Ekonomia stosowana 3 Popyt, podaż, cena.

Prezentacja na temat: "Ekonomia stosowana 3 Popyt, podaż, cena."— Zapis prezentacji:

1 Ekonomia stosowana 3 Popyt, podaż, cena

2 Ekonomia stosowana 3 Popyt Podaż Cena równowagi rynkowej
To podstawowe pojęcia ekonomii.

3 Ekonomia stosowana 3 Popyt Popyt, podaż, cena
Popyt to chęć zakupu towaru czy usługi w danymi miejscu i czasie, poparta odpowiednimi zasobami finansowymi. Prawo popytu – im niższa cena, ceteris paribus, tym wyższy popyt. Prawo popytu. Warto zaznaczyć, że są wyjątki, to znaczy może zdarzyć się tak, że niższa cena spowoduje spadek popytu i vice versa, tj. wyższa cena spowoduje wzrost. Te, tak chętnie omawiane w podręcznikach, przypadki, to: (UWAGA: można dodać pytania, przykłady etc.) Dobra Giffena – ziemniaki w czasie wielkiego głodu w Irlandii były najtańszym pożywieniem; wzrost ich ceny zwiększał popyt na nie, gdyż biedni ludzie rezygnowali z innych, cały czas droższych, potraw. Paradoks Veblena – konsumpcja na pokaz; im droższe brylanty, luksusowe samochody czy kosmetyki, tym większy na nie popyt ze strony snobów pragnących się wyróżnić. Spekulacja – gdy ceny aktywa (np. akcji) idą w górę, rośnie też popyt, gdyż kupujący wierzą, że w przyszłości ceny będą jeszcze wyższe.

4 Popyt Zestawienie popytu na bułki z serem
Ekonomia stosowana 3 Popyt, podaż, cena Popyt Zestawienie popytu na bułki z serem Graficzne przedstawienie zależności między ceną a popytem to krzywa popytu. UWAGA: Należy podkreślić, że to cena determinuje popyt, a nie odwrotnie, mimo że tak można to wyczytać z wykresu (w matematyce na osi odciętej umieszcza się zmienną objaśniającą). Od czasu Marshalla, który stworzył ten wykres, w ekonomii jest odwrotnie i wszyscy się z tym pogodzili, choć nie ma to żadnego uzasadnienia. Dlaczego popyt rośnie, gdy cena spada? Rosyjski ekonomista Eugeniusz Słucki, określając wpływ zmiany ceny na zmianę popytu, wyróżnił dwa czynniki: efekt substytucyjny i efekt dochodowy. Efekt substytucyjny polega na tym, że spadek ceny zwiększa atrakcyjność danego dobra względem substytutów. Na przykład spadek cen soku pomarańczowego spowoduje zmniejszenie popytu na sok jabłkowy, porzeczkowy etc., a zwiększenie popytu na sok pomarańczowy. Efekt dochodowy polega na wzroście popytu z powodu wzrostu dochodu realnego. Gdy cena soku pomarańczowego spada, stać nas na większe zakupy, bo jeśli przeznaczymy na sok tyle samo pieniędzy, to starczy nam na więcej.

5 Ekonomia stosowana 3 Popyt Popyt zmienia się na skutek:
Popyt, podaż, cena Popyt Popyt zmienia się na skutek: Zmiany ceny (przesuwanie się wzdłuż krzywej popytu) Zmiany innych parametrów (przesuwanie krzywej popytu) Co powoduje zmiany popytu? Po pierwsze: cena. Obserwujemy krzywą popytu i patrzymy, jaki będzie popyt przy danej cenie. Po drugie: inne czynniki. Wpływ innych czynników powoduje przesunięcie krzywej popytu. UWAGA: Przesuwanie się wzdłuż krzywej popytu i przesuwanie krzywej popytu są często mylone, warto więc zwrócić na to szczególną uwagę, przy omawianiu dwóch kolejnych slajdów.

6 Ekonomia stosowana 3 Popyt Popyt, podaż, cena
Zmiany ceny (przesuwanie się wzdłuż krzywej popytu) P 15 Początkowo cena wynosi 15 złotych, a popyt wynosi 20 sztuk. Po spadku ceny o 3 złote, popyt rośnie o 28 i wynosi obecnie 48 sztuk. Spadek ceny oznacza przesuwanie się wzdłuż krzywej popytu w dół. 12 D Q 20 48

7 Ekonomia stosowana 3 Popyt Popyt, podaż, cena
Zmiany innych parametrów (przesuwanie krzywej popytu) P 15 Popyt może zmienić się na skutek czynników pozacenowych, to znaczy innych niż cena danego dobra. Może to być spowodowane modą, pogodą, cenami innych dóbr. Początkowo cena wynosi 15 złotych, a popyt 20 sztuk. Przy tej samej cenie kupujący pragną nabyć teraz 48 sztuk – ten produkt stał się modny. Oznacza to, że krzywa popytu przesunęła się na prawo o 28. D0 D1 Q 20 48

8 Ekonomia stosowana 3 Podaż
Popyt, podaż, cena Podaż Podaż to oferta sprzedaży określonej ilości towaru w danym miejscu i czasie przy danej cenie. Prawo podaży – im wyższa cena, ceteris paribus, tym wyższa podaż. Mówiąc o podaży, mówimy wymiennie o producentach (firmach) i o sklepach. Zakładamy, że to firmy sprzedają na rynku, są więc i producentami i sprzedawcami. Oczywiście w prawdziwym życiu obie te funkcje są najczęściej rozdzielone, ale w tym miejscu, nie zmienia to wniosków płynących z naszej analizy. Prawo podaży. Warto podkreślić (podobnie jak w przypadku prawa popytu) znaczenie sformułowania ceteris paribus. Oznacza to, że wszystkie inne czynniki są niezmienne – zmienia się tylko cena. Jeśli bowiem zmieniałby się również inne czynniki, to mogłyby one wpływać również na wielkość podaży. Jeśli więc rośnie cena benzyny, ale równocześnie rośnie cena ropy naftowej, to niekoniecznie spowoduje to wzrost podaży benzyny. Inaczej niż w przypadku popytu, w przypadku podaży nie występują paradoksy, to znaczy wzrost ceny nie spowoduje spadku podaży. Nie spowoduje generalnie spadku podaży na rynku. Może się jednak okazać, że pojedynczy producent zmniejszy podaż, ale z pewnością z nawiązką zrekompensują to inni producenci, również tacy, którzy wejdą na ten rynek. Dlaczego pojedynczy producent może zmniejszyć produkcję, gdy cena wzrośnie? Wyobraź sobie studenta udzielającej lekcji angielskiego, po to by dorobić do skromnego stypendium. Udziela 10 lekcji miesięcznie i zarabia brakujące w jego budżecie 400 złotych. Gdy cena lekcji rośnie do 50 złotych za lekcję, może zmniejszyć ilość udzielanych lekcji do 8 i nadal będzie zarabiać tyle samo. Czy tak właśnie postąpi student? Zapewne nie, co więcej skoro każda godzina udzielania lekcji jest teraz więcej warta, to zapewne przeznaczy on na lekcje więcej godzin – zwiększył się bowiem koszt alternatywny nic nierobienia.

9 Ekonomia stosowana 3 Podaż Popyt, podaż, cena
Zestawienie podaży bułek z serem Jak widać w tabeli i na wykresie: im wyższa cena, tym wyższa podaż. Czy podaż może rosnąć w nieskończoność? No z tym mogą być kłopoty. Czasem może zdarzyć się i tak, że wzrost ceny nie spowoduje wzrostu podaży. Wyobraź sobie, że na stadion ma pojemność kibiców. Jaka nie byłaby cena biletu, więcej niż kibiców się na nim nie zmieści.

10 Ekonomia stosowana 3 Podaż Podaż zmienia się na skutek:
Popyt, podaż, cena Podaż Podaż zmienia się na skutek: Zmiany ceny (przesuwanie się wzdłuż krzywej podaży) Zmiany innych parametrów (przesuwanie krzywej podaży) Podobnie jak w przypadku popytu, wielkość podaży zmienia się na skutek: zmiany ceny danego dobra czy usługi działania innych czynników.

11 Ekonomia stosowana 3 Podaż Popyt, podaż, cena
Zmiany ceny (przesuwanie się wzdłuż krzywej podaży) P Początkowo, przy cenie wynoszącej 15 zł podaż wynosiła 75 sztuk. Spadek ceny z 15 zł do 12 zł powoduje spadek podaży z 75 do 53 sztuk. W tym przypadku powodem zmiany podaży była niższa cena – przesuwamy się zatem wzdłuż krzywej podaży. 15 12 Q 53 75

12 Ekonomia stosowana 3 Podaż Popyt, podaż, cena
Zmiany ceny (przesuwanie krzywej podaży) P S1 S0 Podaż może się również zmieniać nawet wtedy, kiedy nie zmienia się cena. Spowodowane jest to działaniem innych czynników, np. zmianami technologicznymi, cenami innych produktów etc. Załóżmy, że wzrosły koszty produkcji i sprzedawca, przy cenie wynoszącej 15 złotych nie będzie już oferował do sprzedaży 75 sztuk, jak to robił początkowo, ale jedynie 53 sztuki. Przedstawia to przesunięcie krzywej podaży w lewo (w górę). Jeśliby koszty produkcji spadły, to krzywa podaży przesunęłaby się w prawo (w dół) i za taką samą cenę sprzedawca oferowałby do sprzedania więcej. Tak dzieje się na przykład na rynku elektroniki użytkowej – postęp technologiczny przesuwa krzywą podaży w prawo. 15 53 75 Q

13 Ekonomia stosowana 3 Cena równowagi rynkowej Popyt, podaż, cena P S D
To najważniejszy wykres w ekonomii. Tłumaczy on skąd się bierze cena równowagi rynkowej i co z tego wynika. Poznaliśmy już krzywą popytu i podaży. Oznaczamy je D i S (skróty od nazw angielskich). Punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży wyznacza cenę rynkową, zwaną też ceną równowagi rynkowej. W naszym przypadku cena równowagi rynkowej wynosi 12 zł. Dlaczego 12 zł to cena równowagi rynkowej? Co działoby się przy cenie wyższej? Oczywiście producenci (sprzedawcy) byliby z tego bardzo zadowoleni i chcieliby sprzedać więcej, niż kupujący chcieliby kupić. A co działoby się przy cenie niższej niż 12 zł? Wtedy kupujący chcieliby kupić więcej niż 53 sztuki. Ale ich radość nie trwałaby długo – oferta producentów byłaby zbyt skromna, by zaspokoić popyt. Jedynie przy cenie wynoszącej 12 zł wielkość popytu i wielkość podaży są sobie równe. 12 53 Q

14 Ekonomia stosowana 3 Cena równowagi rynkowej Popyt, podaż, cena
Przesunięcie krzywej popytu powoduje zmianę ceny rynkowej i zmianę wielkości sprzedaży. P D1 D S Czy cena równowagi rynkowej może się zmieniać? Oczywiście, ale dzieje się tak na skutek przesuwania krzywej popytu lub krzywej podaży. Co stanie się z ceną równowagi i z popytem i podażą, jeśli reklama telewizyjna zwiększy nagle zainteresowanie danym produktem. Początkowo cena równowagi rynkowej wynosi 12 zł i przy tej cenie na rynku dokonuje się 53 transakcji kupna-sprzedaży. Nagle rośnie zainteresowanie tym produktem – krzywa popytu przesuwa się w górę (w prawo). Powoduje to zarówno wzrost ceny rynkowej, jak i wielkości transakcji. Dla krzywej popytu D1 nowa cena równowagi wynosi 15 zł i dokonuje się przy niej 75 transakcji. 15 12 53 75 Q

15 Ekonomia stosowana 3 Popyt, podaż, cena Czy przesunięcie krzywej popytu do góry zawsze powoduje wzrost ceny i sprzedaży? P D1 D Zmiany (przesunięcia krzywych) popytu i podaży nie zawsze muszą powodować zmianę ceny. Na rysunku powyżej zaprezentowano jeden z przypadków: przesunięcie krzywej popytu nie powoduje wzrostu ceny. Dzieje się tak dlatego, że krzywa podaży jest pozioma – podaż jest doskonale elastyczna – przy danej cenie producenci oferują do sprzedaży każdą ilość dobra. W takiej sytuacji zwiększony popyt jest w całości zaspokojony przy tej same cenie. Załóżmy, że na rynku warzywnym 30 sprzedawców sprzedaje codziennie 500 kg ziemniaków. Co stałoby się z ceną, gdyby któregoś dnia na zakupy przyszło więcej kupujących albo gdyby popyt na ziemniaki tego dnia wyniósł 550 kg? Zapewne nic by się nie stało – przy tej samej cenie sprzedaliby po prostu więcej ziemniaków. S 12 53 90 Q

16 Ekonomia stosowana 3 Popyt, podaż, cena Czy przesunięcie krzywej popytu do góry zawsze powoduje wzrost ceny i sprzedaży? D1 P D S Krzywa podaży, szczególnie w krótkim okresie, może być pionowa, to znaczy podaż jest sztywna – niezależnie od ceny zawsze taka sama. W takiej sytuacji przesunięcie do góry krzywej podaży powoduje wzrost ceny rynkowej, tak by zrównać popyt z podażą. 21 12 53 Q

17 Ekonomia stosowana 3 Cena równowagi rynkowej Popyt, podaż, cena
Nie zawsze istnieje cena równowagi rynkowej. P A to przykład na brak ceny równowagi rynkowej. Krzywa podaży leży powyżej krzywej popytu. Koszt produkcji jest większy niż chęć do zapłaty. S 12 10 D