V. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz. III Zamknięcie i umorzenie śledztwa

V. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz. III Zamknięcie i umorzenie śledztwa
dr Karolina KREMENS, LL.M. Postępowanie Karne, SNP II stopnia Wydział Prawa, Administracji, Ekonomii, UWr

ZAKOŃCZENIE ŚLEDZTWA Po przeprowadzeniu śledztwa a w jego trakcie niezbędnych czynności dowodowych wystarczających dla podjęcia decyzji o zakończeniu postępowania, organ, który prowadził śledztwo podejmuje decyzję o dalszym losie sprawy: umorzeniu śledztwa skierowaniu sprawy do sądu Zanim jednak dojdzie do wydania decyzji kończącej śledztwo podejmowane są czynności związane z zamknięciem śledztwa.

ZAKOŃCZENIE ŚLEDZTWA I. Czynności związane z zamknięciem śledztwa
II. Umorzenie śledztwa III. Skierowanie sprawy do sądu

I. CZYNNOŚCI ZWIĄZANE Z ZAMKNIĘCIEM ŚLEDZTWA
Zapoznanie podejrzanego, pokrzywdzonego, obrońcy lub pełnomocnika z materiałami śledztwa Postanowienie o zamknięciu śledztwa

1. ZAPOZNANIE Z MATERIAŁAMI ŚLEDZTWA
w chwili gdy organ prowadzący śledztwa uzna, że można zakończyć postępowanie przygotowawcze albowiem cel postępowania przygotowawczego został zrealizowany a zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający dla podjęcia decyzji co do losów postępowania cel: umożliwienie podejrzanemu i pokrzywdzonemu zapoznanie się z ze zgromadzonym materiałem postępowania umożliwienie podejrzanemu i pokrzywdzonemu złożenia wniosków dowodowych a w konsekwencji przeprowadzenia dodatkowych czynności

prawo do końcowego zapoznania się z materiałami postępowania oraz wcześniejszego przejrzenia akt przysługuje podejrzanemu oraz jego obrońcy także pokrzywdzonemu i jego pełnomocnikowi przed nowelizacją k.p.k. pokrzywdzony mógł domagać się dostępu do akt (art. 156 § 5 k.p.k.) i składać wnioski dowodowe (art. 315 § 1 k.p.k.) na zasadach ogólnych UWAGA! Prawo do końcowego zapoznania się z materiałami śledztwa przysługuje na wniosek (art. 321 § 1 k.p.k.) a o prawie tym i konieczności złożenia wniosku należy pouczyć (art. 300 k.p.k.)

PRZEBIEG CZYNNOŚCI (art. 321 k.p.k.) złożenie wniosku o umożliwienie końcowego zapoznania się z materiałami postępowania zawiadomienie o możliwości przejrzenia akt i o terminie końcowego zaznajomienia się z materiałami śledztwa przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze zapewnienie udostępnienia akt sprawy informacja jakie materiały z akt stosownie do art. 334 § 1 będą przekazane sądowi wraz z aktem oskarżenia jednoczesne pouczenie o prawie do składania wniosków o uzupełnienie śledztwa w terminie 3 dni od dnia zapoznania się z materiałami (oraz o uzupełnienie z 334 § 2) możliwość przeglądanie akt

PRZEBIEG CZYNNOŚCI (art. 321 k.p.k.) końcowe zapoznanie z materiałami postępowania termin wyznaczony, tak aby od doręczenia zawiadomienia o terminie upłynęło co najmniej 7 dni w czynności końcowego zapoznania się z materiałami postępowania niestawiennictwo nie tamuje dalszego postępowania – uprawnienie a nie obowiązek; zabezpieczenie postępowania przed jego obstrukcją czynność protokołowana – zob. art. 143 § 1 pkt 8 k.p.k.

PRZEBIEG CZYNNOŚCI (art. 321 k.p.k.) możliwość składania wniosków dowodowych prawo do składania wniosków o uzupelnienie śledztwa – może to być pierwszy moment, gdy podejrzany lub pokrzywdzony zapoznaje się z treścią akt postępowania! termin złożenia wniosków – 3 dni uwzględnienie lub oddalenie wniosków przez organ jeżeli organ uwzględni wniosek dowodowy na wniosek należy umożliwić im udział w czynności, o przeprowadzenie której wnosili, chyba że podejrzany jest pozbawiony wolności a jego sprowaadzenie powodowałoby znaczne trudności (art § 5 w zw. z art. 315 § 2 k.p.k.)

