Centrum Diagnostyki i Terapii IN CORPORE Częstochowa, ul

Prezentacja na temat: "Centrum Diagnostyki i Terapii IN CORPORE Częstochowa, ul"— Zapis prezentacji:

1 Centrum Diagnostyki i Terapii IN CORPORE 40-750 Częstochowa, ul
Centrum Diagnostyki i Terapii IN CORPORE Częstochowa, ul. Kutnowska 4 tel

2 „Integracja sensoryczna a trudności w uczeniu się.
Jak rozumieć trudne zachowania u dzieci i pomagać im w szkole/przedszkolu? ”

3 Plan wystąpienia: Metoda integracji sensorycznej – podstawowe informacje. Charakterystyka układów zmysłowych, dysfunkcje mogące wystąpić w ich obrębie. Wskazówki i propozycje dla nauczycieli uczących dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Gdzie szukać pomocy? Kto może skierować dziecko na diagnozę?

4 Metoda integracji sensorycznej – podstawowe informacje.
Twórcą metody Integracji Sensorycznej jest dr A. Jean Ayres pracownik naukowy Uniwersytetu Południowo-Kalifornijskiego w Los Angeles. Do Polski metoda SI trafiła w 1993 r. a jej rozpowszechnieniem zajęła się jedna z pierwszych współpracownic dr A. Jean Ayres - Violet F. Maas. Termin integracja sensoryczna określa prawidłową organizację wrażeń sensorycznych (bodźców) napływających przez receptory. Oznacza to, że mózg, otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów  dokonuje ich rozpoznania, segregowania i interpretacji oraz integruje je z wcześniejszymi doświadczeniami. Jeśli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych to będą pojawiać się dysfunkcje w rozwoju poznawczym, motorycznym oraz zachowaniu dziecka. Celem terapii SI jest poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji sensorycznej, tj. tego co jest odbierane przez różne zmysły naszego organizmu.

5 Metoda integracji sensorycznej – podstawowe informacje.
Zaburzenia SI spowodowane są przede wszystkim niedojrzałością pierwotnych systemów zmysłowych: układu dotykowego, układu przedsionkowego, układu proprioceptywnego. Zaburzenia SI mogą wynikać także ze znacznego ograniczenia lub niedoboru bodźców zmysłowych w pierwszym okresie życia. Podłożem dysfunkcji procesów SI są też mikrouszkodzenia korowe lub opóźnienia rozwoju psychoruchowego dziecka .

6 Niektóre objawy zaburzeń integracji sensorycznej:
opóźnienie lub inne zaburzenia integracji odruchów, podwrażliwość lub nadwrażliwość na dotyk, ruch, działanie siły grawitacji, hałas, bodźce słuchowe i wzrokowe, trudności z przekraczaniem linii środkowej ciała, trudności z odtwarzaniem bodźców wzrokowych,słuchowych, ruchowych, problemy słuchowo-ruchowe, problemy dotykowo-ruchowe, problemy słuchowo-przedsionkowe, problemy węchowo-pamięciowe, hiperaktywność, 10. hipoaktywność (słaba lub brak tolerancji na określony rodzaj ruchu, niepewność podczas poruszania się, niechęć do karuzeli i huśtawek na placu zabaw) 11. problem z koncentracją uwagi, 12. nadpobudliwość emocjonalna, 13. obniżony poziom koordynacji wzrokowo-ruchowej, 14. niezdarność ruchowa, 15. zaburzenia mowy, 16. problemy w kontaktach społecznych, 17. problemy z pisaniem, czytaniem, rysowaniem, 18. trudności z samoobsługą, 19. niska samoocena.

7 Charakterystyka układów zmysłowych, dysfunkcje mogące wystąpić w ich obrębie.

8 Układ przedsionkowy – zmysł równowagi
Układ przedsionkowy – zmysł równowagi. Jego praca jest nieświadoma, nie angażuje myślenia. NADREAKTYWNOŚĆ – „O NIE!” Energiczny ruch lub możliwość, że dziecko może zostać pobudzone powoduje w nim lęk, dziecko reaguje bardzo emocjonalnie, czasem staje się nadmiernie pobudzone, mózg dziecka nie potrafi regulować wrażeń ruchu, jego system przedsionkowy jest przeładowany. Dwa rodzaje nadreaktywności: 1. nietolerancja na ruch: zła reakcja na ruch liniowy i obrotowy, choroba lokomocyjna, dziecko unika jazdy na rowerze, huśtawek, zjeżdżalni, chodzenia po ulicy, nie może patrzeć na inne kręcące się dzieci, może mieć mdłości, bóle głowy i żołądka, może szybko się męczyć; 2. niepewność grawitacyjna: dziecko czuje się bezradne gdy jego stopy nie czują podłoża, jest to nadmierny niepokój i strach przed upadkiem, są to reakcje negatywne nawet podczas wstawania, ruch nie jest przyjemny, dziecko reaguje walką lub ucieczką. PODREAKTYWNOŚĆ – „ NO I CO Z TEGO?” Nie ma reakcji negatywnych na ruch, dziecko nie zauważa ruchu, w niemowlęctwie bardzo grzeczne, nie ma popędu do aktywności, nie poszukuje ruchu, a jak już zacznie często nie może przestać, dziecko nie zważa na upadek, nie wyciąga rąk i nóg, często ma siniaki.

9 Układ przedsionkowy – zmysł równowagi
Układ przedsionkowy – zmysł równowagi. Jego praca jest nieświadoma, nie angażuje myślenia. POSZUKIWANIE PRZEDSIONKOWE – „WIĘCEJ!” Ruch który nas satysfakcjonuje, nie jest dla takiego dziecko wystarczający, duża tolerancja na ruch, podejmuje dużo energicznych działań by się zaspokoić, lubi pozycję do góry nogami, staje na głowie, zeskakuje, wdrapuje się wszędzie i po wszystkim, biega , uwielbia kołysanie, huśtanie, kręcenie, dziecko może siedząc kręcić głową, kręcić się na krześle obrotowym, szybko przechodzi od jednej aktywności w drugą, czas koncentracji jest krótki nawet podczas zajęć które lubi, dziecko porusza się nieostrożnie, bez dobrej koordynacji.

10 Układ dotykowy Ma duży wpływ na fizyczne, psychiczne i emocjonalne zachowanie.
NADREAKTYWNOŚĆ – „O NIE!” Dziecko jest nadwrażliwe na dotyk, reaguje negatywnie na niespodziewany lekki dotyk, ale także na ten na który może się przygotować, dotyk jest dla niego niekomfortowy, niepokojący, przerażający, reaguje przesadnie, może się mocować, może chcieć uciec, bić się, krzyczeć, nawet gdy ktoś znajduje się zbyt blisko, może unikać malowania farbami przy pomocy rąk, unikać kontaktu ze zwierzętami i innymi ludźmi, dziecko może być bierne, unikać niektórych ludzi i przedmiotów, boi się, unika kąpieli, dziecko unika jakiegoś rodzaju dotyku, a drugiego poszukuje (unika często pocałunków, lekkiego dotyku, ale uwielbia mocne uściski), dziecko ma tylko wybraną listę osób, które mogą go dotykać, często lubi coś trzymać w dłoni lub buzi. PODREAKTYWNOŚĆ – „NUDA” dziecko lekceważy dotyk, nawet ten bolesny, nie reaguje na dotyk na tyle skutecznie by się obronić, czasem nawet nie zdaje sobie sprawy, że jest dotykany. POSZUKIWANIE SENSORYCZNE – „WIĘCEJ!” Dziecko potrzebuje więcej mocnych ucisków, więcej kontaktów, może wszystko dotykać, „przebiegać” rękami meble, ściany, bierze wszystko do rąk, nawet to co się do tego nie nadaje, np. gorąca świeca, intensywnie i impulsywnie poszukuje szczególnego rodzaju powierzchni i faktur, które dla innych są nieprzyjemne, często napycha buzię jedzeniem, podchodzi zbyt blisko do innych osób, wpada na nie, obłapuje, uwielbia brudzące zabawy, często wpada w kłopoty, zaśmieca salę lekcyjną, dziecko nie potrafi wyjaśnić swojego zachowania, jest nierozumiane.

11 Układ dotykowy Ma duży wpływ na fizyczne, psychiczne i emocjonalne zachowanie.
KOMBINACJA SENSORYCZNA - lubię to, nienawidzę tamtego, - może reagować podreaktywnością, jak i nadwrażliwością, - w jednej chwili akceptuje dane wrażenie (np. czesanie włosów), a za chwilę już nie.

