Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny?

Prezentacja na temat: "Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny?"— Zapis prezentacji:

1 Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny?
Metodologia Ekonomii Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny? dr Tomasz Kopczewski Witam wszystkich obecnych, dzisiejsza prezentacja będzie na temat ekonomii eksperymentalnej, wybralem w tym celu tekst dra Kopczewskiego pt „czy studia ekonomiczne obnizaja kapital spoleczny”. Mam nadzieje ze moja prezentacja będzie na tyle ciekawa iż zacheci wszystkich do siegniecia po ten artykul. Emilian Pływaczewski

2 Plan prezentacji Wstęp Kapitał społeczny Klasowe eksperymenty Wnioski
Swoja prezentacje podzielilem na 4 czesci, na wstepie chciałbym wszystkim przyblizyc pojecie ekonomii eksperymentalnej Nastepnie opowiem o kapitale spolecznym i sposobach jego pomiaru. Kolejnym, bardzo waznym punktem będą eksperymenty klasowe, które znamy z zajec MIKRO 3 oraz ich wyniki. Na koniec powiem o wnioskach jakie się nasuwaja z przeprowadzonych eksperymentow, poczym będzie można zadawac mi pytania jeśli takie się pojawia.

3 Ekonomia Eksperymentalna
młoda, dynamicznie rozwijająca się dziedzina nauk ekonomicznych eksperyment narzędziem badania zjawisk ekonomicznych teoria gier i kapitał społeczny Nagroda Nobla dlaVenrona Smith’a za upowszechnianie metod eksperymentalnych szybki rozwój dzięki komputerom Ekonomia jest kolejna nauka, która weszla z fazy empirycznej w faze eksperymentalna. dziedzina ta bada zjawiska ekonomiczne za pomoca eksperymentow, które słóża również jako instrument wspomagajacy nauke. Eksperymenty nie tylko ilustruja pojecia teorii gier ale i pozwalaja zbadac kapital spoleczny osob bioracych w nich udzial. Od czasu nagrody nobla obserwuje się staly wzrost zainteresowania ta dziedzina, czemu pomaga również rozwoj komputerow.

4 Kapitał Społeczny UWAGA: Nie mylić z kapitałem ludzkim!!! kapitał społeczny ziemia, kapitał, praca kapitał ludzki Neoklasyczna teoria ekonomii zajmuje się glownie zagadnieniem znalezienia efektywnej alokacji czynnikow produkcji, mowa tu o ziemi, kapitale i pracy, jednak nie mowi w jaki sposób agenci gospodarczy maja uzyskac taki podzial. Dlatego tez pojawil się kolejny czynnik produkcji – kapital ludzki, dzieki niemu można odpowiedziec na pytanie jak polaczyc inne czynniki produkcji. Naturalnie im wyzszy poziom kapitalu ludzkiego, tym mozliwie bardziej efektywna alokacja. Jednak mechanizmy rynkowe zawodza, gdy nie można jednej ze stron kontraktu „zmusic” do jego wypelnienia. Doprowadzilo to do pojawienia się kolejnego czynnika produkcji, czyli kapitalu spolecznego jako wspólne dla czlonkow okreslonej grupy normy i wartosci umozliwjajace im skuteczne dzialanie. Kapitał społeczny – zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla członków określonej grupy i umożliwiający im skuteczne działanie (Fukuyama, 1999a)

5 Kapitał Społeczny Włączenie do analizy ekonomicznej nowych czynników, jak np.: kultura położenie geograficzne czynniki środowiskowe Kapital spoleczny pozwolil na wlaczenie do analizy ekonomicznej takich czynnikow, które dotychczas były wykluczone. Sa to np. kultura, polozenie geograficzne, czynniki srodowiskowe i inne. Jednak wlasciwie problem zastosowania tych czynnikow polegal na ich niemierzalnosci, bo jak można zmierzyc uczciwosc czy sklonnosc do kooperacji. Problem niemierzalności kapitału społecznego.