Prokurator może ograniczyć liczbę pokrzywdzonych, którym umożliwi końcowe zapoznanie się z materiałami postępowania, o którym mowa w art. 321 § 1 k.p.k., jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania (art. 321 § 2 k.p.k.)

UWAGA! Konieczność końcowego zapoznania stron, obrońców i pełnomocników z materiałami śledztwa nie zachodzi w przypadku gdy organ prowadzący podejmuje decyzję o umorzeniu postępowania (art. 322 § 1 k.p.k.) Przysługuje im natomiast prawo przejrzenia akt na zasadach ogólnych (art. 306 § 1b k.p.k)

2. POSTANOWIENIE O ZAMKNIĘCIU ŚLEDZTWA
jeżeli nie zachodzi potrzeba uzupełnienia śledztwa, bo n.p.: podejrzany lub pokrzywdzony zapoznali się z materiałami śledztwa i nie składają wniosków o jego uzupełnienie podejrzany lub pokrzywdzony zapoznali się z materiałami śledztwa i złożyli wnioski o jego uzupełnienie ale nie zostały one uwzględnione wydaje się postanowienie o zamknięciu śledztwa

jeżeli zachodzi potrzeba uzupełnienia śledztwa, bo n.p.: uwzględniono wnioski dowodowe podejrzanego lub pokrzywdzonego organ z urzedu przeprowadził dodatkowe czynności dowodowe istnieje obowiązek ponownego końcowego zapoznania podejrzanego lub pokrzywdzonego z materiałami śledztwa

postanowienie o zamknięciu śledztwa (art. 321 § 6 k.p.k.) elementy formalne z art. 94 k.p.k. obowiązek ogłoszenia postanowienia na zasadach ogólnych (tzn. zgodnie z art. 106 w zw. z art. 100 § 2 k.p.k.) UWAGA! Umarzając śledztwo nie ma potrzeby wydawania postanowienia o zamknięciu śledztwa (art. 322 § 1 k.p.k.)

2. UMORZENIE ŚLEDZTWA 1. Przesłanki umorzenia śledztwa
2. Organ umarzający śledztwo 3. Forma umorzenia śledztwa 4. Zażalenie na umorzenie śledztwa 5. Szczególny tryb nadzoru nad umorzonym śledztwem

1. PRZESŁANKI UMORZENIA ŚLEDZTWA
Jeżeli brak jest podstaw do wniesienia aktu oskarżenia lub wniosku o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających śledztwo się umarza (art. 322 § 1 k.p.k.) Przesłanki umorzenia śledztwa niewykrycie sprawcy (art. 322 § 1 k.p.k.) wykazano, że podejrzany nie popełnił zarzucanego mu czynu (art. 322 § 1 k.p.k.) czyn jest ścigany z oskarżenia prywatnego a brak jest interesu publicznego w jego ściganiu z urzędu (art. 60 § 1 k.p.k.) zaistnienie negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 1-11 k.p.k. podjęto decyzję o umorzeniu absorpcyjnym (art. 11 k.p.k.)

PRZESŁANKI PROCESOWE (art. 17 § 1 k.p.k.) PRZESŁANKI PROCESOWE (warunki dopuszczalności postępowania karnego) – określone stany (sytuacje), z którymi prawo procesowe łączy dopuszczalność albo niedopuszczalność postępowania karnego ich wystąpienie lub brak determinuje czy postępowanie będzie się toczyło, czy też nie istnienie przesłanek procesowych badane jest na każdy etapie postępowania

PRZESŁANKI PROCESOWE (art. 17 § 1 k.p.k.) konsekwencje zaistnienia negatywnej przesłanki procesowej: odmowa wszczęcia śledztwa – zanim wszczęto śledztwo umorzenie śledztwa – po wszczęciu śledztwa umorzenie postępowania sądowego lub uniewinnienie – po skierowaniu aktu oskarżenia do sądu

czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa społeczna szkodliwość czynu jest znikowa ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze oskarżony zmarł nastąpiło przedawnienie karalności lis pendends lub res iudicata sprawca nie podlega orzecznictwu sądów polskich brak wniosku uprawnionego oskarżyciela brak zezwolenia lub wniosku o ściganie inna okoliczność wyłączająca ściganie

RODZAJE PRZESŁANEK PROCESOWYCH OGÓLNE – SZCZEGÓLNE POZYTYWNE (dodatnie) – NEGATYWNE (ujemne) BEZWZGLĘDNE – WZGLĘDNE MATERIALNE – FORMALNE – MIESZANE

1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa najkorzystniejsza dla podejrzanego brak możliwości stwierdzenia że czyn przestępny został popełniony lub brak dowodów popełnienia przestępstwa w ogóle lub przez określoną osobę – niemożność przełamania domniemania niewinności ze względu na fakt, że wątpliwości rozstrzygamy na korzyść oskarżonego (art. 5 § 2 k.p.k.)

2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa nie wszystkie znamiona przestępstwa zostały zrealizowane Kodeks karny określa wprost kiedy sprawca „nie popełnia przestępstwa” art. 25 k.k. – obrona konieczna art. 26 k.k. – stan wyższej konieczności art. 27 k.k. – eksperyment art k.k. – błąd co do znamion, co do okoliczności wyłączającej bezprawność, winę lub co do bezprawnośći art. 31 k.k. - niepoczytalność

3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma kryteria społecznej szkodliwości określono w art. 115 § 2 k.k. – rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, waga naruszonych obowiązków, a także postać zamiaru, motywacja sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia spór w doktrynie odnośnie konieczności wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów jako przesłanki umożliwiającej umorzenie śledztwa na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.

4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze najczęściej odstąpienie od popełnienia czynu lub zapobieżenie jego popełnieniu (art. 15 § 1 lub art. 17 § 1 k.p.k.) uregulowania w części szczególnej k.k. np. art. 220 § 3 k.k. – Nie podlega karze sprawca [narażenia pracownika na niebezpieczeństwo], który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo art. 233 § 3 k.k. – Nie podlega karze [za składanie fałszywych zeznań], kto nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, składa fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym

5) oskarżony zmarł śmierć oskarżonego uniemożliwia prowadzenie postępowania karnego możliwość rehabilitacji oskarżonego po jego śmierci (postępowanie może być prowadzone wyłącznie na korzyść oskarżonego) wznowienie postępowania kasacja

6) nastąpiło przedawnienie karalności art k.k. przesłanka mieszana (materialno-formalna) – okoliczności objęte przyjęte np. w przesłance materialnej określonej w art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k. wynikającą z analizy k.k. powodujące, że „sprawca nie podlega karze” są ściśle z tym czynem związane, natomiast przedawnienie to tylko upływ czasu, który nie wynika bezpośrednio z czynu UWAGA! niektóre przestępstwa nie ulegają przedawnieniu (np. ludobójstwo)

7) lis pendens lub res iudicata lis pendens (zawisłość sprawy) – postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby wcześniej wszczęte toczy się res iudicata (powaga rzeczy osądzonej) – postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone UWAGA! umorzenie śledztwa w fazie „in rem” może być podjęte w każdym czasie i nie wyczerpuje stanu powagi rzeczy osądzonej

8) sprawca nie podlega orzecznictwu sądów polskich brak jurysdykcji polskich sądów karnych art. 5 k.k. – zasada terytorialności art. 109 k.k. – Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą art k.k. – stosowanie ustawy karnej polskiej do przestępstw popełnionych przez cudzoziemców (w tym ludobójstwa, przestępstwa przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych) także immunitety materialnoprawne

9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela art. 14 k.p.k. – Wszczęcie postępowania sądowego następuje na żądanie uprawnionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu (zasada skargowości) w sprawie o czyn ścigany z oskarżenia publicznego akt oskarżenia został skierowany przez inny podmiot niż oskarżyciela publicznego np. Policja lub pokrzywdzony

10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej brak wniosku o ściganie – dotyczy przestępstwa ścigane na wniosek pokrzywdzonego (art. 12 k.p.k.) brak zezwolenia – oznacza brak uchylenia immunitetu o charakterze formalnoprawnym przez uprawniony organ art. 17 § 2 k.p.k. – w międzyczasie tylko czynności niecierpiące zwłoki, w celu zabezpieczenia śladów i dowodów oraz czynności zmierzające do wyjaśnienia czy wniosek będzie złożony lub zezwolenie zostanie wydane

11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie abolicja – wyłączenie możliwości wszczęcia procesu w określonych sprawach albo nakazująca umorzenie już wszczętych postępowań amnestia – darowanie kar wymierzonych w prawomocnych wyrokach za określone przestępstwa w całości lub części lub ich zamiana na łagodniejsze kary ułaskawienie

UMORZENIE ABSORPCYJNE (art. 11 k.p.k.) zasada legalizmu – organ powołany do ścigania przestępstw jest zobowiązany do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego a oskarżyciel publiczny do wniesienia i popierania oskarżenia o czyn ścigany z urzędu (art. 10 k.p.k.) zasada oportunizmu – przeciwstawna do zasady legalizmu; organy procesowe uzyskują uprawnienie do ścigania i oskarżanumorzenie absorpcyjne ia na podstawie własnej oceny celowości działania (jednym z przejawów zasady oportunizmu)

UMORZENIE ABSORPCYJNE (art. 11 k.p.k.) postępowanie w sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, można umorzyć, jeżeli orzeczenie wobec oskarżonego kary byłoby oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego się temu nie sprzeciwia jeżeli kara za inne przestępstwo nie zostala prawomocnie orzeczona postępowanie można zawiesić a następnie umorzyć albo podjąć przed upływem 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie o inne przestępstwo

2. ORGAN UMARZAJĄCY ŚLEDZTWO
prokurator (art. 305 § 2 k.p.k.) gdy prowadzi śledztwo ale także gdy zastrzeże do osobistego wykonania tę czynność (art. 305 § 5 k.p.k.) policja (art. 305 § 2 k.p.k.) postanowienie o umorzeniu śledztwa wydane przez Policję musi zostać zatwierdzone przez prokuratora (art. 305 § 3 zd. 2 k.p.k.) inny organ prowadzące śledztwo (art. 312 k.p.k.) postanowienie o umorzeniu śledztwa wydane przez inny organ musi zostać zatwierdzone przez prokuratora (art. 312 w zw. z art. 305 § 3 k.p.k.)

3. FORMA UMORZENIA ŚLEDZTWA
umorzenie śledztwa zapada w formie postanowienia (art. 305 § 2 k.p.k.) umorzenie śledztwa może nastąpić w całości (co do wszystkich czynów i wszystkich podejrzanych) albo w części (co do części czynów lub części podejrzanych) umorzenie śledztwa może więc nastąpić: w sprawie (brak podejrzanego) przeciwko osobie (jeżeli w sprawie jest podejrzany)

elementy postanowienia o umorzeniu śledztwa prowadzonego w sprawie (art. 322 § 2 k.p.k.) art. 94 k.p.k. – elementy każdego postanowienia dokładne określenie czynu dokładne określenie kwalifikacji wskazanie przyczyn umorzenia (wraz z podstawą prawną) uzasadnienie (art. 94 § 1 pkt 5 k.p.k.)

elementy postanowienia o umorzeniu śledztwa prowadzonego przeciwko osobie (art. 322 § 2 k.p.k.) art. 94 k.p.k. – elementy każdego postanowienia dokładne określenie czynu dokładne określenie kwalifikacji wskazanie przyczyn umorzenia (wraz z podstawą prawną) imię i nazwisko podejrzanego w razie potrzeby inne dane o osobie podejrzanego uzasadnienie (art. 94 § 1 pkt 5 k.p.k.)

POSTANOWIENIE W PRZEDMIOCIE DOWODÓW RZECZOWYCH (art. 323 k.p.k.) w razie umorzenia śledztwa prokurator wydaje postanowienie co do dowodów rzeczowych odpowiednie stosowanie przepisów art k.p.k. (postępowanie z dowodami rzeczowymi – zwrot rzeczy lub ich przechwoywanie) na postanowienie co do dowodów rzeczowych przysługuje zażalenie: podejrzanemu pokrzywdzonemu osobie, od której odebrano przedmioty sobie, która zgłosiła roszczenie co do przedmiotów

4. ZAŻALENIE NA UMORZENIE ŚLEDZTWA
zawiadomienie o wydaniu postanowienia o umorzeniu śledztwa (art. 305 § 4 k.p.k.) osobę lub instytucję państwową, samorządową lub społeczną, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa doręczenie odpisu postanowienia o umorzeniu śledztwa (art. 305 § 4 k.p.k.) podejrzanego pokrzywdzonego

zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa przysługuje (art. 306 § 1a k.p.k.) stronom instytucji państwowej lub samorządowej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie osobie, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie określonym w art , 233, 235, 236, 245, , lub w art k.k., jeżeli postępowanie karne wszczęto w wyniku jej zawiadomienia, a wskutek tego przestępstwa doszło do naruszenia jej praw przysługuje im prawo przejrzenia akt (art. 306 § 1b k.p.k.)

ZAŻALENIE – drugi obok apelacji środek odwoławczy; środka zaskarżenia umożliwiającego weryfikację rozstrzygnięć zapadających w formie postanowienia i zarządzenia zażalenie przysługuje na: postanowienia zarządzenia czynności

zażalenie przysługuje na postanowienia (art. 459 § 1 k.p.k.): zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej w przedmiocie środka zabezpieczającego w innych wypadkach przewidzianych w ustawie (np. art. 22 k.p.k.)

5. SZCZEGÓLNY TRYB NADZORU NAD UMORZONYM ŚLEDZTWEM
Wzruszenie umorzonego śledztwa jest możliwe nie tylko w drodze złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa, ale także – w wyjątkowych sytuacjach przewidzianych w przepisach prawa (art. 327 i 328 k.p.k.) – w trybie nadzoru nad wydanym postanowieniem. FORMY NADZORU NAD POSTANOWIENIEM O UMORZENIU ŚLEDZTWA 1) podjęcie śledztwa na nowo 2) wznowienie śledztwa 3) uchylenie prawomocnego postanowienia o umorzeniu śledztwa

1) PODJĘCIE ŚLEDZTWA NA NOWO (art. 327 § 1 k.p.k.) nie może toczyć się przeciwko osobie, wobec której toczyło się dotychczas może być podjęte w każdym czasie (granica: przedawnienie) na mocy postanowienia prokuratora możliwość dokonania przez Policję niezbędnych czynności dowodowych na polecenie prokuratora przed podjęciem śledztwa w celu sprawdzenia okoliczności uzasadniających wydanie takiego postanowienia (art. 327 § 3 k.p.k.) możliwość podjęcia śledztwa również w przypadku gdy wydano postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa

2) WZNOWIENIE ŚLEDZTWA (art. 327 § 2 k.p.k.) cel: dalsze prowadzenie śledztwa przeciwko osobie, wobec której postępowanie toczyło się dotychczas możliwe po uprawomocnieniu się postanowienia o umorzeniu śledztwa (granica: przedawnienie) na mocy postanowienia prokuratora nadrzędnego nad prokuratorem, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu śledztwa śledztwo można wznowić wyłącznie w oparciu o nowe istotne fakty lub dowody nieznane w poprzednim postępowaniu albo gdy ustaną powody uzasadniające dokonane wcześniej umorzenie absorpcyjne (art. 11 §2 k.p.k.)

2) WZNOWIENIE ŚLEDZTWA (art. 327 § 2 k.p.k.) możliwość dokonania przez Policję niezbędnych czynności dowodowych na polecenie prokuratora przed podjęciem śledztwa w celu sprawdzenia okoliczności uzasadniających wydanie takiego postanowienia (art. 327 § 3 k.p.k.) wznowienie mimo braku podstaw i wniesienie na tej podstawie aktu oskarżenia skutkuje możliwością umorzenia postępowania sądowego (art. 327 § 4 k.p.k.) – będzie to należało do oceny sądu już po wniesieniu aktu oskarżenia

3) UMORZENIE PRAWOMOCNEGO POSTANOWIENIA O UMORZENIU ŚLEDZTWA (art. 328 k.p.k.) quasi-kasacja, nadzwyczajne wznowienie przesłanka: niesasadność umorzenia śledztwa możliwe po uprawomocnieniu się postanowienia o umorzeniu śledztwa (granica: przedawnienie) na mocy postanowienia Prokuratora Generalnego po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu, Prokurator Generalny może uchylić lub zmienić postanowienie albo jego uzasadnienie jedynie na korzyść podejrzanego

V. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz. III Zamknięcie i umorzenie śledztwa

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "V. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz. III Zamknięcie i umorzenie śledztwa"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

V. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz. III Zamknięcie i umorzenie śledztwa

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "V. POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz. III Zamknięcie i umorzenie śledztwa"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres