Wybitni wielkopolanie

Prezentacja na temat: "Wybitni wielkopolanie"— Zapis prezentacji:

1 Wybitni wielkopolanie
Dezydery Adam Chłapowski

2 ur. 23 maja 1788 w Turwi, zm. 27 marca 1879

3 Życiorys

4 Nauka Jego ojcem był starosta kościański Józef Chłapowski, a matką Urszula z domu Moszczeńska, wojewodzianka inowrocławska. Jako guwernera miał francuskiego emigranta księdza Steinhoffa. Naukę rozpoczął w kolegium pijarów w Rydzynie, a następnie na francuskiej pensji w Berlinie. W wieku 14 lat ojciec umieścił go w pułku dragonów pruskich generała Bruesewitza, stacjonującego w Wielkopolsce. Jednocześnie młody żołnierz uczył się w instytucie oficerów inspekcji berlińskiej, który ukończył w 1805 uzyskując promocję na porucznika. Wystarał się o zwolnienie z udziału w wojnie z Francją w 1806.

5 Popiersie generała

6 Wstąpienie do gwardii Po zajęciu Berlina przez Francuzów wyjechał do Poznania. Tu wstąpił do stuosobowej gwardii honorowej cesarza Napoleona utworzonej przez okoliczną szlachtę po powstaniu wielkopolskim 1806 roku pod dowództwem Umińskiego. W tym okresie zyskał sobie względy u Napoleona, który mianował go porucznikiem. Podczas kampanii w 1807 walczył w kompanii woltyżerów w 9 pułku piechoty dowodzonym przez generała ks. Antoniego Pawła Sułkowskiego sformowanym w Gnieźnie. Odznaczony po bitwie pod Tczewem, jako dowódca półkompanii, krzyżem Virtuti Militari i Legią Honorową. Podczas oblegania Gdańska trafił do niewoli pruskiej.

7 Dezydery Chłapowski jako oficer sztabowy Napoleona.

8 Osiągnięcia Chłapowskiego w gwardii
Po pokoju w Tylży i powrocie z Rygi, gdzie był internowany, awansowano go (1 sierpnia) na kapitana i przydzielono jako adiutanta generała Jana Henryka Dąbrowskiego. W lutym 1808 został wezwany do Paryża, gdzie został oficerem ordynansowym Napoleona. Podczas tego pobytu ukończył studia wojskowe na paryskiej szkole politechnicznej. Egzaminy końcowe zdawał przed generałem Bertrandem. U boku Napoleona przeszedł kampanie: hiszpańską i austriacką. Za udział w bitwie pod Ratyzboną nadano mu tytuł barona cesarstwa. W styczniu 1811 został mianowany szefem szwadronu polskiego 1 Pułku Szwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskiej. Z nim odbył kampanię moskiewską (1812) i saską (1813). W trakcie tej ostatniej, w Dreźnie, poprosił o dymisję, którą uzyskał 19 czerwca. Decyzja była spowodowana rozgoryczeniem Chłapowskiego wobec postawy Napoleona względem Polski (planów oddania Księstwa Warszawskiego carowi w zamian za pokój) oraz trudami przebytych kampanii. Wśród weteranów napoleońskich przysporzyła mu jednak złej sławy i oskarżeń o dezercję. Jako pułkownik w stanie spoczynku wyjechał do Paryża. Po abdykacji Napoleona udał się do Wielkiej Brytanii. W czasie "stu dni Napoleona" przez Paryż powrócił do Wielkopolski (1815).

9 Napoleon ranny pod Ratyzboną, mal. C. Gautherol
Napoleon ranny pod Ratyzboną, mal. C. Gautherol. Chłapowski, w mundurze szwoleżera, widoczny po prawej.

10 Majątek w Turwi Osiadł w rodzinnej Turwi, którą wraz z Rąbiniem odkupił od zadłużonego ojca utracjusza i następnie uporządkował majątek i rozpoczął wprowadzanie nowoczesnej gospodarki. Aby pogłębić swoją wiedzę ponownie udał się w podróż do Anglii ( ), gdzie między innymi praktykował pracując fizycznie w gospodarstwie. Po powrocie wprowadził rozwiązania podpatrzone w Anglii. Dzięki temu w ciągu 15 lat spłacił długi, a majątek w Turwi stał się w krótkim czasie jednym z najlepszych gospodarstw w Wielkim Księstwie Poznańskim. Chłapowski m.in. wprowadził płodozmian zamiast trójpolówki, używał żelaznego pługa i siał wzbogacającą glebę koniczynę. Sprawiło to, że Chłapowski był jednym z zaproszonych na konferencję w Berlinie, gdzie opracowano plan uwłaszczenia chłopów w Wielkim Księstwie. Sam ze swojej strony przeznaczył część swoich gruntów do parcelacji między chłopów. W 1821 ożenił się z Antoniną z Grudzińskich, siostrą księżny łowickiej Joanny, żony wielkiego księcia Konstantego. Był deputowanym ze stanu rycerskiego z powiatu kościańskiego na sejm prowincjonalny Wielkiego Księstwa Poznańskiego w 1827 i w 1830. Był współzałożycielem i działaczem Ziemstwa Kredytowego oraz Towarzystwa ubezpieczeń od ognia.

11 Pałac w Turwi

12 Powrót do wojska W momencie wybuchu powstania listopadowego przywdział ponownie mundur i przekroczył granicę, zgłaszając się do polskiego wojska powstańczego. Opracował śmiały i interesujący plan ofensywny działań, obejmujący m.in. zdobycie Brześcia nad Bugiem, lecz nie został on zaaprobowany przez dyktatora powstania Józefa Chłopickiego, preferującego defensywną taktykę. Dopiero po odsunięciu Chłopickiego Chłapowski otrzymał dowództwo brygady. Wziął udział w bitwie pod Grochowem, w której sam stanął na czele szarży kawalerii powstrzymującej rosyjską piechotę po wycofaniu polskiej piechoty. Następnie pod komendą nieudolnego generała Antoniego Giełguda wziął udział w wyprawie na Litwę, podczas której został awansowany do stopnia generała brygady. Mimo szeregu drobnych zwycięstw, niezdecydowanie Giełguda co do ofensywnych planów Chłapowskiego szybkiego ataku na Wilno przed nadejściem większych sił rosyjskich doprowadziło do klęski wyprawy na Litwę. Decyzją Rady Narodowej Chłapowski został w końcu awansowany do stopnia generała dywizji i powierzono mu naczelne dowództwo na Litwie, lecz nie dotarła ona na czas (Chłapowski dowiedział się o niej dopiero w Prusach). Oddział został zmuszony do przekroczenia granicy prusko- rosyjskiej, gdzie Chłapowski jako poddany pruski został skazany na rok więzienia. Uniknął konfiskaty majątku, zamienionej na wysoką grzywnę. Karę odbył w twierdzy w Szczecinie, gdzie napisał podręcznik O rolnictwie.

13 Powstanie listopadowe na ziemiach odebranych

14 Założenie Akademii Rolniczej
Po wyjściu na wolność powrócił do Turwi. Związał się wówczas politycznie ze swoim byłym podkomendnym Karolem Marcinkowskim. W latach   współpracował z Przewodnikiem Rolniczo- Przemysłowym, do którego pisał artykuły o tematyce rolniczej. Miał zamiar założyć Akademię Rolniczą, do czego krokiem było kształcenie licznych praktykantów w turewskim majątku. Byli wśród nich późniejsi działacze tacy jak Maksymilian Jackowski. Był również współzałożycielem i wydawcą Przeglądu Poznańskiego i Szkółki Niedzielnej. Całokształtem swojej działalności kładł podstawy pracy organicznej, tym samym opierając się germanizacji. Wspierał przedsięwzięcia jak Bazar Poznański i Towarzystwo Pomocy Naukowej oraz towarzystwa kredytowe. Był posłem do sejmu krajowego.

15 Akademia Rolnicza w Lesznie

16 Ciekawostki Podczas powstania wielkopolskiego 1848 roku w swoim powiecie organizował oddziały powstańcze. Po upadku Wiosny Ludów został członkiem izby wyższej pruskiego parlamentu, Izby Panów. Pomimo swojej surowości i katolickich poglądów, które zniechęcały do niego niektórych liberałów, jego dokonania sprawiły, że był osobą powszechnie poważaną, o dużym wpływie na społeczność Wielkopolski. Zmarł 27 marca 1879, a pochowany został w Rąbiniu obok miejscowego kościoła. W 1899 jego syn, Kazimierz, wydał pamiętniki ojca. Od 25 kwietnia 2014 gen. dyw. Dezydery Chłapowski jest patronem Ośrodka Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych w Wędrzynie.

17 Spis źródeł: Google Grafika Wikipedia

18 Dziękuje za obejrzenie.
Autor: Mateusz Zaborski

19 KONIEC