6 Kapitał społeczny Typy mierników:
oparte na liczbie i „jakości” pozarządowych organizacji, jak: fundacje, stowarzyszenia, kluby, związki (Fukuyama) oparte na badaniach ankietowych: „czy uważasz, że większość ludzi zasługuje na zaufanie?” „czy uważasz, że większość ludzi wykorzystałaby cię, gdyby mieli tylko taką okazję?” „czy uważasz, że ludzie przez większość czasu są pomocni innym, czy tylko patrzą na siebie?” (Karlan, 2003) Naprzeciw temu wyszli Fukuyama i Karlan. Pierwszy z nich zaproponowal miary oparte na liczbie i jakosci organizacji pozarzadowych jak np. fundacje czy roznego rodzaju zwiazki. Drugi natomiast odwolywal się do badan ankietowych, w których badal kapital spoleczny poprzez zadawanie trzech pytan: pierwsze z nich sprawdza wiare, drugie uczciwosc a ostatnie zyczliwosc. Jednak i tu pojawiaja się problemy, jeśli chodzi o pierwsze mierniki to zaangazowanie w dzialalnosci organizacji może być rozne a i sama przyaleznosc niekoniecznie dobrowolna. Przy dugich miernikach natmiast pojawia się problem przeszacowania wynikow, po prostu respondenci podnosili wlasna ocene. Z tego względu potrzebne sa nowe miary, uwzglednajace rzeczywiste zachowania ludzi. Tutaj pole do popisu ma ekonomia eksperymentalna. Po prostu można wykorzystac roznego rodzaju gry, które sa skonstruowane w taki sposób, ze uczestnik przyjmujac daną strategię postepowania, okresla tym samym bezwiednie poziom swojego kapitalu spolecznego. Nie są to miary w 100% odzwierciedlające rzeczywistość.

7 Klasowe Eksperymenty Opis zajęć z Mikroekonomii III na WNE:
pierwsze zajęcia - losowy podział studentów na grupy co tydzień kolejna grupa przeprowadza na reszcie studentów własny eksperyment po nim omówienie wyników i część teoretyczna obecność na każdych zajęciach obowiązkowa (konieczność stałej liczby uczestników) za udział w eksperymentach i uzyskane w nich wyniki student otrzymuje wynagrodzenie w dolarach PBEE otrzymane pieniądze można wymieniać na ocenę z przedmiotu Całe zajecia skonstruowane sa w taki sposób, aby wyniki eksperymentow były zblizone do rzeczywistych zachowan. I faktycznie tak jest. Studenci staraja się uzyskac jak najlepsze wyniki podczas eksperymentow, żeby za zarobione pieniadze mieć lepsza ocene koncową, przez co ich decyzje zblizone sa do rzeczywistych zachowan ekonomicznych. Oceniane sa także przygotowane eksperymenty, zarówno zewnetrznie przez prowadzacego i „kroliki doswiadczalne” jak i wewnetrznie, ocena zaangazowania danej osoby przez reszte grupy. Dzieki temu cala grupa angazuje się do pracy a i same eksperymenty sa ciekawe i dobrze osadzone w teorii.

8 Klasowe Eksperymenty Techniczna strona eksperymentów:
losowy dobór do grup anonimowość w podejmowaniu decyzji, niezależne decyzje rejestracja przebiegu eksperymentów na nośnikach elektronicznych wykorzystywanie specjalnych platform programowania w celu analizy uzyskanych danych Losowy dobor do grup ma duze znaczenie, gdyz grupy osob dobrze znajacych się przenosza wczesniej nabyte schematy zachowan, natomiast w grupach dobranych losowo, przynajmniej z zalozenia, wszyscy amgazuja się w rownym stopniu. Aby wyniki eksperymentow były zblizone do rzeczywistych zachowan odchodzi się od eksperymentow przy pomocy kartki i olowka – osoby znajace się mogą ze soba wspolpracowac co negatywnie wplywa na wyniki. Dlatego czesciej uzywa się komputerow, które eliminuja problem sciagania a wyniki zapisywane sa od razu w formacie arkusza kalkulacyjnego, dzieki czemu można szybko i latwo przy uzyciu spejalnych programow dokonac ich analizy.

9 Klasowe Eksperymenty Wstępne wnioski dotyczące studentów WNE z przeprowadzonych eksperymentów: dobra wiedza ekonomiczna studentów WNE, lepsza niż studentów wydziałów nieekonomicznych umiejętność wykorzystania tej wiedzy w praktyce brak zdolności do kooperacji małe zaufanie do innych graczy Oczywiście nie wszystkie eksperymenty były udane, wiele z tych udanych natomiast wykorzystywalo metodologie umozliwiajaca pomiar kapitalu spolecznego. Wstepne wnioski nie sa zbyt optmistyczne. Okazuje się ze studenci WNE w porownaniu ze studentami nieekonomicznych wydziałów dobrze znaja zagadnienia ekonomii i ptrafia ja również wykorzystac w praktyce, co pokazaly takie eksperymenty jak np. „bable spekulacyjne”. Jednak jeśli gra polegala na kooperacji z innymi uczestnikami a nie przeciwko naturze pojawialy się problemy. Gracze nie potrafili się dogadac miedzy soba, nie ufali sobie nawzajem. Wniosek z tego nasuwa się tylko jeden – studenci WNE charakteryzuja się nizszym kapitalem spolecznym od studentow innych wydzialow, gdzie przeprowadzono te same eksperymenty. NIŻSZY KAPITAŁ SPOŁECZNY STUDENTÓW WNE

10 Klasowe Eksperymenty Możliwe powody takiego stanu rzeczy:
brak umiejętności pracy grupowej niepoprawna interpretacja wiedzy ekonomicznej kalkulacyjny sposób podejmowania decyzji Przyczynami takiego stanu rzeczy jest brak umiejetnosci pracy zespolowej, zla interpretacja wiedzy ekonomicznej oraz szablonowe podejmowanie decyzji. Dla potwierdzenia tych hipotez opisalem kilka eksperymentow, których wyniki mowia o relatywnie niskim poziomie kapitalu spolecznego studentow ekonomii WNE.

11 Klasowe Eksperymenty „PAPIEROWA RZEKA”
Cel eksperymentu: ukazanie problemu związanego z brakującymi rynkami. Grupy dwuosobowe Osoba pierwsza wynagradzana za obliczenia dokonywane ołówkiem na kartce papieru. Osoba druga ściera obliczenia, po czym robi z kartki samolot. Wynagrodzenie drugiej osoby wyższe niż pierwszej. Reguły gry: nie powiedziano, że gracze nie mogą ze sobą kooperować, więc… Chyba najbardziej drastycznym przykladem braku umiejetnosci kooperacji jest eksperyment pt. „papierowa rzeka”. Tutaj celem jest pokazanie problemu zwiazanego z powstawaniem brakujacego rynku. Studenci zostali podzieleni na dwuosobowe grupy. Jeden gracz był wynagradzany za zrobione przy pomocy ołówka na kartce papieru obliczenia, druga natomiast za starcie ich i zrobienie z kartki samolotu. Pomimo iż powstaly instytucjonalne zachety do powstania odpowiedniego rynku dajacego graczom spolecznie efektwny wynik, rynek taki nie powstal nawet w jednym przypadku. Przecież gracze mogli się mowic, ze pierwszy w zamian za odstapienie od obliczen dostaje premie od drugiego gracza i w tym samym czasie zarobiliby wiecej niż dzialajac indywidualnie. WYNIK: Brak powstania rynku dającego społecznie efektywny wynik.

12 Klasowe Eksperymenty „PODWÓJNY MONOPOL”
Cel: znalezienie ceny towaru maksymalizującej wypłaty graczy. Eksperyment przeprowadzony przy pomocy komputerów. W jednej sali hurtownicy – sprzedawcy W drugiej detaliści – kupujący Każdy hurtownik przez całą grę gra z jednym anonimowym detalistą Gra trwa kilkanaście rund żeby ustalił się między nimi pewien sposób komunikacji – manipulowanie cenami przez hurtownika i możliwość odrzucenia oferty prze detalistę. Kolejnym eksperymantem jest „podwójny monopol”. Celem jest tu znalezienie takich cen towarow, która będą dawaly graczom maksymalizacje wyplat. W jednej Sali komputerowej byli hurtownicy, w drugiej detalisci. Przez cala gre hurtownik gral z jednym anonimowym detalista. Gra trwala kilkanascie rund, żeby pomiedzy graczami ustalil się pewien sposób komunikacji. Hurtownik sterowal cena natomiast detalista mogl ja odrzucic lub przyjac i zakupic towar. Niestety nie udalo się uzyskac spodziewanego rozwiazania, ustalily się lobby hurtownikow i detalistow. Hurtownicy zastraszali wysoka cena detalistow a ci konsekwentnie rezygnowali z transakcji, wymuszajac obnizke cen. Taki wynik oznacza dążenie do silowych rozwiazan w gospodarce a nie wspolpracę. WYNIK: Powstanie lobby detalistów i hurtowników, siłowy sposób rozwiązań w gospodarce.

13 Klasowe Eksperymenty „MODEL HOTELLINGA”
Cel: znalezienie optymalnej lokalizacji miejsca produkcji. Ustawione ławki w sali obrazują zakres rynku zbytu. Dwóch graczy określa swoje położenie względem siebie. Wzrost odległości od rynków zbytu podnosi koszty sprzedaży, konsumenci przy zakupie dóbr kierują się jedynie ceną. Brak ograniczeń co do możliwości kooperacji. W eksperymancie „model Hotellinga” reguły również był jasno ustalone i dawaly graczom mozliwosc kooperacji. Celem było znalezienie optymalnej lokalizacji miejsca produkcji. W Sali było dwoch graczy i każdy usial okreslic lokalizacje swojego zakladu produkcyjnego względem drugiego. Lawki obrazowaly zakres rynku zbytu. I nie było ograniczen co do zawierania umow miedzy graczami. Niestety i tutaj studenci się nie popisali. Zamiast uzciwie się umowic i ustalic takie lokalizacje, które minimalizowalyby koszty sprzedazy, przez co optymalizowaly zyski, gracze stawali po srodku sali nie ufajac sobie nawzajem i nie wspolpracujac. WYNIK: Brak rozwiązania Pareto-efektywnego, gracze stawali pośrodku sali nie współpracując ze sobą.

14 „W POSZUKIWANIU RENTY”
Klasowe Eksperymenty „W POSZUKIWANIU RENTY” Cel: Uzyskanie porozumienia grup składających aplikacje. Cztery grupy studentów w kilku rundach składa aplikacje do przetargu o uzyskanie koncesji. Możliwość składania dowolnej liczby aplikacji. Każda aplikacja kosztuje określoną ilość pieniędzy. Ustalone są rundy, w których możliwa jest kooperacja pomiędzy grupami. W tym eksperymencie ujawnił się nie tylko niski poziom kapitalu spolecznego uczestnikow ale również brak elementarych umiejetnosci ekonomicznego myslenia. Poszukiwanie renty jest w gospdarce zjawiskiem spolecznie szkodliwym, przejawia się jako lobbing lub korupcja. Dobrym przykladem zobrazowania zjawiska jest zorganizowanie przetargu na koncejse. Studenci zostali podzieleni na 4 grupy skladajace dowolna ilosc aplikacji. Kazda aplikacja kosztuje okreslona ilosc pieniedzy. W pierwszej rundzie azda z grup zlozyla duza ilosc aplikacji chcac przebic konkurencje. Tutaj suma wydana na aplikacje przewyzszala wartosc koncesji ale to nie jedyne nieefektywne rozwiazanie w tym eksperymencie. W jednej z rund, w ktorej możliwa była kooperacja pomiedzy grupami ustalono ilosc aplikacji na 2 na kazda grupe, co jest nieefektywne gdyz prawdopodobienstwo zyskania koncesji się nie zmienia a koszty rosna dwukrotnie niż przy jednej aplikacji na druzyne. To nie koniec. Ostatecznie grupy postanowily oszukac konkurencje i kazda zlozyla o kilka wiecej aplikacji niż wczesniej ustalono. WYNIKI: Brak kooperacji, nieufność i nieuczciwa konkurencja.

