GERMANIZACJA KRZYSZTOF MALESZAK PAWEŁ STELMACH KL. VII.

Prezentacja na temat: "GERMANIZACJA KRZYSZTOF MALESZAK PAWEŁ STELMACH KL. VII."— Zapis prezentacji:

1

2 GERMANIZACJA KRZYSZTOF MALESZAK PAWEŁ STELMACH KL. VII

3 Przymusowa germanizacja na ziemiach polskich – polegała na narzucaniu rdzennym mieszkańcom ziem polskich języka niemieckiego oraz kultury I sztuki niemieckiej wbrew ich woli. Prowadzona była szczególnie w okresie rozbiorów polski przez królestwo Prus. Szczególnym zwolennikiem germanizacji ziem polskich w ramach kulturkampfu był Otto von Bismarck. Germanizacja- proces wynaradawiania, poprzez nakłanianie lub zmuszanie ludności rdzennej do przyswojenia kultury, zwyczajów i języka niemieckiego. Po upadku powstania styczniowego nastąpiły masowe aresztowania Polaków. Germanizacja przyśpieszyła po zjednoczeniu Niemiec. Zlikwidowano całkowicie język polski w administracji w sądownictwie i szkołach oraz zakazano odprawiania mszy w języku polskim. Każdy ksiądz, który nie zgodził się prowadzić mszy w języku niemieckim był usuwany z urzędu, a polskie kościoły były zamykane. Nazwy polskich miejscowości zastąpiono nazwami niemieckimi. Urzędników polskich zastąpiono urzędnikami niemieckimi. Usunięto język niemiecki ze szkół. Wobec dzieci, które używały języka polskiego w szkole stosowane były kary cielesne, a rodzice byli szykanowani. W 1886 roku rząd niemiecki utworzył Komisję kolonizacyjną, której zadaniem był wykup ziemi od Polaków mieszkających w Wielkopolsce i Pomorzu Gdańskim. W zamian na tych ziemiach osiedlano niemieckich chłopów sprowadzonych z głębi Rzeszy. W 1894r. Utworzono tzw. Związek Marchii Wschodnich, przez Polaków zwaną Hekatą. Była to organizacja zrzeszająca niemieckich nacjonalistów prowadząca ostrą kampanię polską. Otto von Bismarck

4 Cały proces germanizacji ziem polskich był powolny i odbywał się przez stulecia pod różnymi postaciami, a powstawanie niemieckiej mniejszości narodowej na zachodnich ziemiach polskich było jego bezpośrednią konsekwencją, świadomie podejmowaną przez władze pruskie. Nowożytna niemiecka świadoma polityka germanizacyjna ludności polskiej rozpoczęła się jeszcze (pomijając procesy germanizacji w średniowieczu) na długo przed rozbiorami państwa polskiego, a dokładnie od zajęcia w 1740 roku przez króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego niemal całości obszaru ziem Górnego Śląska. W momencie wkraczania wojsk pruskich na te tereny przeważała na nich znacząco ludność polsko języczna, świadczą o tym chociażby zapiski urzędników pruskich, którzy notowali panujące ówcześnie na tym obszarze warunki językowo-obyczajowe. Już w 1744 roku zaprowadzono na terenie Śląska zakaz stosowania języka polskiego w sądownictwie. W 1754 roku wprowadzono zakaz zatrudniania w szkołach nauczycieli bez znajomości języka niemieckiego, a w 1763r. powszechny obowiązek nauczania tego języka we wszystkich szkołach podstawowych, rok później zwolniono wszystkich nauczycieli, którzy nie rozumieli mowy niemieckiej. Ważną rolę w germanizacji Górnego Śląska odegrała także akcja osadnicza, tak zwana kolonizacja fryderycjańska. W samym tylko roku 1763 osiedlono na Górnym Śląsku 61 tysięcy, zaś przez następne 40 lat około 110 000 Niemców. Fryderyk II Wielki

