Uwagi wstępne Prezentacja powstała w ramach realizacji projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym.

Prezentacja na temat: "Uwagi wstępne Prezentacja powstała w ramach realizacji projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym."— Zapis prezentacji:

1 Uwagi wstępne Prezentacja powstała w ramach realizacji projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”, realizowanego przez Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, a finansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu oraz Powiatu Kościańskiego i Gminy Kościan. Stanowi ona uzupełnienie i rozszerzenie treści ujętych na tablicach wzdłuż ścieżki edukacyjnej utworzonej w ramach w/w projektu w parku w Turwi i wykorzystywana jest przez pracowników IŚRiL PAN do celów edukacyjnych edukacyjnych podczas zajęć warsztatowych, prelekcji itp. Prezentację wolno kopiować na swoje nośniki dla własnych, edukacyjnych celów, jednak zabrania się wykorzystywania prezentacji dla czerpania korzyści materialnych oraz zmieniania jej wyglądu oraz treści (ze względu na prawa autorskie)

2 Grzyby rosną nie tylko w lesie.
O różnorodności grzybów wielkoowocnikowych i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Anna Kujawa Prezentację przygotowano w ramach projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”, realizowanego przez Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, a finansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu oraz Powiatu Kościańskiego i Gminy Kościan W prezentacji przedstawiono podstawowe wiadomości o grzybach wielkoowocnikowych, ich budowie, sposobach odżywiania się oraz wybrane zagadnienia z ochrony grzybów, ich różnorodności na terenach rolniczych oraz zagrożeniach i sposobach ochrony.

3 Typowe owocniki – trzon i kapelusz borowik ceglastopory
Grzyby wielkoowocnikowe – co to takiego? To takie grzyby, które wytwarzają owocniki widoczne gołym okiem. Oprócz grzybów wielkoowocnikowych istnieje większa grupa grzybów mikroskopijnych, nie wytwarzających owocników (ani innych struktur) widocznych gołym okiem. Prezentacja obejmuje tylko grzyby wielkoowocnikowe. Typowe owocniki – trzon i kapelusz borowik ceglastopory Pięknoróg największy Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

4 kisielnica trzoneczkowata
Przykłady kształtów owocników cd. Na poprzednim slajdzie prezentowano owocniki typowe (borowik), najczęściej kojarzone z grzybami oraz owocnik „drzewkowaty”. Tutaj, owocniki wachlarzowate i galaretowate o nieregularnym kształcie. chlorówka kisielnica trzoneczkowata Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

5 czasznica workowata i świecznica rozgałęziona
Przykłady kształtów owocników cd. Przykładem różnorodności owocników są też maczugowate oraz kandelabrowate. czasznica workowata i świecznica rozgałęziona Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

6 pniarek obrzeżony – zjawisko gutacji „płaczu” owocników
Przykłady kształtów owocników cd. Wśród owocników wieloletnich, charakterystyczne są kopytowate, jak na zdjęciu. Dodatkowo na tym zdjęciu można zaobserwować zjawisko gutacji (wydzielania kropel płynu), charakterystyczne dla niektórych gatunków. pniarek obrzeżony – zjawisko gutacji „płaczu” owocników Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

7 zamiast owocników – podkładki – próchnilec gałęzisty
Przykłady kształtów owocników cd. Niektóre gatunki wytwarzają bardzo małe owocniki, znajdujące się na różnego rodzaju tzw. podkładkach. Na fotografii czarne Podkładki próchnilca gałęzistego obsypane białymi zarodnikami. Z czasem podkładki zgrubieją i pokryją się wieloma, maleńkimi otwirkami z zagłębionych w podkładkach dziesiątek niewielkich owocników. zamiast owocników – podkładki – próchnilec gałęzisty Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

8 Jak zbudowane są grzyby?
próchnilec podkładki Strzępki grzybnia skleroty owocniki ryzomorfy włośniczka pieniążek żółtobulwkowy opieńka Podstawową jednostką budulcową grzybów wielkoowocnikowych są strzępki, które rozrastając się w substracie (ziemi, drewnie, szczątkach roślin itd.) tworzą grzybnię. Rozwinięta grzybnie może wytworzyć różne „twory”: owocniki, ryzomorfy (sznury grzybniowe), skleroty i podkładki. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

