Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu dr Jerzy Baehr, radca.

Prezentacja na temat: "Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu dr Jerzy Baehr, radca."— Zapis prezentacji:

1 Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu dr Jerzy Baehr, radca prawny, partner zarządzający WKB dr hab. Jakub Pokrzywniak, radca prawny, partner WKB Międzyzdroje, 8 maja 2018 r.

2 PRZEPISY KODEKSU CYWILNEGO

3 Art. 285 KODEKSU CYWILNEGO Art. 285 § 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa). § 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

4 Art. 292 KODEKSU CYWILNEGO Art. 292 Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

5 Art. 3051 i 3054 KODEKSU CYWILNEGO
Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Art. 3054 Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Przepisy art – 3054 KC obowiązują od 3 sierpnia 2018 r.

6 ORZECZNICTWO PRZED 3 SIERPNIA 2008 R.

7 UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO Z 17.1.2003 r., III CZP 79/02
„Ustanowienie zatem zakwestionowanej przez Sąd pierwszej instancji służebności zwiększa użyteczność nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną z która połączona jest linia energetyczna obejmująca i przedmiotowe słupy. Nie można zatem zasadnie zaprzeczyć istnienia związku fizycznego, czy funkcjonalnego pomiędzy nieruchomością a słupami. Ma on z natury charakter trwały. Różnorodność możliwych rozwiązań i sytuacji, co do fizycznego lub funkcjonalnego o charakterze trwałym powiązania poszczególnych składników przedsiębiorstwa energetycznego, nie pozwala ograniczyć funkcjonowania tego przedsiębiorstwa do jednej nieruchomości, czy ześrodkowania jego działalności do zabudowanej nieruchomości. Okoliczność, że nieruchomość władnąca […] wchodzi w skład przedsiębiorstwa energetycznego sama przez się nie wyklucza możliwości zrealizowania przez strony umowy o ustanowienie służebności gruntowej celu określonego w art. 285 § 2 KC.” Art. 285 § 2 Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części

8 POSTANOWIENIE SN Z 8.9.2006 r., II CSK 112/06
„Właściciele gruntów, na których znajdują się urządzenia takie jak słupy i linie energetyczne, telefoniczne, wodociągi i gazociągi wykorzystywane przez firmy przesyłowe muszą się liczyć z możliwością ustanowienia służebności gruntowej na rzecz przedsiębiorstwa.” „Okoliczność, że służebność gruntowa zwiększy użyteczność przedsiębiorstwa prowadzonego przez właściciela nieruchomości nie może automatycznie wykluczać istnienia nieruchomości władnącej. Powszechnie wiadomo, że w skład przedsiębiorstwa mogą wchodzić także nieruchomości […], a funkcjonowanie przedsiębiorstwa energetycznego bez takich nieruchomości jest trudne do wyobrażenia. Trafnie zatem wskazuje skarżący, że bez znaczenia pozostaje fakt, iż w skład przedsiębiorstwa wchodzi wiele nieruchomości. Ułatwienie funkcjonowania przedsiębiorstwa może, w okolicznościach konkretnej sprawy, stanowić jednocześnie zwiększenie użyteczności nieruchomości należącej do tego przedsiębiorstwa.”

9 ORZECZNICTWO PO 3 SIERPNIA 2008 R.

10 UCHWAŁA SN Z r., III CZP 89/08 Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 4 czerwca 2008 r. przedstawił następujące zagadnienie prawne: "1. Czy w postanowieniu stwierdzającym nabycie służebności w drodze zasiedzenia przez przedsiębiorstwo należy oznaczać nieruchomość władnącą; 2. w przypadku pozytywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie, w oparciu o jakie kryteria powinna być wskazywana nieruchomość władnąca?" Uchwała SN: „Przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 3051–3054 k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa”

11 UCHWAŁY SN W SPRAWACH III CZP 18/13, III CZP 31/13
Uchwała SN z r., sygn. III CZP 18/13 „1. Przed wejściem w życie art KC było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu. 2. Okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art KC podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności.” Uchwała SN z r., sygn. III CZP 31/13 „Spółka wodna, utworzona do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do zapewnienia wody dla ludności (art. 164 ust. 1 ustawy z r. - Prawo wodne, t.j. Dz.U. z 2012 r. Nr 28, poz. 145 ze zm.), mogła nabyć przed wejściem w życie art KC w drodze zasiedzenia służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu.”

