Pedagogika szkoły wyższej

Prezentacja na temat: "Pedagogika szkoły wyższej"— Zapis prezentacji:

1 Pedagogika szkoły wyższej

2 Moralność i etyka Moralność – system norm, ocen czy wartości, który uważa się za słuszny; sposób postępowania jednostki przyjęty przez większość jako norma Celem etyki jest dochodzenie do źródeł powstawania moralności, badanie efektów jakie moralność lub jej brak wywiera na ludzi oraz szukanie przesłanek filozoficznych, na podstawie których dałoby się tworzyć zbiory nakazów moralnych

3 Postępowanie wbrew etyce Prace badawcze
Cel społecznie szkodliwy Stosowanie niedopuszczalnych środków Ignorowanie szkodliwych skutków ubocznych Sprzeniewierzenie się prawdzie Cel społecznie szkodliwy – eksperyment Zimbardo, eksperymenty na zwierzętach, eksperymenty na ludziach Stosowanie niedopuszczalnych środków – testowanie broni biologicznej i chemicznej w obozach w Korei Ignorowanie szkodliwych skutków ubocznych – żywność modyfikowana genetycznie, klonowanie (owca Dolly), manipulacje genetyczne na człowieku Sprzeniewierzenie się prawdzie: Efekt obserwatora – uczony widzi nie to, co jest ale to co chciałby, żeby było (np. niby wykazano, że jest pole magnetyczne na księżycu, ale to nieprawda) Manipulowanie danymi i wynikami – uczony dopasowuje wyniki do teorii, którą stworzył, by ją potwierdzić Fałszowanie danych – jakiś biolog chciał potwierdzić, że istnieje dziedziczenie cech nabytych – badał zabarwienie plam na łapkach, ale wstrzykiwał im tusz – kompromitacja uczonego Plagiat – szkodliwość społeczna – całość książki czy fragment bez podania autora; zdarzają się fałszywe recenzje Przywłaszczanie sobie pomysłów – wykorzystywanie prac doktorantów Nadużywanie autorytetu – negatywne recenzje książek, by utrącić konkurencję Często wynika to ze służebności wobec władzy i pieniądza. Pogoń za sukcesem a etyka

4 Postępowanie wbrew etyce Sprzeniewierzenie się prawdzie
Efekt obserwatora Manipulowanie danymi i wynikami Fałszowanie danych Plagiat Przywłaszczanie sobie pomysłów Nadużywanie autorytetu Efekt obserwatora – uczony widzi nie to, co jest ale to co chciałby, żeby było (np. niby wykazano, że jest pole magnetyczne na księżycu, ale to nieprawda) Manipulowanie danymi i wynikami – uczony dopasowuje wyniki do teorii, którą stworzył, by ją potwierdzić Fałszowanie danych – jakiś biolog chciał potwierdzić, że istnieje dziedziczenie cech nabytych – badał zabarwienie plam na łapkach, ale wstrzykiwał im tusz – kompromitacja uczonego Plagiat – szkodliwość społeczna – całość książki czy fragment bez podania autora; zdarzają się fałszywe recenzje Przywłaszczanie sobie pomysłów – wykorzystywanie prac doktorantów Nadużywanie autorytetu – negatywne recenzje książek, by utrącić konkurencję Często wynika to ze służebności wobec władzy i pieniądza. Pogoń za sukcesem a etyka

5 Dylematy etyczne badań Stanfordzki eksperyment więzienny
P. Zimbardo, 1971 Cel: określenie, jaki wpływ ma pełnienie funkcji więźnia oraz strażnika na ludzką psychikę Siła oddziaływania sytuacji na postępowanie człowieka Fundamentalna potrzeba przynależności wynika z pragnienia przyłączenia się do innych, współdziałania z nimi. Jednak SEW wykazuje, że potrzeba przynależności może także wyrodzić się w nadmierny konformizm, ślepe posłuszeństwo oraz wrogość własnej grupy wobec grupy obcej. Potrzeby autonomii i kontroli mogą się zdegenerować do postaci nadużywania władzy dla uzyskania dominacji nad innymi lub wyuczonej bezradności. Studenci tak bardzo weszli w swoje role, że „więźniowie” nie przeciwstawili się poniżeniom, nakazom polerowania butów, czyszczenia toalety. Jeden ze studentów, który opuścił więzienie wcześniej chciał utworzyć grupę ze swoich znajomych, żeby „odbić” uwięzionych. Z kolei „strażnicy” uwierzyli w złą naturę więźniów, choć wiedzieli, że są to studenci. Nawet Zimbardo tak mocno wcielił się w rolę dyrektora więzienia, że nie zaprzestał eksperymentu, gdy tylko pojawiły się pewne zaburzenia psychiczne uczestników eksperymentu. Zakończono eksp. Na skutek awantury Zimbardo z młodą doktor, która zwróciła uwagę na poniżenie studentów – była w szoku, że Zimbardo (niezwykle ceniony psycholog i świetny wykładowca) dopiero zakończono badanie.

6 Dylematy etyczne badań Stanfordzki eksperyment więzienny
Etyka absolutna: eksperyment był nieetyczny, ponieważ powodował cierpienie ludzkie Etyka relatywna eksperyment nie był nieetyczny z pewnych względów Etyka absolutna – gdy zachowaniem kierują absolutne normy etyczne, można postulować zasadę moralną, która jest niezmienna niezależnie od warunków – taka etyka głosi, że ponieważ życie ludzkie jest święte, nie może być w żaden sposób deprecjonowane. Zatem nie ma usprawiedl. Dla żadnego eksperymentu, który powoduje cierpienie ludzkie. Nie można przeprowadzać w medycynie i psych. Jakichkolwiek badań, które naruszałoby integralnośc osoby ludzkiej bez względu na korzyści dla nauki. Etyka absolutna: eksperyment był nieetyczny, ponieważ powodował cierpienie ludzkie: ochotnicy nie wiedzieli, jak będzie wygladało aresztowanie ich; manipulowanie rodzicami w dniach odwiedzin, by nie wiedzieli, jak w istocie zła była sytuacja ich dzieci, niezakończenie eksperymentu wcześniej niż to zrobiono (powinni byli zakończyć badania, gdy zaczęły pojawiać się zaburzenia) Etyka relatywna – kiedy jakaś zasada etyczna dopuszcza, by jej stosowanie było zależne od okoliczności, wynikająca z niej norma jest relatywna. Eksp. Nie był nieetyczny, ponieważ przeprowadzono konsultacje z radcą prawnym uniwersytetu i każdy ochotnik podpisał informację, że w trakcie eksperymentu będzie naruszana prywatność więźniów, będą otrzymywać minimalne wyżywienie, będą doświadczać szykan. Zapewniono ochotnikom pomoc medyczną. Więzienie było dostępne dla wszelkich władz z zewnątrz, które powinny były bronić praw uczestników – wszyscy obserwatorzy zachowali się biernie (ksiądz, rodzice obserwujący pogarszający się stan dzieci, psychologowie i studenci oglądający na żywo relacje z życia w więzieniu). Przez kilka lat po zakończeniu eksp. Pojawiały się artykuły, konferencje, programy TV w trakcie których ochotnicy mogli wyrazić swoje emocje. Badania po eksp. Wykazały, że wszyscy wrócili do stanu emocjonalnego porównywalnego do tego sprzed eksp. W efekcie większość uczestników wskazywała, że udział w SEW był pouczającym i wartościowym doświadczeniem. Spora częśc osób została psychologami.

7 Dylematy etyczne badań Eksperyment S. Milgrama
Cel: zbadanie posłuszeństwa wobec autorytetu Cierpienie uczestników wynikało z wyobrażenia sobie bólu, jaki rzekomo wyrządzali aplikując wstrząsy. Ich udręka wynikała ze świadomości, co mogliby zrobić , gdyby te wstrząsy były realne.

8 Postępowanie wbrew etyce Zachowania studentów
Dopuszczalne Niedopuszczalne Zależy od okoliczności Brak odpowiedzi Ściąganie 49,1 4,6 45,1 1,2 Przystąpienie do egzaminu bez przygotowania 46,4 9,9 42,8 1,1 Wyłudzenie zaliczenia 14,1 46,2 38,2 1,5 Posłużenie się „lewym” zwolnieniem lekarskim 44,4 10,8 43,7 1,0 Podanie nieprawdziwych danych przy staraniu się o stypendium 7,3 73,2 18,2 Przedstawienie do zaliczenia nie swojej pracy 13,9 47,6 37,5 Badania w 1987 (ogólnopolska próba studentów), powtórzone w (tylko uczelnie warszawskie). Najpierw ankieta, potem wywiady z niektórymi studentami. Każdemu zachowaniu wbrew etyce towarzyszy ryzyko, które stanowić może dla niektórych swoistą atrakcję (uda się, nie uda się; przyłapie mnie, nie przyłapie mnie). * Zachowania dopuszczalne i niedopuszczalne w opinii studentów (w %) na podstawie badań Student 1987

9 Postępowanie wbrew etyce Argumenty za przyzwoleniem
Odwołanie się do własnego interesu czy własnej wygody Szkolny obyczaj Sztywny regulamin, formalna dyscyplina Morale nauczycieli akademickich Zachowania niemoralne jako dowód sprytu, zaradności Wywiady pogłębiły wskazania studentów w ankietach: Odwołanie się do własnego interesu czy własnej wygody – np. szkoda czasu na studiowanie, bo ta wiedza i tak nigdy się nie przyda; można dopuścić się zachowań wbrew etyce kiedy nie ma innego wyjścia w przeciwnym razie spotkałoby nas coś nieprzyjemnego (np. brak zaliczenia, utrata stypendium na skutek kiepskiej oceny), interes własny ograniczony jest interesem innych ludzi (coś jest dopuszczalne, ale tylko wtedy, gdy nie robi się krzywdy komuś innemu, nie załatwia się swoich interesów cudzym kosztem). Szkolny obyczaj – wynika z kultury, w której wrastamy (np. zawsze się podpowiadało, ściągało) Sztywny regulamin, formalna dyscyplina – np. trzeba bronić się przed wyznaczaniem sztywnych terminów zaliczeń poprzez lewe zwolnienia (brak zaufania powoduje konieczność wykazania się papierkiem, na którym widnieje pieczątka) Morale nauczycieli akademickich – jeśli wykładowca nie cieszy się szacunkiem, nieodpowiednio traktuje studentów to działa zasada wzajemności (np. nie informuje o tym, że nie odbędą się zajęcia, spóźnia się). Przekonanie, że skoro wszyscy kradną, kłamią, oszukują, to inaczej nie da się żyć. Winny jest system, a nie ludzie. Zachowania niemoralne jako dowód sprytu, zaradności – przyjście nieprzygotowanym na egzamin wymusza intensywniejsze myślenie, podanie nieprawdziwych danych do stypendium jako wyraz przekonania, że mi się bardziej należy niż innemu, skoro można uzyskać od państwa pieniądze, to czemu z tego nie skorzystać (zabieram bogatemu dla biednego) Zjawisko anomii (Durkheim) – rozluźnienie norm i wzorów zachowań bedace następstwem głębokich przemian gosp. I społ. Przebudowa świadomości społ. Nie nadąża za tymi przemianami, jedn. Zaczyna brakować klarownych norm i wzorów regulujących dotychczas jej zachowania.

10 Postępowanie wbrew etyce Zachowania nauczycieli akademickich
Nierzetelne wywiązywanie się z obowiązku prowadzenia zajęć dydaktycznych Dopuszczanie się zachowań sprzecznych z etyką w ramach prowadzonej aktywności naukowo – badawczej Brak szacunku dla studentów

11 Podsumowanie Postęp cywilizacyjny jest źródłem szans, ale też i zagrożeń dla człowieka. Dylematy etyczne towarzyszą pracy dydaktycznej i badawczej, dlatego też refleksja etyczna winna stać się podstawą wszelkiej działalności nauczyciela akademickiego. Zadaniem nauczyciela akademickiego jest namysł nad sferą psychiki i cielesności człowieka, aby efekty jego pracy wspierały integralny rozwój współczesnego człowieka.

12 Bibliografia Sawczuk W. (2009), Etos pedagogów/nauczycieli akademickich – między akademickim sacrum a rynkowym profanum, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń. Wilska – Duszyńska B. (1991), Etyczne aspekty stosunku studentów do studiów i uczelni, Dydaktyka Szkoły Wyższej, nr 3. Zimbardo P. (2008), Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?, PWN, Warszawa. Pozostałe źródła: Wykład prof. dr hab. Andrzeja Wiszniewskiego „Dobra” czy „zła” nauka? wygłoszony podczas konferencji Wiedza - Technologia – Przyszłość ( )