Antropogeneza.

Prezentacja na temat: "Antropogeneza."— Zapis prezentacji:

1 Antropogeneza

2 Przynależność systematyczna człowieka
Nadkrólestwo: Eucaryota Królestwo: zwierzęta (Animalia) Typ: strunowce (Chordata) Podtyp: kręgowce (Vertebrata) Gromada: ssaki (Mammalia) Podgromada: łożyskowce (Placentalia) Rząd: naczelne (Primates) Podrząd: człekokształtne (Hominoidea) Rodzina: człowiekowate (Hominidae) Rodzaj: człowiek (Homo) Gatunek: człowiek rozumny (Homo Sapiens)

3 Nadkrólestwo: Eucaryota Przynależność człowieka do świata zwierzęcego (przynajmniej pod względem budowy ciała) nigdy nie budziła większych kontrowersji. Nawet twórca współczesnej systematyki, zdeklarowany kreacjonista Karol Lineusz umieścił gatunek Homo Sapiens w królestwie zwierząt i rzędzie ssaków naczelnych. Królestwo: zwierzęta (Animalia) Jesteśmy heteroficznymi tkankowcami obdarzonymi zdolnością do samodzielnego poruszania się. W rozwoju zarodkowym przechodzimy stadium blastuli. W naszej substancji międzykomórkowej występuje białko zwane kolagenem. Typ: strunowce (Chordata) Położony po grzbietowej stronie ciała nasz układ nerwowy ma budowę cewkowatą. W trakcie rozwoju zarodkowego pojawiają się strona grzbietowa (szybko zastępowana przez rozwijający się kręgosłup), związki szpar skrzelowych i chwilowo ogon. Pomiędzy jelitami i wątrobą istnieje wrotne krążenie krwi.

4 Podtyp: kręgowce (Vertebrata) Posiadamy wyraźnie wyodrębnioną głowę, szkielet osiowy zbudowany z kostnego kręgosłupa (złożonego z kręgów) oraz czaszki, która chroni zarówno pięciopęcherzykowy mózg, jak też główne narządy zmysłów i początkowy odcinek przewodu pokarmowego. Mamy dwie pary kończyn zaopatrzonych we własny kostny szkielet. Gromada: ssaki (Mammalia) Jesteśmy stałocieplni. Nasze ciało pokrywają włosy (w większości dość silnie zredukowane). Skóra posiada gruczoły, z których jedna para silnie się rozwinęła i przekształciła w gruczoły mleczne służące do odżywiania młodych. W trakcie rozwoju zarodkowego wytwarzają się w nas błony płodowe. Czaszka połączona jest z kręgosłupem dwoma kłykciami potylicznymi (tak, że ruchy obrotowe czaszki mogą się odbywać tylko pomiędzy tworzącą żuchwę kością zębową i łuską boczną kości skroniowej). W uchu środkowym mamy 3 kostki słuchowe. Nasze zęby są zróżnicowane morfologicznie (siekacze, kły, przedtrzonowe, trzonowe) oraz ulegają jednorazowej wymianie (mleczno-stałe). Płuca mamy pęcherzykowate, a w oddychaniu bierze udział mięsień zwany przeponą.

5 Podgromada: łożyskowce (Placentalia) W rozwoju zarodkowym wykształca się u nas łożysko typu omoczniowego, przez które następuje wymiana gazowa oraz wymiana innych substancji (odżywczych, hormonów, przeciwciał, metabolitów) pomiędzy organizmem matki i dziecka. Rząd: naczelne (Primates) Nasze kończyny są pięciopalczaste z przeciwstawnym kciukiem i płaskimi paznokciami. Część twarzowa czaszki jest skrócona. Oczodół mamy zamknięty, z pełną kostną obudową. Oczy skierowane do przodu pozwalają na stereoskopowe widzenie. Mózg jest silnie rozwinięty, zwłaszcza okryte pofałdowaną korą kresomózgowie. Część węchowa mózgowia jest zredukowana. Podrząd: człekokształtne (Hominoidea) Nie posiadamy ogona ani tzw. nagniotków pośladkowych (modzeli siedzeniowych). Silny rozwój mózgu wpływa na zachowania socjalne. W komunikowaniu się z innymi dużą rolę odgrywa mimika twarzy i gestykulacja rąk. Mamy łącznie 32 zęby stałe. Nie występuje sezonowość w rozmnażaniu.