12 Układ proprioceptywny
Układ proprioceptywny . Przetwarzanie wrażeń odbieranych przez mięśnie, skórę i stawy. Niemal zawsze towarzyszą problemy z układem dotykowym i przedsionkowym. NADREAKTYWNOŚĆ – „O NIE!” Dziecko może unikać rozciągania i kurczenia mięśni, jest sztywne, napięte, nieskoordynowane, ma słabą świadomość ciała, unika np. skakania na jednej nodze, biegania, pokonywania przeszkód, przewrotów, nie chce uczestniczyć w rytmice, udawać zwierząt, ćwiczyć na w-f, jest niespokojne podczas aktywnego, ale i pasywnego ruchu, może wybrzydzać podczas jedzenia (trudności z silnym, skoordynowanym żuciem). PODREAKTYWNOŚĆ – „NUDA” Nie ma wewnętrznego popędu do ruchu i zabawy, dziecko potrzebuje stabilizacji, np. podczas pisania, słaba świadomość ciała, niezdarne podczas zabaw klockami, nie zważa na to, że jest długo w jakiejś pozycji, może mieć kłopoty z ustawieniem ciała do ubrania się, nie przeszkadza mu, że ktoś porusza jego ciałem, do zorganizowania potrzebna mu ciężka praca. POSZUKIWANIE PROPRIOCEPTYWNE – „WIĘCEJ” Dziecko takie ciągle na kogoś wpada, o kogoś się obija, pragnie aktywności, pchania, ciągnięcia, rzuca się przed siebie, ląduje na brzuchu, uderza o ściany, ludzi, stoły, uwielbia uciski, ściskanie, naciskanie, przepychanki, może gryźć, kopać, bić – często postrzegane jako agresywne, czasem samo dostarcza sobie stymulacji, np. gryzie własną skórę, uderza głową o ścianę.

13 Układ słuchowy Działanie układów zmysłowych, tzw. „wyższego rzędu” – słuchowego i wzrokowego jest stymulowane przez bodźce sensoryczne płynące z dotyku, propriocepcji i przedsionka. Nieprawidłowości w uchu zewnętrznym lub środkowym można skutecznie leczyć, jeśli zostały w porę wykryte. Natomiast dysfunkcje i uszkodzenia w uchu wewnętrznym, pniu mózgu i mózgu powodują zwykle nieodwracalne uszkodzenia. Wśród uczniów klas 0-3 o prawidłowym poziomie słuchu, ale z trudnościami w rozwoju mowy i w uczeniu się obserwuje się problemy z przetwarzaniem bodźców słuchowych. Z badań Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu (2008) wynika, że 2-3% populacji dzieci z trudnościami szkolnymi ma centralne zaburzenia słuchu.

14 CAPD – Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego
Układ słuchowy CAPD – Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego Charakterystyczne objawy to trudności w zakresie: lokalizowania i różnicowania dźwięków z otoczenia, rozumienia złożonych poleceń, pamięci i uwagi słuchowej, koncentracji uwagi na wypowiedziach ustnych, wrażliwości na muzykę, rozumienia mowy w hałasie, rozpoznawania i umiejętności odtwarzania struktur dźwiękowych, integracji słuchowo-wzrokowej, słuchowo-ruchowej, koordynacji międzypółkulowej. * U dzieci z problemami w uczeniu się dysfunkcje w systemie przedsionkowym są często przyczyną zaburzeń słuchowo-językowych.

15 Układ wzrokowy Symptomy zaburzeń w rozwoju widzenia:
manipulowanie przedmiotami bez kontroli wzroku, brak zainteresowania układankami, małymi zabawkami, opóźniony rozwój ruchowy, trudności w samoobsłudze, unikanie gier i zabaw ruchowych, trudności w poruszaniu się po schodach, brak płynnych, śledzących ruchów oczu, ustawianie książki, zeszytu pod różnym kątem, przechylanie głowy, tułowia na jedną stronę, niski poziom koncentracji i uwagi wzrokowej, zasłanianie lub mrużenie jednego oka, wolne tempo przepisywania z tablicy, liczne, niestałe błędy w przepisywaniu, problemy z oceną odległości, nienazywanie kolorów, słaba orientacja w przestrzeni, pochylanie liter, nie trzymanie się liniatury.

16 Uczeń z nadwrażliwościami:
Wskazówki i propozycje dla nauczycieli uczących dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Uczeń z CAPD: zmniejszanie akustyki pomieszczeń poprzez stosowanie wykładzin, grubych zasłon w oknach, formułowanie poleceń w sposób prosty, jednoznaczny, unikać zdań złożonych, uprzedzanie o zmianach natężenia i rodzaju dźwięków w najbliższym otoczeniu, zachęcanie do używania zatyczek do uszu, słuchanie muzyki poprzez słuchawki, wspieranie komunikatów gestem. Uczeń z nadwrażliwościami: ścisła współpraca z terapeutą, rodzicami, nauczycielami, w miarę możliwości przeorganizować otoczenie (we współpracy z terapeutą), zwracać uwagę na ilość bodźców wokół dziecka, obserwować jego zachowanie, wygląd (zblednięcie, torsje, bóle głowy), pomagać w wyciszaniu się, dostarczać potrzebnych bodźców.

17 Uczeń z nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi:
Wskazówki i propozycje dla nauczycieli uczących dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Uczeń z nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi: wiele dzieci z nadpobudliwością psychoruchową ujawnia nadwrażliwość sensoryczną w zakresie jednego lub kilku zmysłów, często występuje obronność dotykowa, otoczenie dziecka powinno być właściwie zorganizowane, jak najbardziej spokojne, bez nadmiaru bodźców, oświetlenie klas powinno być umiarkowane, nie nazbyt jasne, temperatura powinna być neutralna, należy unikać korzystania ze sprzętu, który wzmaga impulsywność i pobudza aktywność dziecka, należy zachęcać dziecko by wykonywało czynności wolniej, zachowywało się ciszej, uczyło się kontroli, dawać uczniowi pozytywne bodźce, unikać kar, system kar i nagród musi być jednolity w domu, szkole i na terapii, jeżeli dziecko przyjmuje leki bacznie obserwować jego zachowanie, wszelkie zmiany sygnalizować rodzicom, kontrolujemy co dziecko pije i je.

18 Wskazówki i propozycje dla nauczycieli uczących dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego.
Uczeń z nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi: jeśli jest to możliwe, miejsce gdzie uczeń siedzi, powinno być tak usytuowane by siedział w pierwszym rzędzie (by nie widział innych dzieci i czegoś przed sobą co mogłoby go rozpraszać), telefony komórkowe, dodatkowe przybory, książki, plakaty na ścianach są również bardzo rozpraszające, siedzenie i krzesło powinno być dostosowane do wielkości ucznia (stopy płasko na podłodze, biodra przylegają do oparcia, postawa wyprostowana, prawe przedramię swobodnie spoczywa na stoliku) – odpowiednia pozycja wpływa na posturalną i bilateralną integrację obydwu stron ciała, jeśli to możliwe, uczeń powinien pracować przez krótki czas, stopniowo wydłużając go z tygodnia na tydzień, w przerwach dziecko potrzebuje rozciągania, przejścia się, itp., czasem tacy uczniowie sami robią hałas, choć sami tego nie tolerują (należy kontrolować poziom hałasu), zasłony, tablice korkowe, wykładziny koło ławki ucznia pomogą w kontroli bodźców dźwiękowych, ważny jest spokojny, modulowany głos nauczyciela, w niektórych przypadkach noszenie stoperów pomaga osłabić odczuwanie hałasu, niektórym nadaktywnym dzieciom przeszkadza ruch osób i przedmiotów wokół nich, pomagać w zaplanowaniu i organizowaniu pracy (uczeń może mieć dobry pomysł na 6, ale nie wie jak zacząć, co jest mu potrzebne, tworzy bałagan wokół siebie).

19 Refleksje Niektórzy rodzice i nauczyciele są zbyt wymagający wobec dziecka, które stara się czegoś nauczyć. Każda osoba pracuje zgodnie z własnymi możliwościami, jeżeli jest mu potrzeba więcej czasu, aby się czegoś nauczyć – dajmy mu to. Integracja sensoryczna nie jest lekarstwem na wszystko. Może poprawić uczenie się i sprawić by było ono łatwiejsze. Im wcześniej zostaną rozpoznane deficyty, tym lepsze będą efekty terapii. Aby mózg dziecka pracował prawidłowo, musi otrzymywać bodźce z 3 podstawowych systemów zmysłowych na równi z bodźcami wzrokowymi, słuchowymi, węchowymi i smakowymi. Każdy z nas ma różny poziom integracji sensorycznej. Pamiętajmy, że zachowanie ucznia to emocje, ale przede wszystkim zależy ono od przebiegu procesów neurofizjologicznych. Niektóre badania podają, że od 15% do 45% populacji ma niezidentyfikowane problemy, które wpływają na możliwości ruchowe, uczenie się oraz rozwój emocjonalny i zachowanie. Pewne deficyty SI mogą być bardzo subtelne, ale nie mówmy: „on na pewno z tego wyrośnie”, „ja też wolno czytałem”, „gdyby chciał, to by to robił”.

20 Gdzie szukać pomocy? Kto może skierować dziecko na diagnozę?

21 Violet F. Maas „Uczenie się przez zmysły” , WSiP 1998 r.
Violet F. Maas „ Integracja Sensoryczna a neuronauka – od narodzin do starości”, Fundacja Innowacja i Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna 2007 r. Bożenna Odowska-Szlachcic „Terapia integracji sensorycznej” zeszyt 1 i zeszyt 2, wyd. HARMONIA 2012 r. Carol Stock Kranowitz „ Nie – zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie” wyd. HARMONIA 2012 r. - Polskie Towarzystwo Integracji Sensorycznej – Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej