Wstrząs.

Prezentacja na temat: "Wstrząs."— Zapis prezentacji:

1 Wstrząs

2 Wstrząs - definicja: załamanie przepływu tkankowego, którego następstwem jest niedotlenienie oraz niedostateczne dostarczanie substancji odżywczych i eliminacja produktów przemiany materii.

3 Wstrząs jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia !!!
Niezależnie od przyczyny wymaga szybkiej pomocy.

4 We wstrząsie dochodzi do upośledzenia przepływu krwi
przez ważne dla życia narządy: mózg serce płuca wątrobę nerki W tkankach występuje niedotlenienie.

5 początkowo niepokój, później apatia
Wstrząs Wstrząs We wszystkich odmianach wstrząsu pewne objawy i wygląd pacjenta są podobne: początkowo niepokój, później apatia skóra blada i chłodna, później pokryta kroplami potu szybki oddech niskie ciśnienie tętnicze (skurczowe poniżej mmHg), później ciśnienie nieoznaczalne tętno bardzo szybkie, później niewyczuwalne zmniejszona diureza (produkcja i wydalanie moczu)

6 uwalnianie ADRENALINY i NORADRENALINY
Wstrząs Pomimo różnej etiologii, w obrazie wstrząsu można wyróżnić podobne etapy zaburzeń: I faza wstrząsu ↓ dopływu krwi ↓ procesów metabolicznych + ↓ RR uwalnianie ADRENALINY i NORADRENALINY obkurczenie łożyska tętniczego + ↑ HR normalizacja pojemności minutowej serca i RR kosztem zmniejszenia przepływu przez naczynia skórne i mięśnie

7 przemieszczenie krwi do narządów centralnych
Wstrząs II faza wstrząsu przemieszczenie krwi do narządów centralnych wątroby, serca i mózgu (=centralizacja krążenia) zmniejszenie przepływu przez nerki, jelita i skórę ↓ RR stymulacja adrenergiczna ↓ przepływu krwi tachykardia, tachypnoe nerkowego wieńcowego mózgowego bladość, oziębienie, poty oliguria bóle niepokój anuria dławicowe lęk

8 niedokrwienie tkanek i zaburzenia metaboliczne
Wstrząs III i IV faza wstrząsu III niedokrwienie tkanek i zaburzenia metaboliczne glikoliza beztlenowa spadek RR A, NA ↑ mleczanów, ↑ H do ok. 70 mmHg kwasica metaboliczna ↑oporu obwodowego uszkodzenie komórek uwolnienie uwolnienie enzymów lizosomalnych enzymów trzustkowych uszkodzenie błony martwica agregacja toksyczne śluzowej przewodu kanalików płytek krwi uszkodzenie naczyń pokarmowego nerkowych płucnych toksemia niewydolność nerek DIC obrzęk płuc IV

9 najważniejsze ↓RR => ↑ Adrenaliny => ↑ HR
centralizacja krążenia: ↓ przepływu krwi przez mniej ważne narządy (skórę etc) ↑ przepływu krwi przez mózg, serce

10 W zależności od przyczyny możemy wyróżnić kilka rodzajów wstrząsu:
hipowolemiczny kardiogenny (pochodzenia sercowego) dystrybucyjny: neurogenny septyczny anafilaktyczny

11 Wstrząs hipowolemiczny

12 Wstrząs hipowolemiczny
Spowodowany jest zmniejszeniem wypełnienia naczyń krwionośnych wskutek nagłego ubytku krwi całkowitej lub osocza z przestrzeni naczyniowej.

13 Wstrząs hipowolemiczny - przyczyny
- krwotok - krwawiący wrzód żołądka - pęknięcie żylaków przełyku - uszkodzenie naczyń krwionośnych (urazy) - poporodowa atonia macicy - utrata osocza i innych płynów pozakomórkowych - oparzenia - zmiażdżenia tkanek utrata wody i elektrolitów - wymioty - biegunka - niedrożność jelit - nadmierna diureza (moczówka, cukrzyca)

14 Wstrząs hipowolemiczny
W warunkach prawidłowych krew stanowi 7-8% masy ciała, czyli u osoby dorosłej jest 5-8 litrów krwi. Utrata 20% objętości krwi powoduje łagodny wstrząs wyrównany. Utrata 35% obj. krwi prowadzi do poważnego wstrząsu. Przy utracie 50% krwi krążącej często dochodzi do śmierci. Szczególnie groźna jest szybka utrata krwi nie pozwalająca na zadziałanie mechanizmów wyrównawczych.

15 Wstrząs hipowolemiczny
Podatność na wstrząs zwiększają następujące czynniki: wiek – młodzież i osoby w podeszłym wieku źle znoszą ubytek krwi choroby przewlekłe znieczulenie – porażenie mięśni gładkich zmniejsza sprawność mechanizmów wyrównawczych - niewydolność nadnerczy – małe urazy powodują znaczny spadek RR

16 Wstrząs hipowolemiczny - etapy
Wstrząs wyrównany W początkowym okresie nie ma spadku ciśnienia tętniczego dzięki kompensacyjnemu obkurczeniu naczyń krwionośnych. Stwierdza się natomiast bladość, ochłodzenie i zwilgotnienie skóry. Chory ma tachykardię, pragnienie i jest osłabiony. Występuje hipotonia ortostatyczna – zmiana pozycji ciała z leżącej na siedzącą lub stojącą powoduje omdlenie.

17 Wstrząs hipowolemiczny - etapy
Wstrząs utrwalony Spadek ciśnienia tętniczego jest znaczny i niezależny od pozycji ciała. Chory skarży się na duszność, senność i może wpaść w śpiączkę. Ciśnienie i tętno stają się nieoznaczalne. Jeżeli nie podejmie się działań ratunkowych choremu grozi śmierć.

18 W = częstość tętna na minutę / skurczowe ciśnienie w mmHg
Wstrząs Wskaźnik głębokości wstrząsu Wskaźnik wstrząsowy Allgowera W = częstość tętna na minutę / skurczowe ciśnienie w mmHg Dla osoby zdrowej wskaźnik wynosi ok. 0,5 W = 60 / 120 = 0,5 Wartości bliskie 1 świadczą o zagrożeniu W = 100 / 100 = 1,0 Wartości większe od 1odpowiadają wstrząsowi utrwalonemu W = 120 / 80 = 1,5

19 „wskaźnik wstrząsowy” =
tętno RR skurczowe Norma – około 0,5 Zagrożenie wstrząsem – 0,5 –1 Wstrząs utrwalony – >1

20 usunąć przyczynę wstrząsu (powstrzymać krwotok)
Postępowanie usunąć przyczynę wstrząsu (powstrzymać krwotok) wygodnie ułożyć chorego i unieść kończyny dolne zapewnić dostęp do żył => przetaczać dożylnie płyny (płyn Ringera, sól fizjologiczna, Dextran) zapewnić swobodny oddech, usunąć przeszkody oddechowe ogrzać chorego opanować ból i uspokoić monitorować tętno, RR, liczbę oddechów, diurezę, W szpitalu: oznaczyć grupę krwi, morfologię przetoczyć KKCz (po przeprowadzeniu próby krzyżowej) i osocze

21 Wstrząs Wstrząs kardiogenny

22 Wstrząs kardiogenny - przyczyny
Spowodowany jest zmniejszeniem pojemności minutowej serca. - uszkodzenie serca - zawał serca - pęknięcie przegrody międzykomorowej - uszkodzenie strun ścięgnistych lub m. brodawkowatego zapalenie mięśnia sercowego - wirusowe - bakteryjne - reumatyczne zaburzenia rytmu serca - częstoskurcz napadowy - patologiczna bradykardia przeszkody mechaniczne - płyn w worku osierdziowym - zator tętnicy płucnej – ostre serce płucne

23 objawy Objawy ostrej niewydolności lewo-/ prawokomorowej

24 Rozpoznanie wstrząsu kardiogennego jest istotne, gdyż
Wstrząs kardiogenny Rozpoznanie wstrząsu kardiogennego jest istotne, gdyż w przeciwieństwie do wstrząsu oligowolemicznego przeciwwskazane jest intensywne nawadnianie. Wstrząs sercopochodny jest na ogół normowolemiczny. Kryteria kliniczne: nagłe obniżenie skurczowego RR o ok. 30% (do 80 mmHg lub ↓) zmniejszenie amplitudy skurczowo – rozkurczowej tachykardia zimna wilgotna skóra, bladość i sinica zaburzenia świadomości zaburzenia metaboliczne (kwasica, hiperglikemia, ↑ mocznika i kreatyniny)

25 Wstrząs kardiogenny - postępowanie
Chory powinien przebywać w OIOM (najlepiej w kardiologicznym) stałe monitorowanie RR i OCŻ monitorowanie częstości oddechu monitorowanie EKG diureza godzinowa kontrola gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej Leczenie: - farmakoterapia - zniesienie bólu, hipowolemii/ hiperwolemii - leki zwiększające siłę skurczu mięśnia sercowego - leki zmniejszające opór obwodowy przyczynowe - np. chirurgiczne usunięcie zatoru t. płucnej - kardiowersja elektryczna (w zaburzeniach rytmu) - kardiologia interwencyjna, kardiochirurgia

26 Wstrząs Wstrząs neurogenny

27 WSTRZĄS NEUROGENNY Brak stymulacji naczyń krwionośnych=> rozszerzenie naczyń=> ↓ RR, skóra ciepła i sucha Brak stymulacji serca=> ↓ HR

28 WSTRZĄS NEUROGENNY Nadnercza produkują katecholaminy
Katecholaminy regulują RR przez wpływ na rytm serca i napięcie naczyń krwionośnych Utrata przewodzenia nerwowego do nadnerczy powoduje wstrząs neurogenny Niskie RR, tętno w normie lub wolniejsze, ciepła, różowa i sucha skóra

29 POSTĘPOWANIE WE WSTRZĄSIE NEUROGENNYM
100% tlen Pełne unieruchomienie kręgosłupa Jedna osoba odpowiedzialna za drogi oddechowe Ładuj i jedź, pozycja Trendelenburga Płyny i.v. w celu utrzymania skurczowego RR mmHg (przy urazie głowy mmHg)

30 Wywołany jest najczęściej przez drobnoustroje Gram-ujemne
Wstrząs Wstrząs septyczny Wywołany jest najczęściej przez drobnoustroje Gram-ujemne Escherichia coli Pseudomonas aeruginosa Proteus vulgaris Klebsiella pneumoniae Rzadziej wywołują go bakterie Gram-dodatnie gronkowce paciorkowce pneumokoki

31 Może być wynikiem posocznicy lub toksemii.
Wstrząs Wstrząs septyczny Może być wynikiem posocznicy lub toksemii. Posocznica – zakażenie ogólne z obecnością bakterii i ich toksyn w krwiobiegu Toksemia – krążenie we krwi toksyn bakteryjnych (jak w błonicy i tężcu) bez obecności w krwiobiegu bakterii Bakterie beztlenowe powodują wstrząs samym tylko działaniem toksyn.

32 Częstym punktem wyjścia jest zakażenie układu moczowego
Wstrząs Wstrząs septyczny Częstym punktem wyjścia jest zakażenie układu moczowego i narządów jamy brzusznej lub zapalenie płuc. Występuje przede wszystkim u pacjentów, którzy wskutek zmniejszenia odporności stali się podatni na rozwój posocznicy. Są to chorzy z cukrzycą, marskością wątroby, chorobami nowotworowymi, po chemioterapii lub leczeni preparatami immunosupresyjnymi. Również podatni są chorzy po operacjach dróg moczowych, dróg żółciowych, przewodu pokarmowego

33 Wstrząs septyczny - objawy
I faza – wstrząs hiperdynamiczny (ciepły) Podstawowym objawem jest wysoka gorączka. Cechą wstrząsu septycznego jest hipermetabolizm – następuje podwyższenie przemiany materii i przyspieszenie przepływu krwi. Stanowi to duże obciążenie dla układu krążenia i oddechowego. Zwiększenie przepływu krwi nie łączy się z lepszym utlenowaniem tkanek ponieważ krew płynie przez otwarte połączenia tętniczo- żylne. Wcześnie dochodzi do uszkodzenia nerek.

34 Wstrząs septyczny - objawy
II faza – wstrząs hipodynamiczny (zimny) Uszkodzenie ścian naczyń i wzrost ich przepuszczalności powoduje hipowolemię. W okolicy gdzie rozwija się zakażenie duża ilość płynu przechodzi poza naczynia. Dochodzi do zagęszczenia krwi - ↑Ht (nawet do 60) Powoduje to wzrost oporów w krążeniu. Z tkankach dominuje glikoliza beztlenowa, co powoduje rozwój kwasicy mleczanowej.

35 WSTRZĄS SEPTYCZNY Toksyny bakteryjne powodują poszerzenie żył obwodowych Zwiększoną przepuszczalność włośniczek Toksyczne działanie na mięsień sercowy

36 Wstrząs septyczny - objawy
Wstrząs septyczny podejrzewamy u chorego z ogniskiem zakażenia, gdy występują objawy nie wyjaśnione innymi przyczynami: spadek RR i wzrost HR > 100 zaburzenia psychiczne wysoka leukocytoza skaza krwotoczna niedrożność jelit

37 Wstrząs septyczny - powikłania
zaburzenia krzepnięcia krwi – DIC niewydolność oddechowa – jest główną przyczyną śmierci we wstrząsie septycznym, występuje obrzęk i niedodma płuc niewydolność nerek – może wystąpić martwica cewek nerkowych niewydolność mięśnia sercowego – najczęściej lewokomorowa

38 Wstrząs septyczny - leczenie
Leczenie przyczynowe Leczenie chirurgiczne – gdy punktem wyjścia jest ropień, ropowica, zgorzel jelita, wodonercze. Operację wykonuje się po przetoczeniu dużej ilości płynów, nawet u chorych w ciężkim stanie ogólnym. Antybiotykoterapia – leki podawane dożylnie, początkowo o szerokim spektrum działania, następnie modyfikowana po uzyskaniu wyników badań bakteriologicznych. Leczenie objawowe Wspomaganie oddychania (tlen przez maskę lub rurkę dotchawiczą, respirator) Nawadnianie pacjenta Leki regulujące pracę serca i opór naczyniowy Leki przeciwwrzodowe – zapobiegają powstaniu wrzodów stresowych

39 Wstrząs anafilaktyczny

40 Wstrząs anafilaktyczny
W wyniku reakcji immunologicznej antygen – przeciwciało antygen – uczulona komórka uwalnia jest histamina, kininy i substancje histaminopodobne. Powodują one rozszerzenie naczyń krwionośnych i „wykrwawienie” się chorego do własnego łożyska naczyniowego. Ponadto wskutek wzrostu przepuszczalności ścian naczyń osocze przedostaje się do przestrzeni pozanaczyniowej. Rozwijające się objawy i następstwa są wynikiem oligowolemii.

41 Wstrząs anafilaktyczny - objawy
uogólniony obrzęk ciała, wysypka zaburzenia oddychania, świst wydechowy, kaszel duszność lęk w ciężkich przypadkach następuje spadek RR, wzrost HR rozszerzenie źrenic nietrzymanie moczu drgawki utrata przytomności zgon

42 Wstrząs anafilaktyczny - zapobieganie
Wstrząs anafilaktyczny może wystąpić po podaniu surowic zwierzęcych lub pewnych środków farmakologicznych. Wykonywanie prób uczuleniowych na surowicę zwierzęcą lub inne leki które mogą powodować anafilaksję. Po podaniu surowicy należy kontrolować stan pacjenta co najmniej przez godzinę.

43 Wstrząs anafilaktyczny - postępowanie
utrzymanie drożności dróg oddechowych jeśli to konieczne – sztuczne oddychanie leki - Adrenalina - sterydy (prednizon, hydrokortyzon) - aminofilina - tlen - płyny - leki przeciwhistaminowe