9 hubiak pospolity- drewno
Co jedzą grzyby? Martwe szczątki innych organizmów i związki z roztworu glebowego (saprotrofy) Grzybnia, rozrasta się w substracie, jednocześnie trawiąc go (zjadając). Na zewnątrz strzępek wydziela substancje trawienne (enzymy) rozkładające złożone związki chemiczne na prostsze. Prostsze związki są wchłaniane do wnętrza strzępek i zużywane przez grzyb do procesów życiowych – wzrostu, oddychania, rozmnażania. grzybówka różowa – roztwór glebowy hubiak pospolity- drewno Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

10 Pucharek – ogonki liściowe jesionów
saprotrofy cd. Pucharek – ogonki liściowe jesionów Niektóre grzyby to „wybredni smakosze”. Rozkładają (trawią, zjadają) tylko jeden rodzaj substratu. Na fotografiach przykłady – szyszkolubka rozkłada wyłącznie szyszki sosnowe, a ten pucharek, nie posiadający polskiej nazwy gatunkowej – ogonki liściowe jesionów. szyszkolubka – szyszki sosnowe Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

11 garstnica wypaleniskowa – węgiel drzewny
saprotrofy cd. garstnica wypaleniskowa – węgiel drzewny kopułek – odchody łosia Grzyby to też wielcy sprzątacze Ziemi z nieczystości. Na fotografii kopułek rozkładający odchody łosia. Na drugiej fotografii garstnica wypaleniskowa wyspecjalizowana w rozkładaniu pozostałości po ogniskach. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

12 opieńka ciemna i żółciak siarkowy – pasożytują na drzewach
Związki pokarmowe z żywych organizmów (pasożyty) W odróżnieniu od saprotrofów zjadających martwe szczątki organizmów, pasożyty zasiedlają żywe organizmy. Na fotografiach opieńka rosnąca na dębie i żółciak siarkowy pasożytujący na robinii. Po śmierci drzew, gatunki te przejdą na drugi sposób odżywiania i będą rozkładać martwe szczątki drewna. opieńka ciemna i żółciak siarkowy – pasożytują na drzewach Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

13 pasożyty cd. maczużnik bojowy na poczwarce motyla
Niektóre grzyby zasiedlają owady i rozwijają się w ich ciele, a po śmierci owada „szukają” kolejnej ofiary wytwarzając setki tysięcy zarodników. Podobnie zachowują się gatunki zasiedlające grzyby. Maczużniki, podobnie jak próchnilce tworzą podkładki dobrze widoczne gołym okiem. Wnikliwy obserwator zauważy „kropeczki” w szczytowej części pomarańczowej podkładki – to otwory, przez które wydostają się zarodniki z setek maleńkich owocników zagłębionych w podkładce. maczużnik długozarodnikowy na podziemnym owocniku jeleniaka Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

14 żyjące wyłącznie w ścisłym kontakcie z korzeniami drzew (mykoryzowe)
muchomor czerwony borowik szlachetny Grzyby mykoryzowe wchodzą w ścisły związek z drzewami. Strzępki grzybni oplatają ściśle drobne korzenie drzew i wnikają do ich wnętrza. Grzybnia pomaga drzewom w pobieraniu wody i soli mineralnych, chroni drzewo przed chorobotwórczymi bakteriami, a drzewo dostarcza grzybni proste związki organiczne (np. cukry). Bez swoich partnerów grzybowych drzewa rosną wolniej i chorują. Mykoryza jest konieczna dla istnienia lasów (i nie tylko). Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

15 Rola grzybów wielkowocnikowych w środowisku
- gatunki sarotroficzne rozkładają martwą materię organiczną uczestnicząc w cyklach obiegu pierwiastków; - saprotrofy rozkładające martwe drewno, razem z całym zespołem bakterii i bezkręgowców współtworzą specyficzne siedlisko (próchnowisko), w którym żyje wiele gatunków rzadkich i zagrożonych wyginięciem; - gatunki pasożytnicze są naturalnymi regulatorami liczebności roślin, zwierząt i grzybów; - gatunki symbiotyczne (mykoryzowe) są niezbędne dla życia i rozwoju wielu gatunków roślin, w tym podstawowych drzew leśnych (dębu, buka, jodły, sosny, świerka, brzozy, grabu). Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

16 gwiazdosz brodawkowy – chroniony i uznany za wymierający (kategoria E)
Ile jest grzybów wielkoowocnikowych w Polsce? Od końca XIX wieku zanotowano w Polsce stanowiska 4250 gatunków. Około 100 gatunków chronionych i około 1000 zagrożonych wyginięciem w Polsce Fot. Krzysztof Kujawa gwiazdosz brodawkowy – chroniony i uznany za wymierający (kategoria E) O liczbie gatunków grzybów w Polsce wiemy dzięki publikacjom pokoleń badaczy zajmujących się grzybami (mykologom). Na początku XXI wieku podsumowano wiedzę o grzybach w Polsce i wydano 3 tzw. listy krytyczne zawierające spis wszystkich znanych w Polsce gatunków grzybów wielkoowocnikowych i mikroskopijnych. Wiemy jednak, ze nie wszystkie gatunki, które rosną w Polsce zostały znalezione. Przypuszcza się, że około 1000 czeka jeszcze na swoich odkrywców. Na zdjęciu gatunek uznany za zagrożony wymarciem w Polsce, umieszczony na tzw. czerwonej liście i objęty ochroną. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

17 O czym informują czerwone listy ?
- czerwone listy (aktualizowane co kilka lat) są spisami gatunków uznanych za zagrożone wyginięciem, - poszczególnym gatunkom przypisane są różne kategorie zagrożenia zależne od stanu populacji tych gatunków w Polsce, - stare kategorie: Ex (wymarłe), E (wymierające), V (narażone na wymarcie), R (rzadkie), I (o nieustalonym zagrożeniu), - nowe kategorie jednolite dla wszystkich krajów (IUCN): RE (lokalnie wymarłe), CR (krytycznie zagrożone), EN (zagrożone), VU (narażone), NT (bliskie zagrożenia), LC (najmniejszej troski), Warto zwrócić uwagę na różnice – szczególnie konsekwencje prawne – pomiędzy listą gatunków pod ochroną, czerwoną listą i czerwoną księgą. Gatunki najrzadsze, najbardziej narażone na wyginięcie umieszczane są w tzw. czerwonych księgach Dla grzybów nie opublikowano czerwonej księgi. Na czerwonej liście wydanej w roku 2006 znajdują się 963 gatunki. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

18 Ostojami są przede wszystkim parki narodowe i rezerwaty
Ostoje grzybów to miejsca, w których żyją bardzo rzadko spotykane, zagrożone wyginięciem grzyby – przede wszystkim leśne, torfowiskowe, napiaskowe, górskie. Ostojami są przede wszystkim parki narodowe i rezerwaty Są w Polsce miejsca szczególne. Miejsca sprzyjające przetrwaniu wielu gatunków, które wyginęły na innych terenach Polski. Takie miejsca nazywamy ostojami. Do bardzo ważnych ostoi należą parki narodowe, np. Białowieski, Bieszczadzki, Słowiński, Tatrzański, Pieniński, Babiogórski. Tam, na niedostępnych terenach, gdzie dzika przyroda rządzi się jeszcze swoimi prawami są mateczniki z rzadkimi gatunkami różnych organizmów. Bieszczady – jedna z najważniejszych ostoi grzybów w Polsce Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

19 W ostojach wieloletnie owocniki grzybów mogą rozwijać się swo-bodnie przez długi czas. Na zdjęciu hubiak pospolity, który rozpo-czął wzrost na stojącym drzewie i kontynuuje po jego wywróceniu. Na fotografii widać zjawisko geotropizmu (grawitropizmu) duży owocnik wyrastał na stojącym drzewie, a małe kapelusze pojawiły się po upadku drzewa i mają kapelusze zorientowane prostopadle do starego. Fot. Krzysztof Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

20 Ostoje to matecznik dla grzybów chronionych
Poza gatunkami chronionymi, w ostojach żyją bardzo rzadkie gatunki niechronione. Ocalenie tych pereł polskiej przyrody dla przyszłych pokoleń zależy od każdego z nas. Siedzuń dębowy w Bieszczadzkim Parku Narodowym Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

21 Ostoje to matecznik dla grzybów zagrożonych wyginięciem
Ten niepozorny gatunek wyrastający na gałęziach bukowych znaleziony został w Polsce raz przed II wojna światową koło Poznania i obecnie w Bieszczadach. Beztrzonka lepka w Bieszczadzkim Parku Narodowym Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

22 Czy ważne są tylko grzyby zagrożone wyginięciem?
Gatunki pospolite to „armia” uczestnicząca w ciągłym krążeniu pierwiastków, usprawniająca procesy biologiczne w ekosystemach (lasach, na polach, łąkach itp.). Często gatunki pospolite „przygotowują miejsce” dla gatunków rzadkich, bardziej wyspecjalizowanych. Kubek prążkowany, pospolity gatunek rozkładający resztki drewna i ściółkę. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

23 Zagrożenia dla grzybów w krajobrazie rolniczym
- likwidowanie drobnych cieków i zbiorników wodnych; - likwidowanie miedz i zaorywanie przydroży; - wycinanie przydrożnych zadrzewień i zakrzewień; - zaśmiecanie wyrobisk i zarastających zbiorników wodnych; - intensywne nawożenie pól. W takim krajobrazie mało jest miejsca dla różnorodności gatunkowej grzybów Często nie zdajemy sobie sprawy, że od decyzji wielu z nas – wprowadzających zmiany na swoim kawałku ziemi zależy los wielu rzadkich gatunków – nie tylko grzybów. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

24 Jakie grzyby rosną w uproszczonym krajobrazie rolniczym?
Specyficzne gatunki, które przystosowały się do życia na polach, przydrożach, stertach obornika. W krajobrazie rolniczym, tak, jak i gdzie indziej powstają martwe szczątki organiczne. Niektóre gatunki przystosowały się do specyficznych warunków panujących na polach i ich obrzeżach i uczestniczą i tu w ciągłym krążeniu materii i przepływie energii przez ekosystemy. Gnojanka żółtawa i kubek ołowiano-szary rozkładają resztki pożniwne Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

25 Czernidłak kołpakowaty czerpie substancje pokarmowe z roztworu glebowego. Często go można spotkać na trawnikach. Ucho bzowe pasożytuje na zamierających krzewach czarnego bzu i na innych gatunkach liściastych. Czernidłak kołpakowaty i uszak bzowy to grzyby często spotykane na przydrożach i w zaroślach Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

26 Pochwiak jedwabnikowy i żagiew łuskowata to pasożyty spotykane w przydrożnych alejach
Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

27 Jak chronic grzyby w krajobrazie rolniczym ?
Kępy drzew, aleje przydrożne, miedze to ważne elementy krajobrazu rolniczego niezbędne do ochrony różnorodności gatunkowej grzybów. Aby umożliwić przeżycie większej liczbie gatunków w krajobrazie rolniczym, trzeba dbać, by zachowały się w nim „mikroostoje różnorodności gatunkowej” – zadrzewienia, parki wiejskie, miedze, naturalne obrzeżenia stawków śródpolnych i cieków, a nawet „zachwaszczone” pobocza dróg. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

28 65,5% - pola, 8,5% łąki, 15% lasy, 11% - inne
Park Krajobrazowy Dezyderego Chłapowskiego jest przykładem, na to, że nawet przy niewielkim udziale procentowym lasów i zadrzewień można zachować wysoką różnorodność gatunkową. Stwierdzono tu niemal 700 gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Park Krajobrazowy im. gen. Dezyderego Chłapowskiego (wg Kujawa i in. 2003, zmienione) 65,5% - pola, 8,5% łąki, 15% lasy, 11% - inne Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

29 Liczba gatunków na 50 powierzchniach badawczych wielkości 400 m2
od 15 (w kępie i pasie) do 64 (w monokulturze Quercus robur) (średnio 36 gat.) na pojedynczej powierzchni Liczba gatunków grzybów w poszczególnych kategoriach zbiorowisk Mimo, że najwięcej gatunków stwierdza się w lasach, to ważne są też uboższe w gatunki zadrzewienia. Każde z nich zachowując dość znaczną odrębność składu gatunkowego wzajemnie się uzupełnia. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

30 Parki wiejskie to często jedyne miejsca
z najstarszymi drzewami w krajobrazie rolniczym. W parkach wiejskich mogą przeżyć liczne gatunki charakterystyczne dla lasów. Często najstarsze parkowe drzewa są bezpośrednimi potomkami mieszkańców prastarych puszcz, które porastały teren Polski przed wiekami. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

31 Mitrówka półwolna rośnie na żyznych siedliskach
Mitrówka półwolna rośnie na żyznych siedliskach. Można ją spotkać w zadrzewieniach, parkach wiejskich i starych sadach. Mitrówki i inne wiosenne grzyby smardzowate rosną na żyznych siedliskach, które często zamieniane są na pola. Fragmenty przydroży, zakrzewień przywodnych są dogodnym miejscem dla przetrwania tych rzadkich w krajobrazie rolniczym grzybów. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

32 W krajobrazie rolniczym spotkać też można
najniebezpieczniejszy gatunek Fot. Krzysztof Kujawa Każdy, kto zbiera grzyby do jedzenia powinien bezwzględnie umieć rozpoznawać ten gatunek (i inne śmiertelnie trujące). Jeden owocnik muchomora zielonawego wystarczy do śmiertelnego zatrucia jednej osoby. Trucizny muchomora zielonawego niszczą bezpowrotnie wątrobę. Objawy zatrucia występują zazwyczaj po kilkunastu godzinach, gdy toksyny są już wchłonięte do krwiobiegu. muchomor zielonawy (sromotnikowy) Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

33 Gatunki jadalne mylone z muchomorem zielonawym (sromotnikowym)
W mediach często się mówi, że muchomor zielonawy jest mylony z czubajką kanią. Patrząc na zdjęcia trudno jest znaleźć podobieństwo między tymi gatunkami. muchomor zielonawy czubajka kania Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

34 Gatunki jadalne mylone z muchomorem zielonawym (sromotnikowym)
Wydaje się, że na pomyłki bardziej narażone są osoby zbierające dziko rosnące pieczarki i gołąbki o zielonawych kapeluszach. gołąbek pieczarka muchomor zielonawy Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

35 wyraźna, workowata Muchomor zielonawy Gołąbek zielonawy
Pieczarka polna Czubajka kania Kolor kapelusza zielony, oliwkowy gładki błyszczący zielony,zamszowy matowy biały gładki biały z brązowymi łatkami Kolor blaszek białe początkowo białe, potem różowe, w końcu brązowe Kolor trzonu biały z jasnym zygzakowatym wzorem biały z brązowym zygzakowatym wzorem Obecność pierścienia biały, przyrośnięty brak biały, luźno przesuwający się po trzonie Obecność pochwy wyraźna, workowata Siedlisko lasy liściaste, parki, przydroża lasy liściaste łąki, zarośla łąki, parki, przydroża Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

36 Pamiętajmy, że grzyby to bardzo ważne organizmy pełniące istotne role w każdym lądowym ekosystemie. Chrońmy ich siedliska. W krajobrazie rolniczym szczególnej wagi nabiera ochrona wszelkich fragmentów, które nie są uprawiane przez człowieka – miedz, zadrzewień, mokradeł, parków wiejskich, alej przydrożnych, a nawet samotnych drzew. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.

37 Liczbę i nazwy gatunków chronionych podano na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z roku 2004, a gatunków zagrożonych według czerwonej listy z roku 2006 W roku 2012 przygotowywana jest nowa lista chronionych gatunków grzybów. Powinna też powstać nowa czerwona lista gatunków zagrożonych. Wszystkich korzystających z tej prezentacji, proszę o aktualizację liczb, według aktualnie obowiązujących dokumentów. Grzyby rosną nie tylko w lesie. O różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa , Fot. Krzysztof Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”. Grzyby rosną nie tylko w lesie – o różnorodności grzybów i jej zagrożeniach na terenach rolniczych Autor: Anna Kujawa Tytuł projektu: “Ośrodek aktywnej edukacji ekologicznej i upowszechniania wiedzy o krajobrazie rolniczym w Turwi”.