieloletnie plantacje trwałe, wykorzystywane na cele energetyczne (z wyjątkiem gruntów, na których są prowadzone plantacje wierzby (Salix sp.) wykorzystywanej do wyplatania), nie są zachwaszczone, ich zbiór następuje w określonym cyklu, zachowano minimalny odstęp od granicy sąsiedniej działki gruntu, na której została założona taka sama plantacja, lub użytkowanej jako grunt leśny, zachowano minimalny odstęp pomiędzy zagajnikami, czy też wieloletnimi plantacjami, a sąsiednimi działkami, które są użytkowane jako grunt rolny

Norma 10: Grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20º nie są wykorzystywane do uprawy roślin wymagających utrzymywania redlin wzdłuż stoku lub nie są utrzymywane jako ugór czarny Norma 11: Na gruntach ornych położonych na stokach o nachyleniu powyżej 20º i wykorzystywanych pod uprawy roślin wieloletnich jest utrzymywana okrywa roślinna lub ściółka w międzyrzędziach i uprawa jest prowadzona metodą tarasową

Norma 12: Rolnik przekształcił trwałe użytki zielone lub ich część za zgodą, o której mowa w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Norma 13: Rolnik przekształcił grunty orne w trwałe użytki zielone, zgodnie z art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.

Wymogi dotyczące stosowania nawozów
Minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin Program rolnośrodowiskowy (1) Wymogi dotyczące stosowania nawozów Wymóg 1: Przestrzeganie zakazu stosowania nawozów niedopuszczonych do obrotu Wymóg 2: Przestrzeganie zakazu stosowania w okresie roku dawki nawozu naturalnego zawierającej więcej niż 170 kg azotu (N) w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych

Minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin Program rolnośrodowiskowy (2)
Wymóg 3: Przestrzeganie nakazu przechowywania gnojówki i gnojowicy w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu od dnia 1 stycznia 2011 roku, w przypadku obszarów szczególnie narażonych w rozumieniu przepisów w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, o pojemności umożliwiającej przechowywanie tych nawozów przez okres co najmniej 6 miesięcy; zbiorniki te powinny być zbiornikami zamkniętymi w rozumieniu przepisów dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie

Wymóg 4: Przechowywanie przez podmioty, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, nawozów naturalnych, innych niż gnojówka i gnojowica na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczonych w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu - od dnia 1 stycznia 2009 r. Wymóg 5: Przechowywanie przez podmioty, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, gnojówki i gnojowicy w szczelnych, zamkniętych zbiornikach do dnia 31 grudnia 2010 r. Wymóg 6: Stosowanie nawozów naturalnych i organicznych w postaci stałej oraz płynnej wyłącznie w okresie od dnia 1 marca do dnia 30 listopada, z wyjątkiem nawozów stosowanych na uprawy pod osłonami (szklarnie, inspekty, namioty foliowe)

Wymóg 7: Przykrycie lub wymieszanie z glebą nawozów naturalnych nie później niż następnego dnia po ich zastosowaniu, z wyjątkiem nawozów stosowanych w lasach oraz na użytkach zielonych Wymóg 8: Niestosowanie nawozów: na glebach zalanych wodą, przykrytych śniegiem lub zamarzniętych do głębokości 30 cm oraz podczas opadów deszczu naturalnych w postaci płynnej oraz azotowych na glebach bez okrywy roślinnej, położonych na stokach o nachyleniu większym niż 10% naturalnych w postaci płynnej podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi

Wymóg 9: Przestrzeganie zakazu stosowania na pastwiskach nawozów organicznych i organiczno - mineralnych wytworzonych z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego innych niż obornik lub zawierających te produkty Wymóg 10: Przestrzeganie zakazu stosowania nawozów naturalnych w odległości mniejszej niż 20 m od strefy ochronnej źródeł wody, ujęć wody, brzegu zbiorników oraz cieków wodnych, kąpielisk zlokalizowanych na wodach powierzchniowych oraz obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego

Wymogi dotyczące stosowania środków ochrony roślin
Minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin Program rolnośrodowiskowy (6) Wymogi dotyczące stosowania środków ochrony roślin Wymóg 1: Stosowanie wyłącznie środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, ściśle z podanymi w niej zaleceniami oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska Wymóg 2: Prowadzenie ewidencji zabiegów ochrony roślin i przechowywanie jej co najmniej przez okres 2 lat od dnia wykonania zabiegu ochrony roślin Wymóg 3: Wykonywanie zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin w produkcji rolnej przez osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin i posiadają aktualne zaświadczenie o ukończeniu tego szkolenia

Wymóg 4: Stosowanie środków ochrony roślin wyłącznie sprzętem sprawnym technicznie, który użyty zgodnie z przeznaczeniem zapewnia skuteczne zwalczanie organizmów szkodliwych i nie spowoduje zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska Wymóg 5: Stosowanie środków ochrony roślin na terenie otwartym przy użyciu opryskiwaczy wyłącznie wtedy, gdy prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s, a miejsce stosowania środka ochrony roślin jest oddalone co najmniej o 5 m od krawędzi jezdni dróg publicznych, z wyłączeniem dróg publicznych zaliczanych do kategorii dróg gminnych oraz powiatowych, i co najmniej o 20 m od pasiek, plantacji roślin zielarskich, rezerwatów przyrody, parków narodowych, stanowisk roślin objętych ochroną gatunkową, wód powierzchniowych oraz od granicy wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej ujęć wody

Wymóg 6: Przestrzeganie zakazu stosowania środków ochrony roślin bez zachowania okresu prewencji Wymóg 7: Wykonywanie zabiegów środkami ochrony roślin z uwzględnieniem stosowania w pierwszej kolejności metod biologicznych, agrotechnicznych, hodowlanych lub integrowanej ochrony roślin

Kontrole wzajemnej zgodności
Art. 42 rozporządzenia Komisji (WE) 796/2004 Za przeprowadzanie kontroli w zakresie wymogów i norm odpowiadają specjalne organy kontroli. W Polsce zostały wybrane dwa specjalne organy kontrolne Agencja płatnicza odpowiedzialna jest za ustalenie zmniejszeń lub wykluczeń płatności. Zasada kompleksowości kontroli Ocena zawarta w raporcie z czynności kontrolnych w ramach płatności bezpośrednich jest uwzględniana w działaniach objętych płatnościami PROW

Właściwe władze kontrolne
Zgodnie z ustawą o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (art. 30 i 31a), organem odpowiedzialnym za kontrole wymogów wzajemnej zgodności w zakresie spełniania przez rolnika: zasad Dobrej Kultury Rolnej oraz ochrony środowiska naturalnego - jest ARiMR w zakresie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt - jest Inspekcja Weterynaryjna

Organy Kontroli w Polsce
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – normy Dobrej Kultury Rolnej oraz wymogi w Obszarze - Środowisko - dyrektor oddziału regionalnego ARiMR właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika Inspekcja Weterynaryjna – wymogi w Obszarze - Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt - powiatowy lekarz weterynarii właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika

Zadania Organów Kontrolnych
ARiMR IW współpraca informowanie rolników o wymogach i normach typowanie do kontroli przeprowadzanie kontroli, w tym ocena naruszeń sporządzanie raportów z czynności kontrolnych przekazywanie raportów rolnikom rozpatrywanie zastrzeżeń wniesionych do ustaleń zawartych w raporcie przeprowadzanie kontroli w tym ocena naruszeń sporządzanie raportów z czynności kontrolnych przekazywanie raportów rolnikom przekazywanie raportów z czynności kontrolnych do biur powiatowych ARiMR rozpatrywanie zastrzeżeń wniesionych do ustaleń zawartych w raporcie Ustalanie czynników do analizy ryzyka i liczby kontroli

Poziom kontroli Obszar - Środowisko i GAEC:
– min. 1 % rolników ubiegających się o płatności W Polsce ok. 1,5 mln rolników wnioskuje o płatności bezpośrednie, tj. tyle, ile łącznie we Francji, W. Brytanii, Hiszpanii i Belgii Obszar - Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt: - bydło – 5 % siedzib stad - owce i kozy – 3 % siedzib stad - trzoda – 1 % siedzib stad

Czynności kontrolne Czynności kontrolne w ramach kontroli wymogów są wykonywane przez osoby posiadające imienne upoważnienie wydane przez Prezesa ARiMR/powiatowego lekarza weterynarii, Osoby upoważnione do wykonywania czynności kontrolnych mają prawo do: wstępu na teren gospodarstwa rolnego żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, sporządzania z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczania tych dokumentów; pobierania próbek do badań; żądania okazywania i udostępniania danych informatycznych

Czynności kontrolne W przypadku, gdy rolnik nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w raporcie, może zgłosić umotywowane zastrzeżenia, na piśmie, co do ustaleń w nim zawartych, dyrektorowi oddziału regionalnego ARiMR/powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika w terminie 14 dni od dnia doręczenia raportu, chyba że bezpośrednio po zakończeniu kontroli rolnik, który był obecny podczas kontroli, zgłosił umotywowane zastrzeżenia co do ustaleń zawartych w raporcie osobie, która wykonywała czynności kontrolne.

Termin przekazywania raportu
Rolnicy otrzymują informacje o wszelkich stwierdzonych niezgodnościach w terminie do trzech miesięcy od dnia przeprowadzenia kontroli na miejscu.

Niezgodność 1 wymóg = 1 niezgodność
Niezgodność - oznacza wszelką niezgodność z wymogami oraz normami dlatego 1 wymóg = 1 niezgodność 44

Niezgodność – sposób oceny wagi
Powtarzalność – niezgodność wykryta więcej niż jeden raz w ciągu trzech kolejnych lat, o ile rolnik został poinformowany o poprzednich przypadkach tej niezgodności i otrzymał możliwość jej wyeliminowania. Zasięg – obszar występowania niezgodności. Dotkliwość – waga konsekwencji jaka wynika z niezgodności. Trwałość – jak długi jest okres, w którym występują skutki niezgodności.

Niezgodność – sposób oceny wagi
NIEZGODNOŚĆ z normami określonymi w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. Nr 46, poz. 306, z późn. zm.) oraz w art. 28 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego RODZAJ NARUSZENIA ZA-SIĘG DOTKLI-WOŚĆ TRWA-ŁOŚĆ Grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20º są wykorzystywane do uprawy roślin wymagających utrzymywania redlin wzdłuż stoku lub są utrzymywane jako ugór czarny. 10.1 Stwierdzono, że grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20º są wykorzystywane do uprawy roślin wymagających utrzymywania redlin wzdłuż stoku. 1 pkt 3 pkt 5 pkt 10.2 Stwierdzono, że grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20º są utrzymywane jako ugór czarny. 46

Niezgodność – sposób oceny wagi (c.d.)
Ocena wagi stwierdzonej niezgodności w odniesieniu do naruszenia: według kryterium zasięgu: 1 pkt – niezgodność stwierdzona na powierzchni nie większej niż 20% powierzchni gospodarstwa, 3 pkt – niezgodność stwierdzona na powierzchni większej niż 20% powierzchni gospodarstwa; według kryterium dotkliwości: 1 pkt – stwierdzono obecność bruzd erozyjnych o szerokości nie większej niż 0,3 m, 3 pkt – stwierdzono obecność bruzd erozyjnych o szerokości większej niż 0,3 m, lecz nie większej niż 1 m, 5 pkt – stwierdzono obecność bruzd erozyjnych o szerokości większej niż 1 m; według kryterium trwałości: 1 pkt – skutki zaniedbania mają charakter odwracalny bez konieczności podejmowania działań naprawczych lub podejmowane działania naprawcze nie wymagają dużych nakładów pracy, 3 pkt – skutki zaniedbania mają charakter odwracalny, a wymagane działania naprawcze wiążą się ze znacznymi nakładami pracy.

Sankcje (1) Podstawowe rozróżnienie to niezgodność z przepisami wynikająca z: zaniedbania rolnika (działanie nieumyślne), umyślnego działania rolnika (działanie celowe). Przy określaniu wymiaru sankcji będą brane pod uwagę ilości punktów przypisane stwierdzonej niezgodności według kryterium: zasięgu, dotkliwości, trwałości, powtarzalności.

Sankcje (2) Działanie nieumyślne
Obniżka w płatnościach z zasady stanowi 3% całkowitej kwoty płatności bezpośrednich. Jednakże, na podstawie raportu z kontroli może zostać wydana decyzja o obniżeniu wielkości potrącenia do wysokości 1% lub zwiększeniu go do 5% całkowitej kwoty W przypadku stwierdzenia powtarzającej się niezgodności, procent sankcji zostanie pomnożony przez 3, jednak maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć 15% całkowitej kwoty płatności bezpośrednich. Po osiągnięciu 15% obniżki płatności, rolnik otrzymuje ostrzeżenie o zagrożeniu celowością

Sankcje (3) zaniedbanie
SUMA PUNKTÓW PROCENT ZMNIEJSZENIA 3 1 % 5 7 3 % 9 11 13 5 % 15

Sankcje (4) Działanie celowe
Obniżka zastosowana wobec całkowitej kwoty, będzie z zasady wynosić 20 %. Jednakże, Agencja Płatnicza może na podstawie oceny przedłożonej przez właściwy organ kontroli w protokole z czynności kontrolnych, wydać decyzję o obniżeniu procentu do wysokości nie mniejszej niż 15 % lub, w drastycznych przypadkach może zwiększyć ten procent nawet do 100 % całkowitej kwoty.

Sankcje c.d. (5) umyślne działanie
SUMA PUNKTÓW PROCENT ZMNIEJSZENIA 3 15 % 5 7 20 % 9 11 13 25 % 15 25 – 100 %

Przykłady zmniejszeń płatności
Niezgodność Przypadek 1 Przypadek 2 Niezgodność stwierdzona po raz pierwszy w roku n 1% 3% Niezgodność stwierdzona w roku n+1 9% Niezgodność stwierdzona w roku n+2 Redukcja do 15% (!) Ostrzeżenie Niezgodność stwierdzona w roku n+3 Redukcja do 15% 27% Niezgodność celowa

Ustalanie wielkości obniżki
Wystąpienie kilku niezgodności w ramach jednego Obszaru traktowane jest jako jeden przypadek niezgodności (art. 66 ust. 2 rozp. 796/2004)-w celu obliczenia wysokości obniżki przyjmuje się najwyższy procent obniżenia kwoty płatności, zastosowany dla stwierdzonych niezgodności tego Obszaru Wystąpienie niezgodności w ramach różnych Obszarów (art. 66 ust. 3 rozp. 796/2004)- w celu obliczenia wysokości obniżki dokonuje się zsumowania ustalonych procentów obniżek z poszczególnych obszarów, przy czym całkowita wysokość kwoty obniżki nie może przekroczyć 5% całkowitej kwoty płatności

Obliczanie % obniżki w ramach jednego obszaru z uwzględnieniem przypadków powtarzalności
Niezgodność wariant 1 wariant 2 wariant 3 wariant 4 Pierwsza niezgodność w ramach aktu prawnego-dyrektywa siedliskowa Pierwsza niezgodność w ramach aktu prawnego-dyrektywa azotanowa 1% 3% 5% Wielkość zmniejszenia w % Pierwsza powtórzona niezgodność w ramach aktu prawnego-dyrektywa siedliskowa Pierwsza powtórzona niezgodność w ramach aktu prawnego-dyrektywa azotanowa Celowa niezgodność przy stosowaniu komunalnych osadów ściekowych 9% 15% 20% 3 % 15% (!) 29 % (!) Ostrzeżenie