15 Wnioski Istniejący na WNE UW system edukacji obniża kapitał społeczny studentów Dr Kopczewski wyróżnia dwa czynniki, które odpowiadają za taki stan: Nieumiejętność działania w grupie, na co składają się: Rozmycie odpowiedzialności Konflikt o przywództwo w grupie Brak zgrania w czasie Brak asertywności osób aktywnych Wnioski nie sa zbyt optymistyczne. Zdaniem dra Kopczewskiego system edukacji na WNE przyczynia się do obniaznia kapitalu spolecznego studentow tego wydzialu. Wymienia on dwa glowne czynniki, które sa za to odpowiedzialne. Po pierwsze studenci nie wykazuja umiejetnosci pracy w grupie, pojawia się wiele konfliktow dotyczacych zaangazowania czlonkow czy walki o przywodztwo w grupie. Ponadto studenci nie potrafia zgrac się w czasie a osoby najbardziej aktywne nie sa w stanie wskazac nieproduktywnych czlonkow grupy przy wzajemnej indywidualnej ocenie zaangazowania czlonkow w prace grupy.

16 Wnioski Przyczyny niskiego kapitału społecznego studentów WNE c.d.:
Studenci uczeni są znajdywania rozwiązania problemu ekonomicznego poprzez obliczenie punktu równowagi, bez uwzględnienia społecznych konsekwencji tego wyniku. Kłopot z rozróżnieniem pojęć równowaga, optimum czy Pareto-efektywność Kolejnym powodem jest szablonowe rozwiazywanie problemow ekonomicznych. Studenci przyzwyczajeni sa do odnalezienia punktu rownowagi ale nie potrafia zinterpretowac jego spolecznych konsekwencji. Często wystepuje przy tym problem nieodroznienia takich pojec jak: rownowaga, optimum i efektywnosc Pareto.

17 Wnioski Przeciwdziałanie takiej sytuacji:
Grupowe działania od pierwszego do ostatniego roku studiów Losowy dobór do grup przy kolejnych działaniach Większa asertywność członków grup (anonimowe ankiety z rzetelną oceną pracy kolegów z grupy Działania takie mogłyby wpłynąć na zwiększenie kapitału społecznego studentów WNE UW. Dr kopczewski nie pozostawia problemu nierozwiazanym. Proponuje kilka zmian w wydzialowym systemie edukacji. Miedzy innymi przez caly okres studiow powinny być organizowane grupowe zajecia, dzialania. Każde kolejne dzialanie oznaczaloby nowy, również losowy podzial na grupy. A po kazdych wspolnych zajeciach studenci powinni w anonimowej ankiecie ocenic prace pozostalych i uczciwie wskazac osobe najbardziej aktywna. Wyniki tych ankiet powinny wplywac na ondywidualne oceny uczestnikow.

18 Wnioski Odrębnym problemem jest sama metodologia nauczania ekonomii.
Ekonomia jest nie tylko zmatematyzowaną dziedziną, lecz również nauką społeczną. Studenci powinni być oceniani nie tylko za matematyczne znalezienie rozwiązania problemu ekonomicznego, ale też za interpretacje ekonomiczną i społeczną. Jest to problem powszechnie obecny, nie tylko na WNE. Brak podręczników łączących oba te podejścia. Inną kwestia jest metodologia nauczania ekonomii. Problem polega na tym, ze ekonomia jest nie tylko dziedzina matematyczna ale tez nauka spoleczna. Studenci powinni się uczy zarówno znajdywania matematycznych rozwiazan problemow jak i ich interpretacji i konsekwencji spolecznych. Nie jest to problem tylko naszego wydzialu, po prostu trudno znalezc podreczniki laczace oba te podejscia.

19 Dziękuję za uwagę Dziekuje wszystkim obecnym za uwage, mam nadzieje ze moja pezentacja okazala się dla wszystkich interesujaca i sprowokuje do ciekawej dyskusji. Badziej zainteresowanych tym artykulem odsylam do źródła.

20 Kopczewski, Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny
Kopczewski, Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny?, EKONOMIA 11/2003