5 Germanizacja w zaborze pruskim przechodziła różne fazy. Po okresie liberalnego kursu wobec ludności polskiej (1815–1830) nastąpiło zaostrzenie germanizacji w Wielkim Księstwie Poznańskim przez Edwarda Flottwella (1830–1840). W latach 1841– 1849 proces ten uległ zahamowaniu, by znów wystąpić w okresie rządów reakcji (1850–1870). Wśród aktów prawnych obowiązujących na terenie całego państwa pruskiego charakter germanizacyjny miało rozporządzenie z 1819 roku, które stanowiło, że „we wszystkich bez wyjątku szkołach obcojęzycznych musi się udzielać uczniom pełnej nauki w języku niemieckim i nie wolno zabronić żadnemu nauczycielowi ani uczniowi posługiwania się tym językiem w obrębie szkoły”. Edward Flottwell

6 Objęcie stanowiska kanclerza Rzeszy przez Ottona von Bismarcka spowodowało kolejne zaostrzenie polityki germanizacyjnej na polskich ziemiach. Skierowana ona była przeciw polskiemu szkolnictwu i Kościołowi (tzw. Kulturkampf, czyli walka o czystość kultury niemieckiej, rozpoczęta w 1871 roku). W latach 1872–1874 prawie całkowicie wyrugowano język polski ze szkół. Nauczycieli Polaków usuwano, a na ich miejsce zatrudniano Niemców. W 1876 roku wycofano ostatecznie język polski z sądownictwa i urzędów na całym obszarze ziem zaboru pruskiego. Walka przeciw Kościołowi miała za zadanie osłabienie jego wpływu na społeczeństwo. Arcybiskup Mieczysław Ledóchowski starał się nie dopuścić do pogorszenia stosunków z władzami niemieckimi. Na skutek prześladowań duchowieństwa doszło jednak do konfliktu. Ledóchowskiego uwięziono (1874), ponieważ sprzeciwił się ustawie z 1873 roku uzależniającej Kościół od państwa. W 1885 roku rozpoczęto tzw. rugi pruskie, zarządzenia polecające opuszczenie wschodnich prowincji państwa wszystkim Polakom, nie posiadającym obywatelstwa niemieckiego. Dotknęły ogólnie około 26 tys. osób, przede wszystkim robotników i rzemieślników, w tym około 8 tysięcy z Górnego Śląska

7 Po dymisji Bismarcka nastąpiło przejściowe złagodzenie polityki antypolskiej (tzw. era Capriviego, 1890–1894). Germanizacja wzmogła się znów po 1894, przybrała postać tzw. hakatyzmu i trwała do I wojny światowej. Od 1885 miały miejsce rugi pruskie – przymusowe wysiedlenie z Wielkopolski 26 tys. Polaków niemających pruskiego obywatelstwa. Władze niemieckie stopniowo starały się wypierać język polski z życia publicznego, w tym ze szkół. W 1887 władze pruskie usunęły język polski jako osobny przedmiot, ale gdy nakazano również naukę religii po niemiecku w szkole we Wrześni w 1901, 118 uczniów się zbuntowało. Wybuchł strajk dzieci wrzesińskich. Szkoła i dzieci we Wrześni.

8 W 1904 weszła w życie, wymierzona w Polaków, ustawa budowlana o osadnictwie (bez zgody władz niemieckich nie wolno było budować stałych budynków – zgody takiej odmawiano Polakom m.in. Michałowi Drzymale). Drzymała zamieszkał w wozie, który codziennie przestawiał w inne miejsce. W 1908 niemiecki parlament przegłosował ustawę (tzw. ustawa kagańcowa), która w pkt. 12 zakazywała używania na spotkaniach języka polskiego w miejscowościach, w których znajdowało się mniej niż 60% Polaków. Wóz Drzymały

9 W 1908 parlament niemiecki przegłosował „ustawę wywłaszczeniową” o przymusowym wykupie ziemi od Polaków (nie weszła jednak w życie wskutek protestów opinii międzynarodowej). Proces germanizacji odcisnął także piętno na polskich nazwiskach. W samym tylko Gdańsku w okresie od 1874 do 1944 roku urzędowo zmieniono 24 810 nazwisk polskich. Praktyka ta polegała m.in. na wyrażaniu nazwisk polskich za pomocą niemieckich odpowiedników (tłumaczenie), zapisywaniu fonetyki polskiej zgodnie z zasadami pisowni niemieckiej oraz zmianie elementu nazwiska, np. przyrostka. Dlatego nie każde obco brzmiące nazwisko jest jednoznacznym dowodem, że dana rodzina ma cudzoziemskie korzenie.

10 WIELKIE KSIĘSTWO POZNAŃSKIE Liczny udział Polaków z zaboru pruskiego w powstaniu listopadowym pokazał władzom pruskim, że nie uda się z nich uczynić „ Prusaków mówiących po polsku” 1. Likwidacja urzędu namiestnika – wprowadzenie naczelnego prezesa 2. Powierzenie funkcji prezesa Eduardowi Flottwellowi – „Noc flottwellowska” 1830-1840 więzienie uczestników i wspierających powstanie grzywny i konfiskaty majątków germanizacja urzędów, szkół, sądów germanizacja rekrutów z wykorzystaniem poboru do wojska ( 3 lata) kasata polskich zakonów katolickich akcja osiedlania Niemców przekształcanie systemu prawnego i administracyjnego na wzór pruski 3. Odwilż poflottwellowska 1840-1848 nowy król Fryderyk Wilhelm IV odwołanie Flottwella legalna działalność polityczna złagodzenie cenzury język polski w szkołach, sądach i urzędach

11 Mimo licznych prób wynaradawiania od średniowiecza aż do końca drugiej wojny światowej zaborcom nie udało się zniszczyć kultury, języka i jedności narodowej dzięki współpracy wielu pokoleń Polaków w różnym wieku.

12 PRACA ORGANICZNA W WIELKIM KSIĘSTWIE POZNAŃSKIM Praca organiczna – legalne przedsięwzięcia gospodarcze, naukowe i kulturalne Gustaw Potworowski – 1835 – tzw. Kasyno w Gostyniu – rozwój oświaty, nowe idee gospodarcze Dezydery Chłapowski – propagowanie nowoczesnego rolnictwa (na bazie studiów agrotechnicznych w Anglii) wprowadzanie płodozmianu hodowla wyspecjalizowanych gatunków zwierząt upowszechnianie wiedzy wśród okolicznych ziemian Dezydery Chłapowski Budynek poznańskiego Bazaru

13 PRACA ORGANICZNA- OBRONA PRZED GERMANIZACJĄ Karol Marcinkowski – „lekarz ubogich” – twórca „Bazaru” 1841 – restauracje, hotel, kasyno, siedziby polskich firm handlowych miejsce dyskusji o sprawach narodowych, gospodarczych i społecznych Hipolit Cegielski zwolniony z posady nauczyciela w 1846 – za działalność patriotyczną założyciel fabryki narzędzi rolniczych Konstanty Żupański – kolekcja Działyńskich Maksymilian Jackowski – Centralne Towarzystwo Gospodarcze – Kółka rolnicze Ksiądz Piotr Wawrzyniak – Związek Spółek Zarobkowych Mieczysław Łyskowski – Towarzystwo Pożyczkowe w Poznaniu Krzysztof Mrongowiusz – obrona języka polskiego na Mazurach Gustaw Gizewiusz – pastor z Ostródy walka przeciwko niemczeniu szkół wydanie pierwszego polskiego pisma na Mazurach „Przyjaciel Ludu Łecki” Wojciech Kętrzyński – obrona polskości na Mazurach Józef Lompa – obrona polskości na Śląsku Karol Marcinkowski Hipolit Cegielski

14 ZABÓR AUSTRIACKI – GALICJA – POZBAWIONA AUTONOMII PO 1815 1.Kontynuacja germanizacji gubernatorzy i starostowie pochodzenia niemieckiego i czeskiego sejm stanowy ograniczony do funkcji doradczych ostra cenzura, a życie publiczne kontrolowane przez policję kary dla uczestników ruchów konspiracyjnych 2. Zacofanie gospodarcze i społeczne poddaństwo chłopów skonfliktowanie szlachty i chłopstwa

15 RZECZPOSPOLITA KRAKOWSKA ograniczanie kompetencji polskich organów autonomicznych – Senatu i Izby Reprezentantów konwencja w Minchengratz 1833 – współpraca państw zaborczych w zwalczaniu polskich działań narodowych wprowadzenie wojsk zaborczych do Krakowa

16 Dziękujemy za uwagę.