ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych

Prezentacja na temat: "ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych"— Zapis prezentacji:

1 ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych
Istotne elementy ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych Edyta Anna Pietrewicz mediator Salon Mediatora w Sądzie Okręgowym w Gdańsku z dnia 16 stycznia 2015 roku poświęcony Ugodzie zawartej przed mediatorem

2 Ugoda zawarta przed mediatorem ma szczególny charakter, bowiem zawiera:
elementy materialnoprawne, i elementy procesowe.

3 Na tych dwóch płaszczyznach szukać zatem należy przepisów prawnych, regulujących omawiane zagadnienie. I tak, w zakresie elementów materialnoprawnych w pierwszej kolejności wskazać należy przepis art. 917 Kodeksu cywilnego: Art. 917 k.c. Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby: uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

4 Z przytoczonego przepisu wyłonić można pewne istotne elementy materialnoprawne ugody zawartej przed mediatorem, a mianowicie: stosunek prawny, w zakresie którego ugoda jest zawierana – czyli źródło konfliktu, cel ugody – celem jest rozwiązanie konfliktu, i wzajemne ustępstwa stron – czyli poczynione przez strony uzgodnienia w zakresie rozwiązania konfliktu.

5 Omawiając elementy materialnoprawne ugody zawartej przed mediatorem na uwadze należy mieć również elementy materialnoprawne, których ugoda ta obejmować nie powinna i które wskazuje przepis art. 58 Kodeksu cywilnego: Art. 58 k.c. § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna (...). § 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. (...).

6 W zakresie elementów procesowych ugody zawartej przed mediatorem w pierwszej kolejności wskazać należy na przepisy regulujące mediacje, a wśród nich przede wszystkim na przepis art. 18314 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, wskazujący elementy procesowe, których ugoda ta obejmować nie powinna: Art. 18314 § 3 k.p.c. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest: sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.

7 Uwzględniając również to, że ugoda zawarta przed mediatorem w określonych sytuacjach podlega zatwierdzeniu przez Sąd i wówczas ma moc prawną ugody zawartej przed sądem, warto przyjrzeć się przepisom, które wskazują co powinno zawierać orzeczenie sądowe oraz spróbować przenieść te elementy odpowiednio do ugody zawartej przed mediatorem. Pomocny zatem będzie przepis art. 325 Kodeksu postępowania cywilnego: Art. 325 k.p.c. Sentencja wyroku powinna zawierać wymienienie: sądu, sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, wymienienie stron i oznaczenie przedmiotu sprawy oraz rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron.

8 Przenosząc z przytoczonego przepisu elementy orzeczenia sądowego odpowiednio do ugody zawartej przed mediatorem, wskazać należy, że ugoda zawarta przed mediatorem w zakresie elementów procesowych powinna obejmować: wymienienie mediatora, datę i miejsce zawarcia ugody, wymienienie stron i oznaczenie podstawy postępowania mediacyjnego oraz przedmiotu ugody oraz poczynione przez strony uzgodnienia w zakresie rozwiązania konfliktu.

9 Porządkując powyższe elementy w sposób bardziej charakterystyczny dla umowy niż dla orzeczenia sądowego oraz uzupełniając je o pewne - wskazane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, regulujących postępowanie mediacyjne - dodatkowe elementy, które nie są konieczne, a które jednak warto objąć ugodą zawartą przed mediatorem, zaprezentować można propozycję ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych – propozycja ta przedstawiona jest na kolejnych slajdach.

10 Uczynić należy jednak w tym miejscu pewne zastrzeżenie, a mianowicie takie, że zaprezentowana na kolejnych slajdach propozycja ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych powtarza pewne elementy, które zawarte są w protokole z przebiegu mediacji. Związane jest to z tym, że chciałabym zaproponować przyjęcie wspólnej praktyki sporządzania ugody zawartej przed mediatorem jako załącznika do protokołu z przebiegu mediacji a nie poprzez jej zamieszczenie w treści protokołu.

11 Propozycja ta związana jest z kolei z tym, że ugoda zawarta przed mediatorem w obrocie prawnym występować może jako odrębny od protokołu z przebiegu mediacji dokument – w określonych przypadkach podlega ona bowiem zatwierdzeniu przez Sąd, też poprzez nadanie klauzuli wykonalności, może też podlegać egzekucji. Nie ma potrzeby, aby każdorazowo w takich sytuacjach poszczególne osoby trzecie zapoznawały się również z treścią protokołu z przebiegu mediacji, a tak właśnie mogłoby się stać, gdyby ugoda ta zamieszczana była w treści protokołu. Gdyby natomiast przyjąć zaprezentowaną propozycję sporządzania ugody zawartej przed mediatorem jako załącznika do protokołu z przebiegu mediacji, można by uniknąć takiego ujawniania treści protokołu, tym samym jednak konieczne będzie, aby ugoda ta powtarzała pewne elementy zawarte w protokole z przebiegu mediacji.

12 Przechodząc do prezentacji propozycji ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych wskazać należy na następujące jej elementy (elementy te zostały przedstawione pogrubioną czcionką i ujęte w cudzysłów), spośród których pewne zostaną omówione nieco bliżej:

13 „Ugoda zawarta przed mediatorem”
1. Tytuł „Ugoda zawarta przed mediatorem”

14 2. Data i miejsce zawarcia ugody
„w dniu 16 stycznia 2015 roku w Gdańsku”

15 3. Oznaczenie stron postępowania mediacyjnego
„pomiędzy: imię (imiona) i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, rodzaj i numer dokumentu tożsamości a imię (imiona) i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, rodzaj i numer dokumentu tożsamości”

16 Oznaczenie stron postępowania mediacyjnego
w sytuacji, gdy konflikt dotyczy działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną - indywidualnie lub jako wspólnika spółki cywilnej – przy oznaczeniu osoby fizycznej dodatkowo powinny być wskazane: firma tej działalności gospodarczej, czyli jej nazwa, jej siedziba, czyli miejscowość oraz adres i informacja o wpisie do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej

17 Oznaczenie stron postępowania mediacyjnego
Osoba prawna: firma osoby prawnej, czyli jej nazwa, forma prawna, np. spółka akcyjna, siedziba, czyli miejscowość oraz adres, reprezentant osoby prawnej, czyli osoba fizyczna, oznaczona w sposób wyżej przedstawiony informacje powinny być zgodne z danymi osoby prawnej ujawnionymi we właściwym rejestrze oraz powinny obejmować wskazanie tego rejestru wraz z numerem, pod którym osoba prawna jest zarejestrowana

18 Oznaczenie stron postępowania mediacyjnego
Reprezentacja przez pełnomocnika: wskazanie osoby pełnomocnika, oznaczonej w sposób właściwy dla osoby fizycznej wyżej przedstawiony, opis pełnomocnictwa poprzez wskazanie daty i formy jego sporządzenia, z uwzględnieniem treści przepisu art. 87 k.p.c. powyższe dane dotyczące pełnomocnika powinny być wskazane tylko w sytuacjach, gdy strona nie jest obecna w trakcie postępowania mediacyjnego i gdy podpis pod ugodą zawartą przed mediatorem składa w jej imieniu pełnomocnik; w sytuacjach, gdy strona jest obecna w trakcie postępowania mediacyjnego wraz z pełnomocnikiem, nie należy wskazywać danych pełnomocnika, podpis pod ugodą składa wówczas wyłącznie strona

19 Art. 87.§ 1. k.p.c. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.

20 Art. 87.§ 1. k.p.c. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. (…)

21 4. Oznaczenie podstawy postępowania mediacyjnego
„w wyniku postępowania mediacyjnego przeprowadzonego na podstawie umowy o mediację (opis umowy poprzez wskazanie daty i formy jej zawarcia), w tym na podstawie wniosku o mediację i zgodę drugiej strony (opis dokumentów poprzez wskazanie daty i formy ich sporządzenia)” albo: „w wyniku postępowania mediacyjnego przeprowadzonego na podstawie postanowienia Sądu kierującego strony do mediacji (opis postanowienia poprzez wskazanie Sądu, który je wydał, jego daty i sygnatury sprawy) ”

22 5. Wskazanie mediatora „sporządzona przed mediatorem Ośrodka Mediacyjnego (nazwa Ośrodka) w Gdańsku (siedziba Ośrodka) - imię lub imiona i nazwisko oraz adres siedziby mediatora lub Ośrodka, wpisanym na Listę Stałych Mediatorów prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego w Gdańsku.”

23 6. Przedmiot ugody „Przedmiotem ugody jest uzgodnienie – przykładowo - sposobu i terminu zapłaty wierzytelności, obejmującej kapitał i odsetki, wynikającej z umowy pożyczki zawartej dnia 1 maja 2011 roku w formie pisemnej.” w tym miejscu powinno nastąpić wskazanie : roszczenia, w zakresie którego strony poczyniły uzgodnienia, np. o zapłatę kwoty, o wydanie rzeczy, poprzez co następuje również wskazanie celu ugody, oraz stosunku prawnego, będącego jego podstawą, czyli źródła konfliktu

24 Przedmiot ugody Należy mieć na uwadze to, że nie wszystkie prawa mogą być przedmiotem ugody w roszczeniach cywilnych - nie mogą nim być między innymi: prawa niemajątkowe ani prawa majątkowe niezbywalne, np. użytkowanie, roszczenia windykacyjne i negatoryjne służące do ochrony własności, ustalenie istnienia konkretnego prawa ani ustalenie, że konkretnej stronie przysługuje określone prawo, np. uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, prawa, w zakresie przeniesienia których konieczna jest szczególna forma czynności prawnej.

25 7. Uzgodnienia stron postępowania mediacyjnego
w zakresie sposobu rozwiązania konfliktu „W ramach ugody strony postępowania mediacyjnego uzgodniły, co następuje: § 1. § 2. § 3.”

26 Uzgodnienia stron postępowania mediacyjnego
w zakresie sposobu rozwiązania konfliktu w zakresie zapłaty kwoty powinno nastąpić: wskazanie kwoty poprzez jej oznaczenie liczbowe i słowne oraz wskazanie waluty, oznaczenie wysokości odsetek, z uwzględnieniem odsetek maksymalnych – od dnia 9 października 2014 roku odsetki maksymalne wynoszą 12% w skali roku - oraz ze wskazaniem daty początkowej i końcowej biegu odsetek, oraz wskazanie terminu poprzez wskazanie daty dziennej lub poprzez odniesienie do innego zdarzenia o charakterze pewnym można również wskazać sposób zapłaty - gotówką lub na rachunek bankowy

27 Uzgodnienia stron postępowania mediacyjnego
w zakresie sposobu rozwiązania konfliktu w zakresie wydania rzeczy powinno nastąpić: określenie rzeczy, czyli jej zindywidualizowanie oraz wskazanie terminu poprzez wskazanie daty dziennej lub poprzez odniesienie do innego zdarzenia o charakterze pewnym można również wskazać sposób i miejsce wydania rzeczy każdorazowo powinno nastąpić wskazanie strony zobowiązanej i strony uprawnionej – kto komu zapłaci, kto komu wyda rzecz

28 Uzgodnienia stron postępowania mediacyjnego
w zakresie sposobu rozwiązania konfliktu W tym miejscu konieczne jest rozróżnienie terminu i warunku: termin - wskazanie daty dziennej lub odniesienie do innego zdarzenia przyszłego o charakterze pewnym warunek – zdarzenie przyszłe i niepewne warunek może być: rozwiązujący – gdy się spełni, wówczas ugoda ulega rozwiązaniu albo zawieszający – gdy się spełni, wówczas ugoda zaczyna w pełni obowiązywać

29 Uzgodnienia stron postępowania mediacyjnego
w zakresie sposobu rozwiązania konfliktu Wskazać należy, że zastosowanie w ugodzie warunku zamiast terminu pomimo, że jest prawnie dopuszczalne, budzi szereg pytań i wątpliwości, na przykład: co się dzieje z taką ugodą do czasu spełnienia warunku? czy sąd może ją zatwierdzić przez nadanie klauzuli wykonalności? Art.  § 2. k.p.c. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym.

30 Uzgodnienia stron postępowania mediacyjnego
w zakresie sposobu rozwiązania konfliktu kto i na jakim etapie ustala, czy warunek się spełnił? Art. 786. § 1. k.p.c.  Jeżeli wykonanie tytułu egzekucyjnego jest uzależnione od zdarzenia, które udowodnić powinien wierzyciel, sąd nada klauzulę wykonalności po dostarczeniu dowodu tego zdarzenia w formie dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Nie dotyczy to wypadku, gdy wykonanie jest uzależnione od równoczesnego świadczenia wzajemnego, chyba że świadczenie dłużnika polega na oświadczeniu woli.

31 8. Pozostałe postanowienia i klauzule
„§ 4. Strony postępowania mediacyjnego zgodnie oświadczają, że niniejsza ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia stron wynikające ze stosunku prawnego stanowiącego przedmiot ugody. § 5. Strony postępowania mediacyjnego zgodnie oświadczają, że niniejsza ugoda jest dla nich zrozumiała i nie wnoszą do niej żadnych zastrzeżeń.

32 Pozostałe postanowienia i klauzule
§ 6. Zgodnie z treścią art § 21 k.p.c. mediator poinformował strony postępowania mediacyjnego o tym, że podpisanie przez nie ugody oznacza wyrażenie zgody na wystąpienie do właściwego Sądu o jej zatwierdzenie lub o jej zatwierdzenie przez nadanie jej klauzuli wykonalności, przy czym wymaga to złożenia dodatkowego wniosku.”

33 Pozostałe postanowienia i klauzule
Wspominając o zatwierdzeniu ugody zawartej przed mediatorem wskazać należy na nasuwające się tym miejscu następujące pytania i wątpliwości: jaką praktykę należy przyjąć w przypadku, gdy wykonanie zobowiązania wynikającego z ugody zawartej przed mediatorem – przykładowo: zapłata uzgodnionej pomiędzy stronami postępowania mediacyjnego kwoty zachowku - nastąpi przed złożeniem we właściwym Sądzie wniosku o zatwierdzenie tej ugody, które to zatwierdzenie w takim przypadku nastąpić powinno przez nadanie tej ugodzie klauzuli wykonalności?

34 Pozostałe postanowienia i klauzule
Zagłębiając się w to zagadnienie można dalej zapytać: czy oświadczenie strony uprawnionej obejmujące pokwitowanie odbioru tej kwoty zawarte w treści ugody – w przypadku, gdy zapłata nastąpiłaby już przy zawieraniu ugody albo pisemne oświadczenie strony uprawnionej obejmujące potwierdzenie otrzymania tej kwoty gotówką lub przedłożenie dokumentu przelewu bankowego potwierdzającego zapłatę tej kwoty na rachunek bankowy wskazany w ugodzie - w przypadku, gdy zapłata nastąpiłaby po zawarciu ugody a przed złożeniem do Sądu wskazanego wniosku – byłyby wystarczające do zatwierdzenia takiej ugody przez Sąd bez nadawania jej klauzuli wykonalności?

35 Pozostałe postanowienia i klauzule
Wydaje się, że w postępowaniu mediacyjnym prowadzonym na podstawie postanowienia Sądu kierującego strony do mediacji w opisanym przypadku wniosek o zatwierdzenie ugody powinien wskazywać jednocześnie na to, że ugoda została już wykonana, a w przypadku, gdy zapłata nastąpiłaby po zawarciu ugody a przed złożeniem do Sądu tego wniosku – do wniosku dołączone powinno być: pisemne oświadczenie potwierdzające otrzymanie zapłaty gotówką lub dokument odpowiedniego przelewu bankowego, potwierdzającego dokonanie tej zapłaty. W postępowaniu mediacyjnym prowadzonym na podstawie umowy o mediację wydaje się, że w opisanym przypadku nie byłoby w ogóle konieczności składania do Sądu wniosku o zatwierdzenie ugody.

36 Pozostałe postanowienia i klauzule
Kolejne pytanie nasuwające się na płaszczyźnie zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem przedstawia się następująco: jaką praktykę należy przyjąć w przypadku, gdy przedmiotem ugody zawartej przed mediatorem jest kilka roszczeń, a zatwierdzenie ugody w zakresie każdego z nich podlega właściwości innego Sądu?

37 Pozostałe postanowienia i klauzule
W takim przypadku możliwe wydają się 2 rozwiązania: w jednej ugodzie można zawrzeć kilka kolejnych uzgodnień stron postępowania mediacyjnego w zakresie poszczególnych roszczeń w zakresie każdego z roszczeń można sporządzić odrębną ugodę. W obydwu rozwiązaniach opłaty sądowe będą w takiej samej wysokości – będzie ich bowiem tyle samo, co roszczeń, inny będzie tylko czas zatwierdzania odpowiednio ugody lub ugód. W każdym przypadku dodatkowe utrudnienia wywołać może wzajemne uwarunkowywanie wykonania roszczeń, czyli uzależniania wykonania kolejnych roszczeń od uprzedniego wykonania wcześniejszych roszczeń.

38 Pozostałe postanowienia i klauzule
Nawiązując do uzależniania wykonania kolejnych roszczeń od uprzedniego wykonania wcześniejszych roszczeń odnieść się należy również do postanowień, na zamieszczenie których w treści ugody zawartej przed mediatorem nalegają strony postępowania mediacyjnego, wskazując wprost, że uzależniają od nich zawarcie całej ugody i co do których jednocześnie nie ma wątpliwości, że nie zostaną one przez Sąd zatwierdzone, co skutkować z kolei może niezatwierdzeniem całej ugody. Najbardziej pożądanym z punktu widzenia prawa byłoby oczywiście niezamieszczanie takich postanowień w treści ugody zawartej przed mediatorem, praktyka mediacyjna wskazuje jednak na wprost odwrotną potrzebę.

39 Pozostałe postanowienia i klauzule
Wartym rozważenia wydaje się zatem takie rozwiązanie, w ramach którego wspomniane postanowienia byłyby umieszczane w ugodzie w odrębnej jednostce redakcyjnej, bez jakiegokolwiek uzależniania wykonania innych postanowień ugody od uprzedniego ich wykonania, a wniosek o zatwierdzenie ugody wskazywałby konkretne jednostki redakcyjne ugody, z pominięciem oczywiście jednostki obejmującej wspomniane „niepożądane” postanowienia. Można się w tym zakresie pokusić o pewną analogię względem procedury, jaka miałaby miejsce w przypadku zatwierdzania jednej ugody obejmującej kilka roszczeń, z których każde podlega właściwości innego Sądu – wniosek o zatwierdzenie składany do każdego Sądu obejmowałby tylko właściwe roszczenie.

40 Pozostałe postanowienia i klauzule
W przypadku braku uzależniania wykonania kolejnych roszczeń ugody od uprzedniego wykonania wcześniejszych roszczeń, wsparcia dla przedstawionego rozwiązania, w wyniku którego wspomniane „niepożądane” postanowienia ugody nie zostałyby przez Sąd zatwierdzone, szukać można również w przepisie art  § 3 k.p.c.: Art  § 3 k.p.c. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.

41 Pozostałe postanowienia i klauzule
„§ 7. Ugodę sporządzono w 6 egzemplarzach - po jednym dla każdej ze stron, jeden dla mediatora oraz trzy dla właściwego Sądu.” w przypadku mediacji prowadzonej na podstawie postanowienia Sądu kierującego strony do mediacji; dodatkowe egzemplarze ugody dla Sądu przekazywane są w tym celu, aby strona występując w terminie późniejszym o nadanie ugodzie klauzuli wykonalności nie była zobowiązana do przedłożenia Sądowi swojego egzemplarza ugody

42 Pozostałe postanowienia i klauzule
„§ 7. Ugodę sporządzono w 6 egzemplarzach - po dwa dla każdej ze stron, jeden dla mediatora oraz jeden dla właściwego Sądu.” w przypadku mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację; dodatkowy egzemplarz ugody dla każdej ze stron przekazywany jest jej w tym celu, aby strona występując w terminie późniejszym o nadanie ugodzie klauzuli wykonalności nie była zobowiązana do przedłożenia Sądowi swojego egzemplarza ugody

43 9. Podpisy Ugodę zawartą przed mediatorem w roszczeniach cywilnych podpisują strony postępowania mediacyjnego. Niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole – przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie regulują zagadnienia niemożności złożenia podpisu, zagadnienie to reguluje przepis art. 79 kodeksu cywilnego.

44 Podpisy Art. 79. k.c. Osoba niemogąca pisać, lecz mogąca czytać może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej bądź w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku inna osoba wypisze jej imię i nazwisko umieszczając swój podpis, bądź też w ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie podpisze się inna osoba, a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie niemogącego pisać, lecz mogącego czytać.

45 Podpisy Odnosząc się w tym miejscu do przedstawionej na początku prezentacji niniejszej propozycji ugody zawartej przed mediatorem w roszczeniach cywilnych koncepcji przyjęcia wspólnej praktyki sporządzania tej ugody jako załącznika do protokołu z przebiegu mediacji, warto w tym miejscu zastanowić się nad składaniem pod omawianą ugodą podpisu również przez mediatora.

46 Podpisy Wiadomym jest, że kodeks postępowania cywilnego nie wskazuje takiej konieczności, stanowiąc o podpisie mediatora wyłącznie pod protokołem z przebiegu mediacji, jednak mając na względzie powyższą koncepcję, w celu uwiarygodnienia ugody zawartej przed mediatorem, która w obrocie prawnym występować może jako odrębny od protokołu z przebiegu mediacji dokument, zasadnym wydaje się rozważenie propozycji przyjęcia wspólnej praktyki składania pod ugodą zawartą przed mediatorem w roszczeniach cywilnych podpisu również przez mediatora.

47 Zaprezentowana propozycja ugody zawartej przed mediatorem przedstawiona zostanie w ramach odpowiednio II i III panelu niniejszego Salonu Mediatora: na przykładzie roszczenia o zapłatę - przez Panią Mediator Joannę Mędraś oraz na przykładzie roszczenia o wydanie – przez Panią Mediator Agnieszkę Białaszewską.