OPINIOWANIE W SPRAWACH CYWILNYCH

Prezentacja na temat: "OPINIOWANIE W SPRAWACH CYWILNYCH"— Zapis prezentacji:

1 OPINIOWANIE W SPRAWACH CYWILNYCH
Wstęp do psychologii sądowej Wykład 10

2 RODZAJE PROBLEMÓW UBEZWŁASNOWOLNIENIE
PODDANIE SIĘ PRZYMUSOWEMU BADANIU I LECZENIU ( ustawa o ochronie zdrowia psychicznego) ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYRZĄDZONA SZKODĘ

3 Ubezwłasnowolnienie To pozbawienie na mocy orzeczenia sądowego zdolności do czynności prawnych art.. 13 i 16 kodeksu cywilnego najistotniejszą przesłanką jest interes osoby wobec której wnioskowano ANALIZA STANU PSYCHICZNEGO – Ocena procesów poznawczych, stanu emocjonalnego, dojrzałości społecznej SYTUACJA ŻYCIOWA

4 ubezwłasnowolnienie Przesłanki: Choroba psychiczna
Niedorozwój umysłowy Inny rodzaj zaburzeń psychicznych na skutek uzależnienia od alkoholu lub narkotyków RODZAJE ubezwłasnowolnienia : Całkowite i częściowe

5 Ubezwłasnowolnienie całkowite
Niemożność kierowania własnym postępowaniem Nieważność oświadczeń woli Nieważność testamentu Niemożność zawarcia małżeństwa Niemożność sprawowania władzy rodzicielskiej Niemożność przysposobienia dziecka Niemożność bycia opiekunem prawnym Pozbawienie biernego i czynnego prawa wyborczego

6 Ubezwasnowolnienie częściowe
Kurator - Pomoc przy prowadzeniu ważnych prawnie spraw DOPUSZCZA SIĘ: Przyjmowanie darowizny Zawieranie umowy w drobnych codziennych sprawach Rozporządzanie własnym zarobkiem Dysponowanie pewnymi przedmiotami Nawiązanie stosunku pracy pod warunkiem, że nie jest to ze strata dla osoby ubezwłasnowolnionej

7 PRZYMUSOWE LECZENIE ART.. 21 I 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U z 1994 nr 111 poz.535 z zm.) Poddanie przymusowemu badaniu psychiatrycznemu Decyzja o konieczności hospitalizacji w trybie nagłym Ustalenie, czy ustało „bezpośrednie zagrożenie „

8 Przymusowe leczenie DIAGNOZA Stanu psychicznego
Zachowania, które stanowiłyby zagrożenie Ocena możliwości chorego w zakresie samodzielnego funkcjonowania ( zaspakajania podstawowych potrzeb ) i określenie najkorzystniejszych warunków środowiskowych

9 DOKONYWANIE CZYNNOŚCI PRAWNYCH
KODEKS CYWILNY ART. 82 – WADY OŚWIADCZENIA WOLI Dotyczy konkretnych czynności prawnych Przesłankami nieważności oświadczenia są -stan wyłączający świadome , swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie jej. Choroba psychiczna Niedorozwój umysłowy Inne, przemijające zaburzenie czynności psychicznych

10 Oświadczenie woli DECYZJA – dotyczy konkretnej sytuacji
Stopień skomplikowania np. umowy Czy badany zdawał sobie sprawę ze skutków swoich czynności Motywy decyzji Ocena sprawności procesów poznawczych Emocjonalne podłoże decyzji

11 Wyrażenie woli Kontekst sytuacyjny – naciski, sugestie, groźby
Stan somatyczny badanego Stosunki z otoczeniem okoliczności podpisania umowy czy złożenia innego oświadczenia

12 Brak swobody w podjęciu decyzji
1)Uwarunkowania tkwiące w samej osobie wpływające na jej stan psychiczny Choroba somatyczna Narkotyki Skrajne wyczerpanie organizmu 2)Czynniki sytuacyjne ograniczające swobodę Manipulacja, autorytet, wpływ społeczny, sugestia, namowy (apelowanie do uczuć itp..)

13 testament RODZAJE zwykły - własnoręczny - notarialny - allograficzny
( dwóch świadków z których jeden jest przedstawicielem władzy )

14 testament 2. Szczególny – ustny w obecności co najmniej 3 świadków lub kapitana statku morskiego lub powietrznego jedynie w przypadku obawy szybkiej śmierci spadkodawcy ( art k.c) Traci moc po 6 miesiącach jeśli ustały okoliczności sporządzenia

15 Nieważność testamentu
Stan wyłączający świadome lub swobodne podjęcie decyzji ( psychiatrzy) Błąd uzasadniający przypuszczenie, że inaczej zadecydowałby spadkodawca Pod wpływem groźby Ocena: testament i okoliczności jego powstania, zeznania świadków, oświadczenie wnioskodawcy, dokumentacja medyczna

16 Model opisu i wyjaśniania psychologicznych uwarunkowań nieważności testamentu
Sytuacja Obszar diagnozy zaburzenie Położenie życiowe Stałe cechy osobowości Styl aktywności Wartości i cele (motywy) Dysfunkcje psychiczne-procesy orientacyjne Procesy motywacyjne Sytuacja tu i teraz Stan zdrowia Miejsce sporządzania testamentu Obecność innych osób Sytuacyjne zaburzenia procesów poznawczych

17 Psychologicznie ważne obszary
Treść i forma testamentu Czy jest tylko jeden testament, czy kilka o różnych treściach ( ocena formy i treści) Motywacja zmiany woli Relacje emocjonalne między spadkobiercą a testatorem

18 Psychologicznie ważne obszary
Odtworzenie sytuacji psychologicznej testatora Miejsce sporządzenia testamentu Obecność innych osób Wpływ innych osób

19 Rekonstrukcja życia spadkodawcy
Choroby, szczególnie leczenie psychiatryczne Stan zdrowia fizycznego i jego wpływ na uleganie innym ludziom, rodzaj i charakter opieki Funkcjonowanie emocjonalno-motywacyjne, samoocena, trwałość więzi uczuciowych Pozycja społeczna testatora, ewentualne konflikty w rodzinie Plany życiowe testatora

20 Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę
Art. 425 § 1 k.c – osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną w tym stanie -choroba psychiczna -niedorozwój umysłowy -przemijające zaburzenie czynności psychicznych pod wpływem lekarstw, bardzo silnych wzruszeń, wyczerpania organizmu, głuchoty, ślepoty

21 Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę
Ocena procesów poznawczych stanu emocjonalnego, Zdolności zrozumienia sensu działania i przewidywania skutków, motywacji

22 Opiniowanie w sprawach o odszkodowanie
Dwa elementy sprawy – szkoda określająca jaki uszczerbek na zdrowiu fizycznym czy psychicznym poniosła ofiara Ustalenie kto jest odpowiedzialny za szkodę Opiniowanie psychologiczne Zespół stresu pourazowego Ocena zaburzeń emocjonalnych i ich związek z konkretnym wydarzeniem Ocena neuropsychologiczna

23 Ocena w przypadku PTSD Funkcjonowanie przed urazem
Stopień narażenia na uraz Wsparcie społeczne Skłonność do innych chorób Możliwość symulowania i spodziewanie się wtórnych korzyści Reakcje pourazowe ( czy tylko subiektywne czy też obiektywne)

24 symulowanie Odróżnienie świadomego symulowania od nieświadomego lub naiwnego wyolbrzymiania objawów Symulowanie należy podejrzewać gdy: Osoba została skierowana na badanie przez adwokata Obiektywne wyniki badań różnią się od skarg pacjenta Pacjent nie współpracuje w czasie diagnozy Diagnoza wskazuje na antyspołeczne zaburzenie osobowości

25 Psychologiczne znaczenie odszkodowania
Nie tylko pieniądze , ale: Potrzeba zadośćuczynienia Zemsta Ochrona innych np.. Przed nieodpowiedzialnymi kierowcami, molestującymi szefami, Otrzymanie wsparcia społecznego i współczucia

26 Diagnoza symulowania Symulowanie to celowe zniekształcanie lub wymyślanie objawów fizycznych i psychicznych motywowane chęcią osiągnięcia osobistych, najczęściej finansowych korzyści Wskaźniki: Zauważalna motywacja do wyolbrzymiania objawów Zatrudnienie dorywcze i brak zadowolenia z pracy Dochodzenie odszkodowań w przeszłości Zdolna do wypoczynku deklaruje niemożność podjęcia pracy

27 Wskaźniki symulowania
5. Koszmary senne są dokładnym odzwierciedleniem urazu lub w ogóle brak koszmarów sennych 6. Występowanie cech charakterystycznych dla antyspołecznego zaburzenia osobowości (systematyczne naruszanie praw innych ludzi, agresja, brak zinternalizowanych norm) 7. Wymijające lub sprzeczne odpowiedzi 8. Wyniki testów poddające w wątpliwość prawdomówność

28 SAMOBÓJSTWA przyczyna śmierci : samobójstwo, zabójstwo czy nieszczęśliwy wypadek Wpływ osoby czy osób na podjęcie decyzji o samobójstwie odtworzenie psychologicznej sylwetki zmarłego Motywy samobójstwa Ustalenie sposobu przeżywania określonych sytuacji Relacje z ważnymi osobami z otoczenia ( przeciążenia, zaniedbania,naciski)

29 SAMOBÓJSTWO PROBLEMY Wywiady z osobami, które znały zmarłego ( aspekt etyczny) Analiza wytworów Okoliczności poprzedzające śmierć Sposób odebrania sobie życia

30 Ochrona dóbr osobistych
Określenie sylwetki psychologicznej autora anonimów, telefonów, listów elektronicznych itp..