6 Rodzina: człowiekowate (Hominidae) Mamy całkowicie wyprostowaną postawę ciała, szeroką miednicę i wysklepioną stopę przystosowaną do dwunożnego chodu (bez przeciwstawnego palucha). Potrafimy wytwarzać narzędzia. Jesteśmy wszystkożerni (z przewagą pokarmu mięsnego). Rodzaj: człowiek (Homo) Nasz otwór wielki w czaszce (przez niego przechodzi rdzeń kręgowy) jest przesunięty dokładnie na spodnią część mózgoczaszki, której objętość przekracza 600cm?. Jeżeli chodzi o uzębienie, kły są zredukowane i nie wystają poza szereg zębowy. Potrafimy dokonywać celowej obróbki wtórnej narzędzi. Gatunek: człowiek rozumny (Homo Sapiens) Część twarzowa naszej czaszki jest zredukowana (co pociągnęło także za sobą redukcję zębów i pozostawienie wysuniętej bródki). Posiadamy silnie rozwinięty mózg wykazujący podział funkcjonalny obu półkul, co powoduje powstanie przewagi funkcjonalnej jednej z kończyn (zjawisko prawo- i leworęczności). Tworzymy zorganizowane społeczeństwa charakteryzujące się rozwiniętą kulturą. Porozumiewamy się przy użyciu mowy artykułowanej zdolnej do przekazania pojęć abstrakcyjnych.

7 Ewolucja człowieka

8 Ewolucja człowieka Antropogeneza (gr. ánthrôpos – człowiek, génesis – pochodzenie) – filogeneza człowieka, czyli pochodzenie, droga rozwojowa i procesy biologiczne, które doprowadziły do powstania anatomicznie nowoczesnego człowieka rozumnego (Homo sapiens), wyjaśniane na gruncie teorii ewolucji w oparciu o osiągnięciaantropologii, filogenetyki molekularnej i antropolingwistyki. Kolebką ludzkości jest Afryka, gdzie kiedyś żyli wspólni przodkowie człowieka i małp człekokształtnych. Bodźcem dla rozdzielenia się linii ewolucyjnych było zróżnicowanie klimatu Afryki, związane z wypiętrzeniem pasm górskich wielkiego rowu tektonicznego około 10 mln. lat temu. W warunkach wilgotnych lasów równikowych zachodniej Afryki rozwijały się formy naczelnych przystosowane do nadrzewnego trybu życia. We wschodniej Afryce klimat stawał się co raz bardziej suchy, prowadząc do powstania otwartych terenów sawanny. Właśnie tam, w wyniku adaptacji do nowych warunków środowiska, ewoluowały populacje przodków człowieka. 

9 DRIOPITEK (Dryopithecus) – rodzaj kopalnychmałp, żyjących w okresie środkowego i późnego miocenu (10-14 mln. lat temu). Występowały na terenie Afryki, Azji i Europy. Uważa się je za przodków małp człekokształtnych oraz człowiekowatych. Driopiteki były owocożerne, ich masa ciała wynosiła 20-35 kg. Cechą charakterystyczną driopiteków jest cienka warstwa szkliwa na zębach trzonowych oraz stosunkowo cienka żuchwa.

10 DRIOPITEK: - pojawił się 10 milionów lat temu - hominid - bardzo mocno owłosiony - żuchwa mocno wysunięta do przodu - brak przeciwstawnego kciuka - wzrost około 125cm - objętość mózgu 350cm3 - miejsce zamieszkiwania to Afryka

11 AUSTRALOPITEK Pierwszymi formami w linii ewolucyjnej człowieka były australopiteki, które pojawiły się około 5 mln. lat temu. Posiadały niewielką jeszcze pojemność czaszki (około 500 cm3 ) oraz masywną wysuniętą do przodu twarzoczaszkę i niski wzrost, lecz już poruszały się na dwóch nogach.  Najdawniejsze człowiekowate, znane z wykopalisk w RPA, Tanzanii, Kenii i Etiopii; wiek znalezisk 3,7–1,3 mln lat, wg hipotez niektórych badaczy australopiteki mogły pojawić się już 4 mln lat temu lub nawet jeszcze wcześniej;  cechy budowy:  bardzo mała objętość mózgoczaszki (średnio ok. 500 cm3),  bardzo masywne i wystające szczęki (prognatyzm), uzębienie o wielkich trzonowcach i przedtrzonowcach, ale krótkich kłach i ludzkim kształcie łuku zębowego; Zredukowaniu uległy kły i diastema (charakterystyczna dla małp przerwa między kłem a siekaczami). rozszerzona miednica i stopa o nieprzeciwstawnym paluchu dowodzą przystosowania do dwunożnego chodu.  Australopiteki wytwarzały prymitywne narzędzia kamienne, prawdopodobnie uprawiały prymitywne łowiectwo; nie znały ognia; rozróżnią się 2 synchronicznie występujące typy australopiteków: africanus i robustus; nie jest jasne, czy były to 2 gatunki biologiczne  (2 różne linie ewolucyjne), czy tylko odmiany lub indywidualne warianty tego samego gatunku.

