Upośledzenie umysłowe

Prezentacja na temat: "Upośledzenie umysłowe"— Zapis prezentacji:

1 Upośledzenie umysłowe

2 Upośledzenie umysłowe - definicja
Upośledzenie umysłowe to znaczące obniżenie ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, któremu towarzyszą deficyty w dziedzinie zachowań adaptacyjnych, i które występuje w okresie rozwojowym (Amerykańskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Ograniczonych Umysłowo). Brak szczegółowych, klinicznych kryteriów diagnostycznych przydatnych do rozpoznawanie upośledzenia umysłowego (Międzynarodowa klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania - ICD 10)

3 Wyróżnia się dwa główne aspekty upośledzenia umysłowego
poziom zdolności poznawczych (w zależności od norm kulturowych i oczekiwań wobec badanych osób badacze decydują, jaki przyjąć współczynnik inteligencji bądź poziom wieku umysłowego w różnicowaniu upośledzenia i normy), poziom kompetencji społecznej (ogromny wpływ czynników społecznych i kulturowych powoduje, że w różnych kręgach stosowane są różne formy i skale do oceny dojrzałości społecznej).

4 Upośledzenie umysłowe - definicja
Pojęcie upośledzenie umysłowe jest bardzo szerokie zarówno ze względu na zróżnicowanie stopnia upośledzenia umysłowego, jak i ze względu na zaburzenia zachowania, motywacji, emocjonalności i dysfunkcje jakie im towarzyszą. Upośledzenie umysłowe odnosi się nie tylko do sfery poznawczej człowieka, ale obejmuje całą jego osobowość.

5 Definicja K. Kirejczyka określa upośledzenie umysłowe jako istotnie niższy od przeciętnego w danym środowisku, globalny rozwój umysłowy jednostki, z nasilonymi równocześnie trudnościami w zakresie uczenia się i przystosowania, spowodowany we wczesnym okresie rozwojowym przez czynniki: dziedziczne, wrodzone i nabyte po urodzeniu, wywołujące trwałe zmiany w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.

6 Według Amerykańskiego Towarzystwa ds
Według Amerykańskiego Towarzystwa ds. Upośledzenia Umysłowego - upośledzenie umysłowe obejmuje „znacząco niższe niż przeciętne funkcjonowanie intelektualne”, które ujawnia się przed 18 rokiem życia. Obejmuje ponadto ograniczenia w przynajmniej dwóch z następujących obszarów – porozumiewanie się, samoobsługa, życie w domu, umiejętności społeczne, kierowanie sobą, zdrowie i bezpieczeństwo, umiejętności funkcjonowania w szkole, odpoczynek i praca. Stowarzyszenie sugeruje by posługiwać się terminem niepełnosprawność intelektualna. Pojęcie upośledzenie umysłowe używane jest zamiennie z terminem niedorozwój umysłowy lub niepełnosprawność intelektualna inaczej oligofrenia. Demencja-otępienie - to wtórne obniżenie sprawności intelektualnej np. na skutek chorób, urazów.

7 Charakterystyka upośledzenia umysłowego
upośledzenie powstaje w okresie rozwojowym (do 18 rż), ma różnorodną etiologię. odnosi się nie tylko do niższego ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, lecz obejmuje również całą osobowość, ogranicza zdolność przystosowania społecznego, może występować bez towarzyszących innych zaburzeń psychicznych lub somatycznych lub mogą mu towarzyszyć zaburzenia psychiczne i fizykalne; im głębsze upośledzenie tym większe ryzyko zaburzeń neurologicznych i somatycznych, nie jest chorobą ani stanem chorobowym upośledzenie umysłowe jest stanem, który dzięki różnym zabiegom można poprawić, ale nie można wyeliminować.

8 Klasyfikacje upośledzenia umysłowego w oparciu o Skalę Inteligencji Wechslera
rozwój przeciętny II rozwój niższy niż przeciętny II upośledzenie umysłowe lekkie II upośledzenie umysłowe umiarkowane II upośledzenie umysłowe znaczne II upośledzenie umysłowe głębokie II 0-24

9 Rozpowszechnienie upośledzenia umysłowego
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną stanowią od 1 do 3 % ogólnej populacji Lekki stopień upośledzenia – około 80% osób z upośledzeniem umysłowym Umiarkowany stopień upośledzenie – około 12% Znaczny stopień upośledzenia – 7% Głęboki stopień upośledzenia – poniżej 1%

10 Etiologia upośledzenia umysłowego
Przyczyny somatyczne, organiczne (choroby, infekcje, anomalie chromosomowe) Przyczyny kulturowo-rodzinne (u około 2/3 upośledzonych osób nie stwierdza się żadnej choroby czy uszkodzenia mózgu). Ogólne zdolności intelektualne w pewnym stopniu przekazywane są genetycznie - współczynnik korelacji pomiędzy ilorazem inteligencji rodziców i dzieci jest bliski 0,5. Ogromną rolę w rozwoju inteligencji odgrywa środowisko -95% rodziców dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym pochodzi z warstw społecznych o najniższym wykształceniu i najniższym statusie. 80% lekkiego upośledzenia umysłowego zaliczyć można do tzw. upośledzenia rodzinno-kulturowego.

11 Czynniki powodujące upośledzenie umysłowe
Lekkie upośledzenie umysłowe rzadko bywa spowodowane jednym znanym czynnikiem etiologicznym, na ogół mamy do czynienia z uwarunkowaniami wieloczynnikowymi, rzadko również spotykamy się z objawami neurologicznymi, wskazującymi na organiczne uszkodzenie układu nerwowego. W bardziej nasilonych postaciach upośledzenia umysłowego zazwyczajwystępuje jeden czynnik o znacznej wadze patogennej (np. wada genetyczna), częściej obserwuje się zaburzenia neurologiczne i psychiatryczne.

12 W diagnostyce upośledzenia umysłowego istnieją dwa podejścia:
Diagnoza psychometryczna – opiera się wyłącznie na uzyskanym wyniku badań ilorazu inteligencji lub też ilorazie dojrzałości społecznej, bez uwzględnienia całokształtu badań. Diagnoza kliniczna – opiera się na całokształcie badań psychologiczno – pedagogiczno – lekarskich, wybiegających znacznie poza dane testowe (wywiad, obserwacja, badanie tempa uczenia się, cech osobowości).

13 upośledzenia umysłowego.
Charakterystyka podstawowych ograniczeń i możliwości w zależności od stopnia upośledzenia umysłowego. Sfera funkcjonowania Stopień upośledzenia umysłowego umiarkowany znaczny głęboki Czynności orientacyjno – poznawcze. Spostrzeganie niedokładne, dominuje uwaga mimowolna, słaba koncentracja uwagi, pamięć nietrwała, głównie mechaniczna. Myślenie konkretnoobrazowe, Brak zdolności wykonywania operacji logicznych, trudności w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych. Mowa z częstymi wadami, ubogie słownictwo. Spostrzeganie niedokładne, bardzo wolne, uwaga mimowolna, skupiona jedynie na silnych bodźcach, słaba trwałość uwagi, pamięć krótkotrwała, bardzo ograniczona. Mowa: zdania proste, dwuwyrazowe, częste wady. Duże zróżnicowanie: od braku percepcji, uwagi mimowolnej i pamięci do cząstkowych ich występowania. Mowa: Nieartykułowane dźwięki (osoby te na ogół nie mówią i nie rozumieją mowy). Czasem pojedyncze proste wyrazy, rozumienie prostych słów i poleceń. Procesy emocjonalno – motywacyjne. Widoczne potrzeby psychiczne, intuicyjne uczucia moralne, słaba kontrola nad popędami. Widoczne potrzeby psychiczne. Częste zaburzenia zachowania, intuicyjne uczucia moralne, oznaki przywiązania do osób, rzeczy. Proste emocje zadowolenia i niezadowolenia, czasem wyrażanie emocji gestami – uśmiech, przywiązywanie się do osób. Częste wahania nastroju. Rozwój społeczny. Widoczne potrzeby kontaktów społecznych. Osoby te na ogół są samodzielne w samoobsłudze, mogą wykonywać proste prace domowe i zarobkowe. Rozumieją proste sytuacje społeczne, na ogół potrafią wyrazić swoje potrzeby, porozumieć się i współpracować z innymi. Osoby często samodzielne w załatwianiu potrzeb fizjologicznych, poruszaniu się w bliskiej okolicy. Rozumieją proste sytuacje, wykonują proste prace domowe i zarobkowe. Potrafią porozumieć się w prostych sprawach. Prawie całkowity brak czynności regulacyjnych (życie chwilą bieżącą); osoby te nie potrafią samodzielnie dbać o swoje bezpieczeństwo. Mogą nauczyć się prostych nawyków, wymagają stałej opieki.

14 Problemy emocjonalne dzieci z upośledzeniem umysłowym
uzależnienie się od otoczenia zewnętrznego, wyuczona bezradność; wysoki i bardzo wysoki poziom lęku; zaburzenia typu zahamowania lub nadpobudliwość; tendencje do podtrzymania pozytywnych lub negatywnych interakcji społecznych gniew, wrogość, agresywność

15 Zaburzenia emocjonalne występujących u dzieci upośledzonych umysłowo;
stany podwyższonego nastroju wyrażają się w euforii skłonnościach maniakalnych żartowaniu zaprzeczaniu tzw. lepkości uczuciowej stany obniżonego nastroju wyrażają się w depresji apatii melancholii smutku agresji nieumotywowane wahania nastroju zahamowanie psychoruchowe pobudzenie ruchowe nieadekwatne do bodźców reakcje ochronne i obronne

16 Zachowanie dzieci upośledzonych umysłowo charakteryzuje się;
impulsywnością, brakiem przemyślenia, brakiem konsekwencji, brakiem przewidywania, Sposób działanie i reagowania zależy przede wszystkim od temperamentu.

17 Rodzina dziecka z upośledzeniem umysłowym
potrzeba akceptacji przez rodziców potrzeba uznania mimo inności dziecka potrzeba kontaktów z innymi dziećmi potrzeba opieki i pomocy a równocześnie zapewnienie samodzielności

18 Problemy wychowawcze dzieci upośledzonych umysłowo
Istotną cechą wychowania – według założeń strategii humanistycznej – jest traktowanie wychowanka jako jednostkę autonomiczną, niepowtarzalną i zasługującą na szacunek bez stawiania wstępnych warunków. Dzięki temu zapewnia się większą niezależność, zawierza się pozytywnym i twórczym możliwościom dziecka; daje się mu do zrozumienia, że samo jest w stanie poradzić w szkole sobie z powstałymi problemami; metody lub techniki wychowawcze uważa się za sprawę drugorzędną.