PRAWO ADMINISTRACYJNE rok akademicki 2016/2017

Prezentacja na temat: "PRAWO ADMINISTRACYJNE rok akademicki 2016/2017"— Zapis prezentacji:

1 PRAWO ADMINISTRACYJNE rok akademicki 2016/2017
Jakub Zabłocki Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski

2 PRAWO – (w ujęciu prawniczym) to zespół reguł ustanowionych, bądź uznanych przez odpowiednie organy państwa, wobec których posłuch zapewniony bywa w ostateczności dzięki przymusowi, jaki stosować może to państwo. T. Chuvin, T. Stawecki, P. Winczorek Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2011

3 PODSTAWOWE CECHY PRAWA
społeczny charakter prawa; normatywność; perswazyjność; heteronomiczność.

4 SPOŁECZNY CHARAKTER PRAWA
prawo pojawia się tylko wówczas, gdy przyjęte zostają zasady wyznaczania sposobów zachowania ludzi w ramach mniej lub bardziej zorganizowanej społecznej (ubi societas ibi ius); prawo nie dotyczy zatem stosunku człowieka do siebie samego, do bóstwa, chyba, że stosunki te mają jakieś odniesienia i uwarunkowania społeczne; prawo wyraża wartości i potrzeby o szerszym lub węższym zasięgu społecznym; ma je chronić lub urzeczywistniać;

5 SPOŁECZNY CHARAKTER PRAWA
4) prawo powstaje jako produkt procesu decyzyjnego – mniej lub bardziej sformalizowanego – toczącego się w ramach grup społecznych, w tym zwłaszcza (choć nie wyłącznie) w takiej zbiorowości społecznej, jaką jest państwo. Inaczej mówiąc, istnienie i działanie prawa w społecznościach ludzkich jest wynikiem istnienia określonych źródeł prawa; 5) prawo jest formułowane i bronione (sankcjonowane) przez społeczeństwo za pośrednictwem instytucji, tzn. najczęściej, choć nie wyłącznie, organów państwa, np. parlamentu, rządu sądów, policji, urzędów skarbowych itp.; 6) realne oddziaływanie (obowiązywanie) norm prawnych uzależnione jest od społecznego przyzwolenia dla prawa, tzn. od tego, w jakim stopniu członkowie społeczeństwa są gotowi przestrzegać go i sankcjonować, w jakim stopniu prawo cieszy się autorytetem w społeczeństwie.

6 NORMATYWNOŚĆ PRAWA prawem są normy postępowania (reguły, zasady, dyrektywy). Oznacza to, że pewne wzory zachowań uznaje się za powinne, a zatem obowiązujące/wiążące/ dyscyplinujące do określonego sposobu postępowania („samochody nie powinny jeździć po chodniku”). W tym wyraża się normatywny, nie zaś opisowy charakter prawa. normatywność prawa jest oczywiście źródłem stanów faktycznych, np. poczucia powinności, czy powtarzalnych zachowań zgodnych z określonymi normami.

7 PERSWAZYJNOŚĆ PRAWA Posłuch wobec prawa może wynikać z przyjęcia przez adresata normy prawnej jednej z trzech postaw: legalistycznej -wynikającej z szacunku dla prawa; oportunistycznej – kalkulacja: czy opłaca nam, się przestrzegać prawa, czy też nie; konformistycznej – dostosowanie swojego zachowania (zgodnego lub niezgodnego z prawem) do zachowań innych osób.

8 HETERONOMICZNOŚĆ PRAWA
prawo zwykle pojmuje się jako porządek pochodzący z zewnątrz, od grupy, od jakiegoś autorytetu, np. wodza/władzy/państwa; podział norm na: uzasadniane aksjologicznie (własne wartości człowieka) oraz uzasadniane tetycznie (pochodzące od podmiotu, któremu przypisuje posiadanie władzy na osobą, do której norma jest kierowana).

9 POJĘCIE PRAWA 1) odnosi się więc do szczegółowego porządku społecznego, tworzonego i chronionego (sankcjonowanego) w sposób zinstytucjonalizowany.; 2) większość definicji opiera się na wyodrębnieniu różnych dziedzin lub gałęzi prawa; 3) wyróżnia się trzy pary pojęć związanych z terminem „prawo”.

10 1) prawo materialne – ogół norm regulujących treść stosunków prawnych, czyli obowiązków i uprawnienia podmiotów tych stosunków oraz – ewentualnie – określających sankcje za nieprzestrzeganie. 2) prawo formalne (procesowe) – określa tryb postępowania przed organami władzy publicznej związanych z dochodzeniem uprawnień, egzekwowaniem obowiązków, stosowaniem sankcji ujętych w prawie materialnym.

11 1) prawo przedmiotowe – ogół norm składających się na system prawa (prawo europejskie; zwyczajowe prawo francuskie XII w. itd.); przyjmowane również dla określenia zbioru norm mniejszego niż cały system; obejmuje zwykle normy o charakterze zarówno materialnoprawnym, jak i formalnoprawnym; może lecz nie musi tworzyć jednolitej gałęzi prawa. 2) prawo podmiotowe – ogół uprawnień służących podmiotom prawa w ich wzajemnych relacjach (nabyć prawo do emerytury; prawo obywatelskie; prawo własności).

12 Trybunał Konstytucyjny oceniając (…) rozwiązanie art. 32 ust
Trybunał Konstytucyjny oceniając (…) rozwiązanie art. 32 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej z punktem widzenia zgodności z zasadami Konstytucji doszedł do wniosku, że jest ono niezgodne z art. 2 Konstytucji RP w części wyrażającej zasadę demokratycznego państwa prawnego. W pierwszej kolejności jest niezgodne z wynikającym z tej zasady (…) prawem do sądu. Pod względem przedmiotowym prawo to obejmuje m.in. rozstrzyganie spraw o charakterze administracyjnym, a do takich należą sprawy świadczeń z tytułu pomocy społecznej”. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z r. K 17/92; OTK 1993, nr 2, poz. 33

13 Publicum ius est guod ad statum rei Romanae spectat (Ulpian) – prawo publiczne jest prawem odnoszącym się do interesu państwa 1) prawo publiczne – reguluje stosunki między państwem a obywatelem oraz między organami państwa; Ius privatum est quod ad singulorum utiliatem spectat (Ulpian) – prawo prywatne jest prawem dotyczącym korzyści poszczególnych jednostek 2) prawo prywatne – reguluje stosunki między równoprawnymi podmiotami głównie z zakresu obrotu majątkowego, spraw rodzinnych itp.

14 KRYTERIA PODZIAŁU PRAWA 1) charakter stosunków społecznych – regulacja w zależności od gałęzi prawa: publicznoprawne (prawo konstytucyjne, prawo administracyjne; prawo finansowe, karne materialne i procesowe) prywatnoprawne (prawo cywilne; prawo handlowe; prawo rodzinne); 2) podmiot regulacji – regulacja odnosząca się do skonkretyzowanych podmiotów (część wojskowa kodeksu karnego; regulacje dotyczące cudzoziemców); 3) zakres terytorialny regulacji – prawa tworzone przez naczelne i centralne organy państwa (parlament, rząd, ministrowie); prawo o zasięgu lokalnym (prawo miejscowe); 4) metoda regulacji – wyodrębnia się trzy podstawowe metody regulacji stosunków społecznych: prawnocywilna; prawnokarna (penalna); prawnoadministracyjna.

15 PODSTAWOWE GAŁĘZI PRAWA 1) prawo cywilne; 2) prawo rodzinne; 3) prawo handlowe; 4) prawo pracy; 5) prawo karne; 6) prawo międzynarodowe publiczne; 7) prawo międzynarodowe prywatne; 8) prawo europejskie; 9) prawo administracyjne.

16 ADMINISTRACJA łac. ministrare, administratio, administrare - w nowoczesnym rozumieniu administracja pojawiła się wtedy, gdy pojawiło się prawo; - początek przełom XVIII i XIX w. z chwilą przekształcenia się państwa policyjnego w państwo konstytucyjne, a administracji terytorialnej w administrację państwową; - poprzez wskazania nauki o trójpodziale władz, uwzględniając wpływ prawa natury, administrację i sądownictwo poddano obowiązującemu reżimowi norm ustawowych; - wówczas nastąpiło swoiste dwustronne związanie normami prawa administracyjnego, które obowiązywały już nie tylko w obrębie administracji, lecz w układzie administracja<-> obywatel; - kameralistyka i nauka o policji z XVII i XVIII w. przekształciły się w odrębną naukę administracji, zaś z początku XIX w. powstało prawo administracyjne.

17 - od połowy XIX w. obowiązywała już zasada związania ustawowego administracji; żadna ingerencja nie mogła mieć miejsca bez podstawy ustawowej; - realizacja tego prawa była kontrolowana przez powołane w niektórych państwach europejskich sądy administracyjne; - nauka prawa niemieckiego stworzyła wówczas tzw. koncepcją państwa prawnego (Rechtsstaat), zgodnie z którą administracja mogła ingerować tam, gdzie chodziło o zabezpieczenie dobra ogółu w konflikcie interesów, wydawania zezwoleń, pozwoleń itd.

18 POJĘCIE ADMINISTRACJI - wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych; - określona i o specjalnych cechach działalność podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym; - ludzie zatrudnieni (powołani, nominowani, wybierani, przyjęci do pracy w oparciu o umowę cywilną) w strukturach państwa.

19 OKREŚLENIA (MODELE) ADMINISTRACJI W NAUCE PRAWA: - z obszaru definicji negatywno-przedmiotowych: Administracja to podejmowana w publicznym celu działalność państwa (i związków publicznoprawnych) poza ustawodawstwem i sądownictwem; - z obszaru definicji negatywno-podmiotowych: Administracja to działalność tych organów publicznych (państwowych), które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi;

20 - z obszaru definicji przedmiotowych-pozytywnych: Administracja to działalność (celowa/praktyczna/rzeczywista/konkretna/ planowa/bezpośrednia/władcza/trwała/organizatorska/kierownicza) mająca na celu realizację (potrzeb) zadań publicznych (państwa/jst/z zakresu ochrony interesów publicznych); - z obszaru definicji pozytywnych podmiotowych: Administracja to działalność organów administracyjnych; - z obszaru definicji opartych na kryterium szczególnym: Administracja to ta część działalności państwa, w wyniku której powstaje stosunek administracyjnoprawny; Administracja to taka bezpośrednia i konkretna działalność, która przez czynności rzeczywiste realizuje cele bezpieczeństwa, postępu i dobrobytu.

21 Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach prof. Jan Boć

22 Przesłanki (warunki) rozwoju ingerencji administracji: 1) materialne możliwości państwa (polityka społeczno-gospodarcza); 2) stan organizacyjny państwa; 3) treść polityki społeczno-gospodarczej.

23 POLITYKA jest aprobowany przez organy państwowe i samorządowe system pozaprawnych i postulatywnych wypowiedzi o tym gdzie, kiedy i jak korzystać z materialnych i organizacyjnych możliwości państwa i samorządów terytorialnych.

24 3 gałęzie nauk administracyjnych: 1) nauka prawa administracyjnego (z rodziny nauk prawnych; normy i ich wykładnia, stosunki prawne); 2) nauka o administracji publicznej – w państwie prawa pojmowana jako ustrojowa funkcja państwa i samorządu terytorialnego polegająca na wykonywaniu zada publicznych określonych prawnie; 3) nauka polityki administracyjnej.

25 POLITYKA ADMINISTRACYJNA to te sytuacje, w których aktywnie, kształtująco uczestniczy administracja publiczna

26 prof. Jan Jeżewski widzi 2 aspekty polityki administracyjnej: 1) POLITYKA WOBEC ADMINISTRACJI – polityka kształtowania administracji publicznej, jej struktury, a także podstaw i głównych kierunków funkcjonowania. Administracja współtworzy więc tę politykę, a zarazem jest jej przedmiotem; 2) POLITYKA ADMINISTRACJI – polityka wykonywana przez administrację w różnych dziedzinach prawnie określonych zadań publicznych, wypracowywania celów, priorytetów, projektowania środków i sposobów działania oraz przewidywania efektów.

27 INTERES jako przesłanka-cel rozwoju ingerencji administracji publicznej Przez interes rozumieć można określoną wartość motywacyjną ujawnioną lub ujawniającą się w razie kontrowersyjnego zbiegu dwóch zachowań przejawianych zależnie co najmniej przez dwa podmioty lub grupy podmiotów dr Elżbieta Samborska-Boć

28 3 podstawowe kategorie interesów: - społeczny (publiczny); - państwowy; - indywidualny.

29 INTERES SPOŁECZNY W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM: 1) jako przesłanka wydania przez organ administracyjny generalnego aktu prawnego (przepisy porządkowe); 2) jako przesłanka warunkująca wydanie decyzji; 3) jako wartość kształtująca odpowiednią treść decyzji administracyjnej; 4) jako przesłanka podejmowani pewnych niejednorodnych czynności administracji.