Sumowanie % obniżki w ramach różnych obszarów z uwzględnieniem przypadków powtarzalności
Niezgodność wariant 1 wariant 2 wariant 3 wariant 4 Pierwsza niezgodność w Obszarze Środowisko Pierwsza niezgodność w Obszarze Zdrowie Publiczne, Zdrowie Zwierząt - Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt 1% 3% 5% Wielkość zmniejszenia w % 2% 4% Pierwsza powtórzona niezgodność w Obszarze Środowisko Pierwsza powtórzona w Obszarze Zdrowie Publiczne, Zdrowie Zwierząt - Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt Celowa niezgodność przy przechowywaniu nawozów naturalnych 9% 15% 20% 6 % 15% (!) 12 % 29 % (!) Ostrzeżenie

Odstąpienie od sankcji (1)
Ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r., Nr 170, poz z późn. zm.) art. 37a – odstąpienie od ustalania obniżek w zakresie wzajemnej zgodności jeżeli zmniejszenie wynosi nie więcej niż 100 euro art. 37b. - drobna niezgodność – w przypadku drobnej niezgodności zmniejszenia nie stosuje się W przypadku drobnej niezgodności nie mogą to być naruszenia przepisów z zakresu: bezpieczeństwa żywności, ludzi i zwierząt

Drobna niezgodność (1) DROBNA NIEZGODNOŚĆ z wymogami wynikającymi z ust. 1 – 8 pkt A załącznika nr II do rozporządzenia nr 73/2009 ZASIĘG DOTKLIWOŚĆ TRWAŁOŚĆ Nie przestrzega się wymagań z programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla wyznaczonych obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN), na terenie których jest położone gospodarstwo rolne lub jego część – wyłącznie w zakresie naruszenia dotyczącego nieposiadania planu nawożenia dla upraw albo gdy plan ten jest niekompletny. 1 pkt 3 pkt

Drobna niezgodność (2) DROBNA NIEZGODNOŚĆ z wymogami wynikającymi z ust. 1 – 8 pkt A załącznika nr II do rozporządzenia nr 73/2009 ZASIĘG DOTKLI WOŚĆ TRWA ŁOŚĆ Rolnik nie prowadzi aktualnej księgi rejestracji świń, dokonując wpisów do tej księgi w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące obowiązek wpisu. Księga rejestracji świń w formie papierowej nie jest prowadzona zgodnie ze wzorem określonym w załączniku do rozporządzenia MRiRW z dnia 29 lipca 2005 r. w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz - wyłącznie w zakresie naruszenia dotyczącego niedokonywania wpisów w księdze rejestracji w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące obowiązek wpisu. 1 pkt

Drobna niezgodność (3) DROBNA NIEZGODNOŚĆ z wymogami wynikającymi z ust. 1 – 8 pkt A załącznika nr II do rozporządzenia nr 73/2009 ZASIĘG DOTKLI WOŚĆ TRWA ŁOŚĆ W siedzibie stada nie wszystkie świnie zostały oznakowane bezzwłocznie, a w każdym przypadku przed opuszczeniem przez nie siedziby stada, za pomocą kolczyka założonego na lewą małżowinę uszną lub tatuażu umieszczonego w sposób czytelny i trwały w obu małżowinach usznych świni albo na jej grzbiecie, zawierających numer identyfikacyjny - wyłącznie w zakresie naruszenia: tatuaż w małżowinach usznych lub na grzbiecie nie jest czytelny lub zwierzę zgubiło kolczyk - widoczny ślad na małżowinie usznej po kolczyku i rolnik do dnia kontroli nie złożył wniosku o duplikat kolczyka 1 pkt

Drobna niezgodność (4) 1 pkt
z wymogami wynikającymi z ust. 1 – 8 pkt A załącznika nr II do rozporządzenia nr 73/2009 ZASIĘG DOTKLI WOŚĆ TRWA ŁOŚĆ W siedzibie stada nie wszystkie sztuki bydła zostały oznakowane poprzez umieszczenie na obu uszach kolczyków w terminie 7 dni – od dnia urodzenia zwierzęcia lub dnia kontroli granicznej, w przypadku zwierzęcia przywożonego z państwa trzeciego (z wyłączeniem przypadku, gdy miejscem przeznaczenia zwierzęcia jest rzeźnia, a uboju dokona się w terminie 20 dni od dnia przeprowadzenia takiej kontroli) nie później niż do dnia opuszczenia siedziby stada, w którym się urodziły, albo zwierzę pochodzące z innego państwa członkowskiego nie posiada swoich oryginalnych kolczyków -wyłącznie w zakresie naruszenia: brak jednego kolczyka i jest ślad po kolczyku, a rolnik do dnia kontroli nie złożył wniosku o duplikat kolczyka 1 pkt

Drobna niezgodność (5) 1 pkt
z wymogami wynikającymi z ust. 1 – 8 pkt A załącznika nr II do rozporządzenia nr 73/2009 ZASIĘG DOTKLI WOŚĆ TRWA ŁOŚĆ W siedzibie stada nie wszystkie sztuki owiec lub kóz są właściwie oznakowane za pomocą kolczyków w terminie 180 dni od urodzenia lub 14 dni od dnia przeprowadzenia kontroli granicznej, w przypadku zwierzęcia przywożonego z państwa trzeciego (z wyłączeniem przypadku, gdy miejscem przeznaczenia zwierzęcia jest rzeźnia, a uboju dokona się w terminie 5 dni roboczych od dnia kontroli granicznej) nie później niż do dnia opuszczenia siedziby stada, w którym się urodziły, albo zwierzę pochodzące z innego państwa członkowskiego nie posiada swojego oryginalnego oznakowania -wyłącznie w zakresie naruszenia: 1) tatuaż nie jest czytelny lub zwierzę zgubiło kolczyk widoczny ślad na małżowinie usznej po kolczyku) i rolnik do dnia kontroli nie złożył wniosku o duplikat kolczyka lub 1 pkt

Drobna niezgodność (5) c.d.
z wymogami wynikającymi z ust. 1 – 8 pkt A załącznika nr II do rozporządzenia nr 73/2009 ZASIĘG DOTKLI WOŚĆ TRWA ŁOŚĆ 2) brak jednego znaku identyfikacyjneg: jest jeden kolczyki i brak drugiego albo tatuażu (owce nieprzeznaczone do handlu) albo opaski na pęcinę (kozy), jest tatuaż i brak kolczyka (owce nieprzeznaczone do handlu) jest opaska na pęcinie i brak kolczyka (kozy) - przy czym jest ślad po kolczyku na małżowinie usznej, ale rolnik nie złożył do dnia kontroli wniosku o duplikat kolczyka lub opaski na pęcinie, lub 3) brak jednego kolczyka i jest ślad po kolczyku, a rolnik do dnia kontroli nie złożył wniosku o duplikat kolczyka. 1 pkt

Drobna niezgodność (c.d.)
Wszelkie przypadki drobnych niezgodności podlegają kontroli administracyjnej lub kiedy nie jest ona możliwa, ponownej kontroli na miejscu W przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności, nie jest nakładana sankcja Jeżeli rolnik nie podejmie działań naprawczych w określonym terminie, redukcje płatności będą stosowne

Odstąpienie od sankcji (2)
W przypadku odstąpienia od sankcji w decyzji w sprawie przyznania płatności rolnik jest informowany: o niezastosowaniu sankcji w danym roku oraz o konieczności podjęcia w wyznaczonym terminie określonych działań naprawczych, współmiernych do rodzaju stwierdzonej niezgodności. Termin działań naprawczych ustala właściwy organ i przypada on przed końcem roku następującego po roku, w którym stwierdzono niezgodność. W kolejnym roku właściwy organ kontroli sprawdza realizację działań naprawczych – dodatkowe kontrole (art. 44 ust.1a RK 796/2004) W przypadku, gdy rolnik nie podejmie działań naprawczych obniżki i wykluczenia są stosowane

Departament Kontroli na Miejscu ARiMR
Dziękuję za uwagę Departament Kontroli na Miejscu ARiMR

Wzajemna zgodność system kontroli i sankcji

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Wzajemna zgodność system kontroli i sankcji"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

Wzajemna zgodność system kontroli i sankcji

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Wzajemna zgodność system kontroli i sankcji"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres