Banki i system bankowy.

Prezentacja na temat: "Banki i system bankowy."— Zapis prezentacji:

1 Banki i system bankowy

2 System bankowy obejmuje całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. O systemie bankowym można jednak mówić dopiero wówczas, gdy rozwój banków, a także rynków finansowych, pozwoli na ustalenie zasad struktury tego systemu (układ wielopoziomowy złożony z banku centralnego i banków komercyjnych). Podstawy finansów

3 Funkcje systemu bankowego
stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia; zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi, transfery w czasie i ponad granicami; zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym; Podstawy finansów

4 Funkcje systemu bankowego
zapewnienie informacji cenowej, co stwarza możliwości podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze; stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania (pod względem czasu, wielkości i ryzyka). Podstawy finansów

5 Elementy systemu bankowego
System bankowy składa się z elementów (instytucji) o określonych właściwościach i określonych wzajemnych relacjach między tymi instytucjami.   Elementami tego systemu są: banki komercyjne (depozytowo - kredytowe), banki inwestycyjne, banki uniwersalne i banki emisyjne (centralne). Podstawy finansów

6 Modele sektora finansowego
model anglosaski model niemiecko-japoński. Podstawy finansów

7 BANKI INWESTYCYJNE są to banki (firmy), które zajmują się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Wyodrębnienie banków inwestycyjnych nastąpiło przede wszystkim w krajach anglosaskich, gdzie nastąpił ścisły podział na banki komercyjne i inwestycyjne. Do banków inwestycyjnych są zaliczane także instytucje nie mające charakteru banków, takie jak brokerzy, maklerzy, dealerzy, doradcy finansowi. Podstawy finansów

8 BANKI INWESTYCYJNE Banki inwestycyjne zajmują się wszelkimi usługami finansowymi, które wykraczają poza tradycyjną działalność depozytowo - kredytową, głównie jednak są to usługi związane z operacjami papierami wartościowymi. Podstawy finansów

9 BANK UNIWERSALNY dokonuje wszelkich czynności bankowych.
Pojęcie „bank uniwersalny” oznacza, że nie ma żadnych ograniczeń w jego działalności o charakterze bankowym, a więc w zakresie ilościowym, regionalnym, klientowskim, branżowym, a także ilościowo - cenowym. W związku z tym bank uniwersalny można scharakteryzować jako instytucję, która łączy transakcje depozytowe i kredytowe z transakcjami w zakresie papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi. Podstawy finansów

10 Za koncepcją banków uniwersalnych przemawia:
stwarza klientom możliwość korzystania z różnych usług w jednym banku; pozwala na zmniejszenie kosztów rezerwy, którą klient musi utrzymywać w jednym banku, a nie w kilku; może być lepszym doradcą dla klienta, gdyż bardziej wszechstronnie zna jego ekonomikę; może być bardziej elastyczny w dostosowywaniu się do potrzeb klienta, gdyż jego celem jest zwiększenie zysku; Podstawy finansów

11 Za koncepcją banków uniwersalnych przemawia:
jest także bardziej elastyczny w polityce cenowej wobec klienta, gdyż może brać pod uwagę zysk z całości obsługi tego klienta; może skuteczniej gromadzić zasoby pieniężne niż banki inwestycyjne i sprawniej dokonywać ich transformacji; dzięki szerszemu wachlarzowi instrumentów może skuteczniej skłaniać do oszczędzania. Podstawy finansów

12 Różnice ... Cechy charakterystyczne systemu Model niemiecko-japoński
Model anglosaski Koncentracja kapitału Wysoka Niska Cel inwestycji Kontrola nad podmiotem Inwestycje portfelowe Stopień rozwoju rynków finansowych Średni Wysoki Znaczenie notowanych przedsiębiorstw Średnie Wysokie Znaczenie rynku jako systemu kontroli Ograniczone Podstawy finansów

13 System bankowy w Polsce
1 stycznia 1988r. - wyodrębnienie z NBP kas oszczędności i utworzenie odrębnego banku państwowego - Powszechnej Kasy Oszczędności 1 lutego 1989r. - na mocy rozporządzeń Rady Ministrów z 11 kwietnia 1988r., rozpoczęły działalność: Podstawy finansów

14 Banki utworzone z oddziałów NBP
Bank Gdański w Gdańsku, Bank Śląski w Katowicach; Bank Przemysłowo - Handlowy w Krakowie; Bank Depozytowo - Kredytowy w Lublinie; Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi; Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu; Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie; Państwowy Bank Kredytowy w Warszawie; Bank Zachodni we Wrocławiu, Podstawy finansów

15 Zadania NBP współdziałanie przy opracowywaniu koncepcji społeczno - gospodarczego rozwoju kraju i kształtowaniu systemu funkcjonowania gospodarki narodowej; udzielanie kredytów refinansowych innym bankom i kontrola ich wykorzystania oraz przyjmowanie lokat; organizowanie oraz realizowanie rozliczeń gotówkowych i bezgotówkowych; Podstawy finansów

16 Zadania NBP organizowanie i realizowanie obrotów dewizowych, a także administrowanie państwową rezerwą dewizową; spełnianie funkcji nadzoru bankowego nad całym systemem bankowym w kraju; współdziałanie w kształtowaniu i realizacji polityki dewizowej; kształtowanie polityki kursowej i jej bieżącej realizacji; emisja znaków pieniężnych oraz organizowanie obiegu gotówkowego; Podstawy finansów

17 Zadania NBP organizowanie i przeprowadzanie rozrachunków międzybankowych; obsługa kasowa jednostek budżetu centralnego; reprezentowanie interesów Polski w międzynarodowych instytucjach bankowych; oddziaływanie na system bankowy w kierunku realizacji założeń polityki pieniężno - kredytowej; oddziaływanie na inne banki za pośrednictwem limitu kredytowego i platform kredytowych, a także nowego instrumentarium ekonomicznego. Podstawy finansów

18 Instrumenty oddziaływania banku centralnego
Stopy procentowe Kredyty refinansowe Obowiązkowe rezerwy Kurs walutowy Oddziaływanie administracyjne Operacje otwartego rynku. Podstawy finansów

19 BANK jako przedsiębiorstwo
Bank jest przedsiębiorstwem, które prowadzi działalność mającą na celu przejęcie od jednostek gospodarczych i osób fizycznych szeregu czynności finansowych oraz instytucją dokonującą transformacji terminu, wielkości i ryzyka w stosunkach pieniężnych między pożyczkobiorcą (kredytobiorcą) i pożyczkodawcą (kredytodawcą). Podstawy finansów

20 Rola banku pośrednika – bank dokonuje transformacji otrzymanych depozytów w kredyty, płatnika – bank dokonuje płatności w imieniu swoich klientów, agenta – bank działa w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartościowych i zarządza ich aktywami na ich zlecenie, gwaranta – bank udzielając gwarancji popiera klientów w spłacie ich zobowiązań, Podstawy finansów

21 Rola banku instrumentu realizacji polityki gospodarczej kraju – oddziaływanie banku centralnego, regulującego podaż pieniądza, na działalność banków komercyjnych. Podstawy finansów

22 Grupy/rodzaje banków w polskim systemie bankowym
bank centralny – Narodowy Bank Polski jest bankiem emisyjnym i bankiem banków. banki operacyjne (banki komercyjne, handlowe) – banki o charakterze uniwersalnym, tj. wykonujące operacje depozytowe i kredytowe, biorące czynny udział w obrocie papierami wartościowymi i świadczące wszystkie inne usługi bankowe w obrocie krajowym i zagranicznym. Podstawy finansów

23 Grupy/rodzaje banków w polskim systemie bankowym
banki specjalne – banki specjalizujące się w określonych operacjach i usługach bankowych, które mogą być podstawowym przedmiotem ich działania. banki inwestycyjne – banki zajmujące się bezpośrednio transferem oszczędności na rynek pieniężny i rynek kapitałowy. banki hipoteczne – banki specjalizujące się w średnio i długoterminowym finansowaniu inwestycji: budownictwa przemysłowego, mieszkaniowego, w rolnictwie. Podstawy finansów

24 Grupy/rodzaje banków w polskim systemie bankowym
banki spółdzielcze – podstawowa jednostka operacyjna w systemie spółdzielczości bankowej prowadząca samodzielną działalność zazwyczaj na obszarze gminy, w której znajduje się jej siedziba. Banki spółdzielcze zrzeszone są na szczeblach regionalnym i krajowym. kasy oszczędnościowe – instytucje gromadzące wkłady oszczędnościowe osób fizycznych i naliczające od przyjętych wkładów odsetki. Podstawy finansów

25 Operacje bankowe Operacje bankowe to wszystkie rodzaje czynności bankowych. Czynności bankowe klasyfikowane w zależności od pozycji banku wobec jego klientów, można podzielić na: Operacje bierne Operacje czynne Operacje pośredniczące Podstawy finansów

26 Operacje bierne polegają na gromadzeniu obcych środków pieniężnych w celu lokowania ich razem z funduszami własnymi banku w zyskownych operacjach czynnych. Do operacji biernych (pasywnych) należą: gromadzenie wkładów i lokat bankowych, emitowanie własnych papierów wartościowych przez bank, wykonywanie czynności zmierzających do powiększenia sumy środków znajdujących się w dyspozycji banków, emitowanie znaków pieniężnych przez bank centralny. Podstawy finansów

27 Operacje czynne polegają na lokowaniu środków gromadzonych w operacjach biernych oraz funduszów własnych banku. Do operacji czynnych (aktywnych) należy: udzielanie kredytów, lokowanie kapitałów własnych banku oraz kapitałów klientów, zarządzanie aktywami, ryzykiem kursowym i ryzykiem stopy procentowej banku, handel walutami, dewizami, złotem, forfaiting, factoring, leasing, udzielanie gwarancji bankowych, poręczeń, awali, prowadzenie bankowych otwartych funduszy inwestycyjnych. Podstawy finansów

28 Operacje pośredniczące
są operacjami bankowymi wykonywanymi przez banki na zlecenie, rachunek i ryzyko klienta. Do operacji pośredniczących (usługowych) należą: prowadzenie rachunków bankowych klientów, dokonywanie rozliczeń pieniężnych gotówkowych oraz bezgotówkowych, prowadzenie rachunków inwestycyjnych dla osób fizycznych i prawnych, Podstawy finansów

29 Operacje pośredniczące
realizacja transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, sprzedaż jednostek uczestnictwa funduszy powierniczych, zarządzanie pakietem papierów wartościowych klienta na zlecenie na podstawie pełnomocnictwa udzielonego domowi maklerskiemu przez klienta, dostęp do specjalnych biuletynów zawierających bieżące informacje i analizy dotyczące rynku kapitałowego, Podstawy finansów

30 Operacje pośredniczące
przygotowanie i przeprowadzanie nowej emisji akcji oraz wprowadzanie akcji do obrotu publicznego, obsługa krajowych funduszy emerytalnych, wynajem skrzynek sejfowych, obrót produktami ubezpieczeniowymi. Podstawy finansów

31 Rozliczenia pieniężne
ROZLICZENIA PIENIĘŻNE to rozliczenia między podmiotami gospodarującymi dokonywane w formie pieniężnej bezgotówkowej lub gotówkowej. Podstawy finansów

32 Rozliczenie gotówkowe
Do rozliczeń pieniężnych gotówkowych zaliczane są następujące formy rozliczeń: wręczenie znaków pieniężnych (banknotów, bilonu) przy wpłacie lub wypłacie gotówkowej, czek gotówkowy, przekaz bankowy, przekaz pocztowy. Podstawy finansów

33 Rozliczenia bezgotówkowe
Do rozliczeń pieniężnych bezgotówkowych zaliczane są następujące formy rozliczeń: polecenie przelewu, polecenie zapłaty, akredytywa, inkaso, weksel, czek rozrachunkowy (bezgotówkowy), okresowe rozliczenia saldami, rozliczenia planowe, karty płatnicze. Podstawy finansów

34 OGRANICZENIA Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą zobowiązany jest do prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości oraz do posiadania rachunku bankowego. Ponadto podmiotu gospodarcze mają obowiązek bezgotówkowego rozliczania niektórych operacji, w przypadku, gdy: suma jednorazowej transakcji przekracza równowartość EUR, wartość należności lub zobowiązań między dwoma podmiotami przekroczyła w poprzednim miesiącu EUR; wówczas rozliczenia bezgotówkowe obowiązują przy jednorazowych kwotach (wartość transakcji) przekraczających równowartość EUR. Podstawy finansów

35 Polecenie przelewu jest dyspozycją klienta banku obciążenia jego rachunku bankowego (konta osobistego) określoną kwotą, przy równoczesnym uznaniu tą kwotą innego wskazanego rachunku w dowolnym banku. W treści polecenie przelewu zleceniodawca poleca, aby oddział banku przelał z jego rachunku bankowego określoną kwotę pieniędzy na rzecz wskazanego odbiorcy. Podstawy finansów

36 Polecenie zapłaty (direct debit) stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela, obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku bankowego wierzyciela. Podstawy finansów

37 Akredytywa to forma zabezpieczenia płatności i terminowości zapłaty za towary lub za wykonane przez wierzyciela usługi. Rozliczenie za pomocą akredytywy polega na wyodrębnieniu przez bank na wniosek dłużnika środków pieniężnych dłużnika (odbiorcy) z przeznaczeniem ich na regulowanie należności wobec dostawcy (wierzyciela) po spełnieniu określonych warunków. Podstawy finansów

38 Inkaso dokumentowe polega na pobraniu przez bank należności eksportera lub zabezpieczeniu jej przyszłej zapłaty w zamian za wydanie dokumentów powierzonych przez niego bankowi. Podstawy finansów

39 Inkaso finansowe polega na pobraniu w zamian za powierzone bankowi dokumenty finansowe (np. czeki, weksle) należnej zleceniodawcy kwoty. Podstawy finansów

40 Okresowe rozliczenia saldami
są formą kompensaty wzajemnych wierzytelności między kontrahentami świadczącymi sobie wzajemnie usługi, dostawy, roboty. Strony występują wobec siebie w podwójnym charakterze, tj. jako wierzyciel i jako dłużnik. Forma tych rozliczeń polega na tym, że tylko jeden z kontrahentów będzie dokonywał rozliczenia różnicy w ustalonym momencie. Rozliczenie salda następuje poleceniem przelewu w terminach ustalonych w umowie. Podstawy finansów

41 Rozliczenia planowe polegają na okresowym przelewaniu przez odbiorcę na rzecz dostawcy określonych kwot, które wynikają z planowanej wartości dostaw. Ta forma rozliczeń stosowana jest przy stałych, regularnie powtarzających się dostawach i usługach. Różnica między przekazywanymi wpłatami a wartością dostaw jest rozliczana za dłuższy czas. Podstawy finansów

42 Karty płatnicze służą do dokonywania rozliczeń bezgotówkowych z możliwością zaciągnięcia kredytu. Karty płatnicze wydają międzynarodowe organizacje płatnicze lub krajowe organizacje płatnicze. Podstawy finansów

43 Ubezpieczenia

44 Ubezpieczenie Ubezpieczenie jest instrumentem, którego zadaniem jest łagodzenie lub likwidowanie skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru na wiele jednostek, którym takie zdarzenia zagrażają. Ubezpieczenie opiera się na umowie. Podstawy finansów

45 Funkcje ubezpieczeń funkcja kompensacyjna - określana mianem ochrony ubezpieczeniowej; polegająca na wyrównaniu zakłóceń losowych w procesach społeczno - gospodarczych kraju; funkcja finansowa polegająca na tworzeniu funduszów i rezerw, które mogą być wykorzystywane do zwiększenia tempa rozwoju gospodarki narodowej; Podstawy finansów

46 Funkcje ubezpieczeń funkcja redystrybucyjna związana z wpływem ubezpieczeń na zmniejszenie napięć na rynku towarowo - pieniężnym; funkcja prewencyjna oddziałująca na zmniejszenie liczby i wysokości szkód losowych. Podstawy finansów

47 Klasyfikacja ubezpieczeń
ubezpieczenia społeczne – w których nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego następuje z mocy ustawy lub poprzez zgłoszenie, w niektórych określonych prawem przypadkach; podlegają im wszyscy pracownicy (poza wyjątkami), są to ubezpieczenia osobowe. ubezpieczenia gospodarcze - są w przeważającej części ubezpieczeniami dobrowolnymi. Podstawy finansów

48 Ryzyko w ubezpieczeniach gospodarczych
ryzyko wynikające z niszczącego działania sił przyrody, niedostatecznie jeszcze poznanych i opanowanych przez człowieka (np. ogień, powódź, gradobicie, trzęsienie ziemi); ryzyko wynikające z przyczyn społecznych (np. strajk, zamieszki wewnętrzne, działania wojenne); ryzyko wynikające z indywidualnych działań ludzkich (np. kradzież, rabunek, zabójstwo, podpalenie). Podstawy finansów

49 Ryzyko wg kryterium liczby możliwości
ryzyko czyste - występuje strata, bądź brak straty; jest to ryzyko, które niesie za sobą alternatywę, np. ryzyko wypadku drogowego, pożaru w fabryce lub kradzieży towaru ze sklepu. W żadnej z tych sytuacji nie występuje element zysku. Albo nastąpi wypadek, pożar czy kradzież, albo nie. ryzyko spekulatywne - istnieje szansa straty, ale również szansa zysku. Istnieje także trzecia możliwość, polegająca na kompensacji osiągniętego chwilowo zysku poniesioną w tej samej wysokości stratą, czyli brak zysku i brak straty, np. gry hazardowe. Podstawy finansów

50 Ryzyko ze względu na wpływ czasu na dane ryzyko
ryzyko statyczne - wszystkie te ryzyka, które istnieją i mogłyby wystąpić nawet wtedy, gdy nie byłoby żadnego postępu ekonomicznego, technologicznego i cywilizacyjnego, np. żywioły przyrodnicze oraz starzenie się materiałów i środowiska geologicznego. Jest to ryzyko występujące niezależnie od czasu. ryzyko dynamiczne - są związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, organizacyjnymi i technologicznymi. Są to zmiany cen, moda, gusty konsumenckie, kryzysy gospodarcze. Ryzyko to jest funkcją czasu. Podstawy finansów

51 Ryzyko ze względu na charakter przedmiotu ubezpieczenia
ryzyko osobowe - przedmiotem ubezpieczenia jest życie, zdrowie lub zdolność człowieka do pracy. ryzyko majątkowe - to ryzyko zagrażające dobrom majątkowym. Podstawy finansów

52 Ryzyko ze względu na charakter następstw
ryzyko finansowe - skutek możemy określać w pieniądzach, np. zniszczenie mieszkania, kradzież mienia. ryzyko niefinansowe - np. decyzje o wyborze kariery zawodowej, małżonka, bądź zdecydowanie się na posiadanie dzieci. Podstawy finansów

53 Czynności, jakie podmiot wykonuje wobec ryzyka
unikanie ryzyka polega na braku akceptacji określonego ryzyka, jest to indywidualna i świadoma odmowa przyjęcia ryzyka. Podmiot w tej metodzie przyjmuje postawę pasywną. zachowanie ryzyka, zwane także zatrzymaniem, sprowadza się do akceptowania ryzyka i przejmowania na siebie, w całości lub części, jego ewentualnych konsekwencji. Zatrzymanie ryzyka może być świadome (aktywne zatrzymanie ryzyka) lub nieświadome (pasywne zatrzymanie ryzyka). Podstawy finansów

54 Czynności, jakie podmiot wykonuje wobec ryzyka
transfer ryzyka, zwany także przeniesieniem, polega na przekazaniu go innemu podmiotowi na podstawie umowy. Służą temu określone mechanizmy prawne (np. umowa ubezpieczenia, umowa przechowania, umowa o dozorowanie obiektu) oraz działania o charakterze organizacyjnym czy zabezpieczającym, czyli przerzucenie ciężaru na inną osobę. Jest to przykład pozytywne metody manipulacji ryzykiem. Podstawy finansów

55 Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem
kontrola ryzyka - składa się z określonych działań podejmowanych w celu obniżenia częstotliwości następowania strat oraz ich potencjalnych następstw. repartycja strat (dyspersja ryzyka) - polega na rozłożeniu finansowych skutków realizacji ryzyka na grupę. Przykładem jest umowa ubezpieczenia, reasekuracji czy prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki. Podstawy finansów

56 Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem
ubezpieczenie - jako metoda manipulowania ryzykiem jest kombinacją metod omówionych wcześniej, czyli sprowadza się zarówno do transferu ryzyka, jego dystrybucji, jak również kontroli. Podstawy finansów

57 Ubezpieczenia gospodarcze
I grupa ubezpieczeń – Ubezpieczenia na życie, II grupa ubezpieczeń – Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe. Podstawy finansów

58 Instytucje ubezpieczeniowe
Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, Rzecznik Ubezpieczonych, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Polska Izba Ubezpieczeń. Podstawy finansów