12 AUSTRALOPITEK AUSTRALOPITEK:
miejsce zamieszkiwania to Afryka Południowa - wzrost cm - objętość mózgu cm3 - posiada przeciwstawny kciuk - mniej owłosienia od poprzednika - zmniejszyła się mózgoczaszka - posiada prymitywne narzędzia z kości - żyje w stadach, staje się bardziej towarzyski - przystosowanie do życia na sawannie, dwunożność - wszystkożerność

13 HOMO HABILIS  Przed około 3 mln. lat, z grupy australopiteków wyodrębnił się pierwszy gatunek człowieka - Homo habilis. Posiadał on delikatniejszą, lepiej wysklepioną czaszkę o większej pojemności ( cm3). Jego sylwetka była bardziej wyprostowana niż u australopiteków, a tym samym był lepiej przystosowany do poruszania się na dwóch kończynach. Na podstawie budowy anatomicznej dłoni można stwierdzić, że człowiek ten posiadał już zdolność wykonywania precyzyjnych czynności. Dzięki badaniom archeologicznym, wiemy że ponad 2 mln. lat temu, człowiek ten wytwarzał pierwsze narzędzia kamienne. Stąd też nadano mu nazwę gatunkową Homo habilis, czyli "człowiek zręczny". 

14 HOMO HABILIS (człowiek uzdolniony) - pochodzi z wąwozu Olduvai (kolebka ludzkości) - pojawił się 2 miliony lat temu - zamieszkiwał Afrykę Południowo-Wschodnią - wzrost około 125 cm - objętość mózgu to cm3 - dużo mniej włosów - cofnęła się żuchwa - układ zębów podobny do naszego - wszystkożerność z przewagą pokarmu mięsnego - wyrabianie narzędzi kamiennych - wielkość mózgu wskazuje na zdolność abstrakcyjnego myślenia

15 HOMO ERECTUS Kolejny gatunek człowieka - Homo erectus, pojawił się w Afryce około 1,8-2 mln. lat temu. Charakteryzują go silnie rozwinięte wały nadoczodołowe, pochylone czoło oraz masywne i wysunięte do przodu szczęki. Jednocześnie jego wzrost i proporcje ciała zbliżone były do człowieka współczesnego.  W wyniku ewolucji tego gatunku, znacznie powiększyły się rozmiary mózgu: od 800 cm3 u najwcześniejszych form, do około 1200 cm3 . Taka pojemność mózgu mieści się już w normalnym zakresie zmienności u współczesnego człowieka ( cm3).  Homo erectus udoskonalił technikę produkcji narzędzi, dobrze opanował sztukę polowania i nauczył się rozniecać ogień. Jako pierwszy wywędrował z Afryki. Ponad 1,5 mln. lat temu dotarł do zachodniej i południowo-wschodniej Azji, a około miliona lat temu do Europy. Również na terenie dzisiejszej Polski odkryto narzędzia datowane na 0,4-0,5 mln. lat temu, produkowane przez Homo erectus. 

16 HOMO ERECTUS (człowiek wyprostowany) - posługuje się ogniem, ale nie umie go rozpalić - pojawił się w Afryce i Azji – 1,8 milionów lat temu - opuścił Afrykę przez Gibraltar - zasiedlił cały świat - wzrost cm - objętość mózgu cm3 - słabszy fizycznie, ale mądrzejszy - narzędzia kamienne i drewniane - posługiwanie się ogniem - rozprzestrzenianie się poza kontynent afrykański - przystosowanie do bardzo różnych warunków środowiskowych - tworzenie pierwszych typowo ludzkich społeczności

17 CZŁOWIEK NEANDERTALSKI
W okresie tys. lat temu wśród europejskich populacji Homo erectus pojawiają się rozwinięte formy, uważane za przodków człowieka neandertalskiego. Pierwsze znaleziska kostne neandertalczyków liczące tys. lat, znaleziono na terenie dzisiejszej Francji i Niemiec. Zasięg tego gatunku obejmuje niemal wyłącznie Europę i Bliski Wschód. Pojedyncze znaleziska znane są również z terenów północnej Afryki i Azji centralnej. Klasyczni neandertalczycy zamieszkiwali głównie tereny o suchym i zimnym klimacie. Przystosowaniem ich do takich warunków były charakterystyczne proporcje ciała ograniczające utratę ciepła: krótkie w stosunku do tułowia kończyny, podobnie jak u współczesnych Eskimosów. Neandertalczyk był znakomitym myśliwym. Podstawą jego diety było mięso i tłuszcz wielkich ssaków epoki lodowcowej. Pod względem pojemności mózgu nie ustępuje on już współczesnemu człowiekowi. 

18 HOMO SAPIENS NEANDERTHALENSIS (człowiek neandertalski; neandertalczyk) - zamieszkiwał Bliski Wschód; Azję; Europę - Neandertal to miejscowość, gdzie znaleziono szczątki - wzrost około 160cm - objętość mózgu cm3 - umie posługiwać się ogniem i go rozpalić - osiadły tryb życia - wykształcenie mowy i uczucia wyższe - miał poczucie dobra i zła - posiadał system wierzeń - zapędzał zwierzę nad przepaść przy polowaniu  - mięsożerność - wytwarzanie skomplikowanych narzędzi (dzidy, harpuny) - życie w niewielkich grupach w jaskiniach

19 HOMO SAPIENS Około 200 tys. lat temu, z afrykańskich Homo erectus rozwijają się pierwsi przedstawiciele naszego gatunku - Homo sapiens. Około 45 tys. lat temu człowiek współczesny dotarł do Europy, gdzie zastał grupy neandertalczyków które wymarły dopiero ok. 10 tys. lat później. W porównaniu do swoich przodków, Homo sapiens różni się anatomicznie wykształceniem guzowatości bródkowej, cofniętą twarzoczaszką, zanikiem wałów nadoczodołowych, wysoko wysklepioną mózgoczaszką oraz delikatną budową szkieletu i wyższym wzrostem. Jego głównym atutem jest wysoko rozwinięty, sprawny mózg i zdolność do artykułowanej mowy. 

20 HOMO SAPIENS SAPIENS (człowiek rozumny współczesny) - homo sapiens pochodzi od homo erectusa - pojawił się tys. - wysoki i szczupły– cm - objętość mózgu cm3 - nazywany też człowiekiem kromaniońskim - zamieszkiwał w Europie; na Bliskim Wschodzie,  Azji Południowo-Wschodniej, Ameryce Środkowej - budował szałasy, polował - stosował łuk do polowani wszystkożerność posługiwanie się mową

21

22

23 Specyficzne ludzkie cechy człowieka
Wyprostowana postawa ciała (Spionizowana postawa ciała spowodowała zmiany w układzie kostnym. Przesunięciu uległ otwór potyliczny, zmienił się punkt ciężkości, czego wynikiem była przebudowa miednicy) Budowa stopy, ukształtowana tak ze względu na przystosowanie do dwunożnego poruszania się. Kończyny górne – nie tylko do chwytania , wzbogacone o ruchy manipulacyjne . Krzywizny kręgosłupa (kifozy i lordozy). Skrócenie twarzoczaszki, szczęka nie jest wysunięta do przodu. Nowe ośrodki kojarzeniowe w mózgowiu, umożliwiające bardziej zaawansowane, niż u zwierząt , życie psychiczne. Wyjątkowe proporcje kończyn ( dolne dłuższe od górnych, odwrotnie niż u małp, charakteryzujących się nadrzewnym trybem życia ). Spłaszczona klatka piersiowa połączona z kręgosłupem, przesunięte łopatki i zmodyfikowana miednica. Charakterystyczne proporcje czaszki. W porównaniu do małp człowiek posiada silniej rozwiniętą puszkę mózgową w stosunku do części twarzowej czaszki .

24 CECHY ŁĄCZĄCE CZŁOWIEKA Z GATUNKAMI POKREWNYMI
Człowiek należy do kręgowców, wobec tego posiada charakterystyczne dla nich cechy. Ma zamknięty układ krążenia, cztery kończyny, specyficznie ukształtowany kościec oraz centralny układ nerwowy. Pozostałe cechy takie jak sposób życia czy budowa mięśnia sercowego pozwalają na zaliczenie gatunku Homo do ssaków.

25 CECHY ŁĄCZĄCE CZŁOWIEKA Z CZŁEKOKSZTAŁTNYMI MAŁPAMI
Człowiek posiada wiele fizjologicznych i anatomicznych szczegółów wspólnych z rodziną małp. Ma bardzo podobny skład krwi, jego czaszka posiada podobne wysklepienia, identyczna jest budowa kończyn, a poza tym małpy zapadają na podobne choroby. Psychika młodych małp oraz jej rozwój do pewnego momentu jest bardzo podobny do wczesnego okresu dzieciństwa, który zawiera się do około dwóch lat. Wyżej wymienione podobieństwa są niepodważalnym dowodem na wspólne pochodzenie. Jednakże cechy te są znacznie bliższe cechom gatunków poprzedzających współczesnego człowieka (Homo sapiens). Silniejszy związek pomiędzy wymienionymi podobieństwami występuje w dzieciństwie niż w latach dorosłych. Świadczyć to może o prawdopodobnym istnieniu wspólnych z małpami przodków i zbieżności w pewnym okresie ewolucji

26 Dziękuję za uwagę. Przygotowała Malon Paulina kl. III ag