12 SPRAWY PRZED TRYBUNAŁEM KONSTYTUCYJNYM

13 POSTANOWIENIE TK, P 28/13 Postanowienie TK z dnia 17 lipca 2014 r., sygn. P 28/13, umarzające postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku „Trybunał Konstytucyjny, uwzględniając powyższe okoliczności, uznał, że nie ma bezspornie jednolitej praktyki stosowania prawa, która nadała kwestionowanym przepisom jednoznaczne treści tak, jakby uczynił to sam ustawodawca. Uchwała SN z 8 kwietnia 2014 r., sygn. akt III CZP 87/13, świadczy o tym, że nie mamy do czynienia z jednolitą wykładnią sądową kwestionowanych przepisów, nadającą im stałe, powszechne i jednoznaczne rozumienie. Nie sposób zatem uznać, aby przedmiot niniejszego pytania prawnego - wykładnia Sądu Najwyższego, w opinii sądu pytającego, prawotwórcza i nieprawidłowa z perspektywy konstytucyjnej - spełniał opisane wyżej warunki umożliwiające stwierdzić, że mamy do czynienia z treściami normatywnymi nadanymi przepisom prawa na mocy jednoznacznej i autorytatywnej, a także utrwalonej w sposób oczywisty wykładni SN.”

14 POSTANOWIENIE TK, P 47/13 Postanowienie TK z dnia 14 lipca 2015 r., sygn. P 47/13 , umarzające postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku „Trybunał Konstytucyjny, zestawiając uzasadnienie pytania prawnego z analizą orzecznictwa Sądu Najwyższego, stwierdził, że pytanie prawne w istocie jest skierowane przeciwko procesowi wykładni, a nadto wykładnia, co do której sąd powziął wątpliwości, dotyczy szeregu zagadnień szczegółowych, nasuwających się na tle różnych stanów faktycznych. W świetle tych okoliczności, wskazanie w petitum pytania, iż jego przedmiotem jest art. 292 w związku z art. 285 KC „rozumiany w ten sposób, że umożliwiał nabycie przed wejściem w życie art art KC w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego lub Skarb Państwa, i to nawet bez względu na konieczność związania tej służebności z własnością tzw. nieruchomości władnącej”, a w uzasadnieniu omówienie licznych orzeczeń SN, dotyczących różnych kwestii, jest nadto ogólne, by można było zrekonstruować konstytucyjność jakiej treści normatywnej sąd podważa. Trybunał Konstytucyjny uznał zatem, że pytanie prawne Sądu Rejonowego w Grudziądzu nie spełnia przesłanki przedmiotowej, a co za tym idzie także funkcjonalnej. Powoduje to niedopuszczalność wydania wyroku.”

15 PYTANIA PRAWNE SR W GRUDZIĄDZU i BRODNICY
Postanowienie SR w Grudziądzu z , sprawa o sygn. P 11/16 Postanowienie SR w Grudziądzu z , sprawa o sygn. P 10/16 Postanowienie SR w Grudziądzu z , sprawa o sygn. P 14/16 Postanowienie SR w Brodnicy, sygn. P 18/16 [Sprawy o sygn. P 10/16, P 11/16 , P 14/16 oraz P 18/16 połączone i rozpoznawane pod wspólną sygnaturą P 10/16] „[…] czy art. 292 k.c. stosowany w związku z art. 285 § 1 i 2 k.c., rozumiany w ten sposób, że umożliwiał nabycie przed wejściem w życie art k.c. w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego lub Skarb Państwa, w sytuacji, w której nie wydano decyzji na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości […] jest zgodny z art. 1 Protokołu dodatkowego numer 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, póź.175 ze zm.) i art. 2, art. 21 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 2 i 3 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.”

16 PYTANIA PRAWNE SR POZNAŃ NOWE MIASTO I WILDA
Postanowienie SR Poznań Nowe Miasto i Wilda z , sprawa o sygn. P 7/17 Postanowienie SR Poznań Nowe Miasto i Wilda z , sprawa o sygn. P 11/17 Postanowienie SR Poznań Nowe Miasto i Wilda z , sprawa o sygn. P 10/17 [Sprawy P 7/17 i P 10/17 P 11/17 połączone i rozpatrywane pod wspólną sygnaturą akt P 7/17.] „[…] czy przepis art. 292 k.c. w związku z art. 285 § 1 i 2 k.c., jako podstawa nabycia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu w okresie przed 3 sierpnia 2008 roku jest zgodny z przepisami: art. 2, art. 21 ust. 1-2, art. 31 ust. 2-3, art. 32 ust. 1-2, art. 37 ust. 1-2 i art. 64 ust. 1-3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej art. 1 Protokołu dodatkowego numer 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności art. 17 ust. 1 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w zakresie, w jakim stanowi: podstawę nabycia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu w okresie przed 3 sierpnia 2008 roku przez przedsiębiorcę przesyłowego lub Skarb Państwa – w sytuacji, w której nie wydano decyzji o charakterze wywłaszczeniowym […] lub też podstawę doliczenia do okresu korzystania w sposób odpowiadający służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego lub Skarb Państwa z trwałego i widocznego urządzenia (terminu zasiedzenia) - czasu korzystania z trwałego i widocznego urządzenia w sposób odpowiadający służebności przesyłu przed 3 sierpnia 2008 roku…”

17 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr sp.k.
ul. Polna 11 ul. Paderewskiego 7 Warszawa Poznań Tel Tel: