Dramat.

Prezentacja na temat: "Dramat."— Zapis prezentacji:

1 Dramat

2 Historia Dramatu : Dramat narodził się w Atenach
Historia Dramatu : Dramat narodził się w Atenach. Na przełomie marca i kwietnia mieszkańcy Aten obchodzili Wielkie Dionizje na cześć boga wina- Dionizosa. Śpiewy wraz z postacią rozmawiającą zapoczątkowały dramat. Śpiewacy stopniowo zmienili się w chór. Pierwszego aktora wprowadził Tespis w 543 r.p.n.e. Część śpiewów miała charakter biesiadny, a część uroczysty, dlatego powstały komedia i tragedia. Twórca Antygony- Sofokles wprowadził do teatru trzech aktorów.

3

4 Dionizos był według wierzeń starożytnych Greków bogiem urodzajów, zwłaszcza winnej latorośli, i odradzającej się natury. Uznawano go za syna Zeusa i Semele.

5 Bachanalia W znaczeniu właściwym starorzymskie obrzędy na cześć Bachusa. Tytus Liwiusz utrzymuje, że zostały zapoczątkowane w Wielkiej Grecji, skąd przedostały się do Etrurii, skąd dopiero do Rzymu i rozpowszechniły się szczególnie w południowej Italii. Wiązały się z nimi liczne potępiane nadużycia, przez co przerodziły się z czasem w rozpustne orgie. Obrzędy te zostały zakazane przez senat w 186 p.n.e.

6 Rodzaje literackie epika Dramat Liryka Komedia Tragedia
Gatunek dramatu (obok tragedii) ,który wyróżnia się komizmem słownym, postaci , sytuacyjnym , zaś akcja kończy się szczęśliwie dla bohaterów. Tragedia Gatunek dramatyczny obejmujący utwory , których bohaterowie tragedii są uwikłani w konflikt tragiczny , A ich czas , działanie jest uzależnione od siły wyższej, fatum. Akcja kończy się najczęściej śmiercią głównego bohatera

7 Cechy starożytnego dramatu : -zasada trzech jedności: czasu (doba), miejsca i akcji (jeden główny wątek) -istnienie chóru - ma ściśle ograniczone kompetencje: wprowadza aktorów, komentuje i ocenia przebieg wydarzeń -zasada decorum (stosowności) - poważny temat - wysoki styl (tragedia), a błahy temat - niski styl (komedia) -nie pokazywanie na scenie ludzkiej śmierci, scen pojedynków, okaleczeń itp. (funkcja posłańców) -zasada jedności estetyki, która wykluczała przeplatanie scen tragicznych z komicznymi -brak scen zbiorowych - na scenie mogły być maksymalnie trzy osoby -zasada niezmienności charakterów postaci -tytułowanie utworu imieniem głównego bohatera -katharsis, czyli "oczyszczenie" pod wpływem oglądanej sztuki.  

8 Twórcy : Ajschylos - (525 - 456 p. n. e
Twórcy : Ajschylos - ( p.n.e.) uznawany za twórcę starożytnej tragedii. Pochodził z zamożnego rodu ziemskiego z Eleusis leżącego koło Aten. Wprowadził II aktora.

9 Sofokles (496 - 406 p. n. e. ) drugi z wielkich tragików ateńskich
Sofokles  ( p.n.e.) drugi z wielkich tragików ateńskich. Urodził się w Kolonos pod Atenami, jako syn płatnerza Sofilosa. Brał czynny udział w życiu politycznym swojej ojczyzny

10 Eurypides   ( p.n.e.) najmłodszy z wielkich tragików ateńskich. Nie brał czynnego udziału w życiu politycznym. Wielokrotnie współzawodniczył z Sofoklesem w konkursach dramatycznych, ale zazwyczaj z nim przegrywał

11 Koloseum : Amfiteatr Flawiuszów, w Rzymie, wzniesiony w 70 82 r
Koloseum : Amfiteatr Flawiuszów, w Rzymie, wzniesiony w r. przez cesarzy z dynastii Flawiuszów. Jest to ogromna budowla eliptyczna (dł. osi 188 i 156 m, obwód 524 m, wys. 48, 5 m), z widownią (ok. 50 tys. miejsc) z 4 galeriami komunik. oraz areną z systemem podziemnych korytarzy. W Koloseum odbywały się m. in. walki gladiatorów. Od poł. XVIII w. otoczony został opieką jako miejsce męczeństwa pierwszych chrześcijan. Nazwa Koloseum została nadana w średniowieczu od znajdującego się w pobliżu budowli ogromnego posągu Nerona.

12 Aktor

13 Strój Typowy strój greckiego aktora to luźna, jaskrawa szata spływająca od szyi do kostek (chiton), płaszcz (himation lub chlamys) - pierwszy to długie okrycie zarzucane na ramię prawe, drugi to krótki płaszcz zarzucany na ramię lewe. Strój odznaczał się wspaniałymi barwami, Aktorzy na nogach mieli koturny, czyli buty z podeszwami zrobionymi z kilku warstw skóry. Dzięki temu postacie były wyższe. Wysokość koturn świadczyła o statusie społecznym odgrywanej postaci. Najwyższe koturny mieli aktorzy odgrywający role osób wywodzących się z rodu królewskiego Najbardziej charakterystyczną cechą greckiego aktora nie była jednak żadna część jego ubioru, lecz maska, która dawała w konwencjonalnych formach wskazówkę, co do jego wieku, pozycji społecznej i władającego nim nastroju. Maska umożliwiała łatwiejsze dostrzeżenie wyrazu twarzy aktora i umożliwiała małej liczbie aktorów obsłużenie swych licznych ról. Szeroko wykrojony otwór na usta dawał rezonans, stanowiący pożądaną pomoc nawet w greckich teatrach, w których właściwości akustyczne były bliskie doskonałości. Używano czterech rodzajów masek: śmiechu, płaczu, gniewu i strachu.

14

15 Kunszt odtwarzania przez aktora postaci scenicznych, którym użycza on swego głosu, twarzy i gestów; stanowi podstawowy i trwały element teatru od początku jego istnienia, chociaż wielu starożytnych aktorów pozostało bezimiennych i nieznanych. W historii teatru europejskiego za pierwszego aktora uważa się Tespisa z Grecji (VI w. p.n.e.), który zapoczątkował dialog między aktorem i chórem w tragedii greckiej. W starożytnym Rzymie aktorami najczęściej byli niewolnicy. Aktorami byli tylko mężczyźni - aktor występował w masce, charakterystycznej i jednolitej typologicznie - kostiumy nie były odbiciem strojów epoki, w jakiej rozgrywała się akcja. Noszono kostiumy kontrastowe i jaskrawe. W tragediach aktor występował w długim chitonie, w komedii – w krótkim (aby bardziej widocznymi, aktorzy watowali kostiumy) - rekwizyty – charakterystyczne dla danej roli - koturny – aby stać się bardziej widocznymi, a którzy dodawali sobie wzrostu - w komediach – aby stworzyć nastrój groteski, z przesadą uwidaczniano wady budowy, np. garb czy tez szczegóły anatomiczne – phallos.

16 Dramat średniowieczny
Dramat średniowieczny związany przede wszystkim z religią rozwijał się bardzo powoli. Najczęściej inscenizowano wydarzenia związane z Wielkim Tygodniem. Były to tzw. misteria – bodaj najbardziej zaawansowany gatunek sceniczny wieków średnich. Z czasem pojawiły się także jasła – dzisiejsze jasełka – które przybierały formę ludową. W świeckiej dziedzinie tej sztuki najważniejszą rolę odgrywali wędrujący artyści – rybałci (muzycy), minstrele (recytatorzy) oraz żonglerzy (dający rozmaite popisy – takoż wokalne, jak i fizyczne). Ich występy często przeplatano tzw. intermediami (intermedium), czyli krótkimi scenami pełnymi humorystycznych wstawek.

17 Cechy dramatu średniowiecznego:
Inscenizacja obrzędu -brak fabuły -duża rola gestów -procesyjny charakter Oficja dialogowe -dialog między osobami -dominująca rola słowa -fabuła ilustrowała zdarzenia biblijne

18 Moralitet Misterium -udramatyzowana przypowieść -dydaktyzm
-religijny lub filozoficzny charakter -charakter satyryczny lub panegiryczny -psychomachia – scena walki o duszę bohatera między złem a dobrem bohater-każdy (everyman) uniwersalne problemy człowieka Misterium -wywodzi się z dramatu liturgicznego (pisanego po-łacinie, dramatyczne inscenizacje obrzędów, oficja dialogowane, oficja dramatyczne) -charakter religijny -apokryficzny charakter -dydaktyzm i moralizatorstwo -łączenie patosu z komizmem, realizm z satyrą i farsą -pisany po polsku

19 Teatr średniowieczny Teatr średniowieczny oznacza widowiska religijne misteria i miracle, a także świeckie moralitety i farsy wystawiane w średniowieczu w formie nabożeństw (religijne), jak i dla rozweselenia ludu (świeckie). Teatr średniowieczny wywodzi się od teatru antycznego. Jego elementy zachowały się i przeniknęły do średniowiecza, w uroczystościach dworskich i kościelnych, oraz turniejach rycerskich, a także - przede wszystkim - w ludowej tradycji podtrzymywanej przez wędrownych sztukmistrzów, rybałtów czy minstreli. Ich twórczość dała początek formie intermediów. Teatr średniowieczny przybliżał wydarzenia biblijne i prawdy wiary ludziom, którzy nie potrafili czytać. Najważniejszą formą teatru średniowiecznego było misterium.

20 Renesans Renesans lub odrodzenie (z fr. renaissance – odrodzenie) – okres w historii kultury europejskiej, obejmujący przede wszystkim XV i XVI wiek, określany często jako "odrodzenie sztuk i nauk" oraz koncepcja historiozoficzna odnosząca się do historii kultury włoskiej od Dantego do roku 1520 (Il Rinascimento).

21 Teatr renesansu W renesansie nastąpiło odrodzenie teatru antycznego. Tłumaczono i wystawiano sztuki takich autorów, jak Seneka czy Terenecjusz. Przedstawienia odbywały się jednak nie na wolnym powietrzu jak w teatrach antycznych, lecz w zamkniętych pomieszczeniach. Z czasem z inscenizacji sztuk antycznych wyrosła opera. Innym gatunkiem ukształtowanym w renesansie jest włoska komedia dell'arte. z kolei w Anglii powstał w tym czasie teatr elżbietanski. Istotną zmianą, jaką przyniósł renesans, jest dopuszczenie do zawodu aktora kobiet- pojawiają się one zarówno w komedii dell'arte, jak i w teatrze elżbietańskim (pierwsze aktorki występowały na angielskich scenach okokło roku 1660). Jest to przełom w dziedzinie emancypacji kobiet, a zarazem wielki postęp teatru. Jak wiadomo mężczyzna nie odda troli kobiecej tak, jak zrobi to płeć piękna.

22 Twórcy dramatu w renesansie
Jan Boccacio Franciszek Petrarka Franciszek Rebelais Lope de Vega Michel Montaigne

23 Barok Barok – główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy od końca XVI wieku do XVIII wieku. Uznany za oficjalny styl Kościoł katolickiego czasów potrydenckich, stąd pojawiające się jeszcze w połowie XX wieku zamienne określenia: "sztuka jezuicka" czy "sztuka kontrreformacyjna”. W odróżnieniu od humanizmu antropocentrycznego doby renesansu, barok reprezentował humanizm teocentryczny. W znaczeniu węższym, barok to jeden z nurtów literackich XVII wieku, koegzystujący z klasycyzmem i manieryzmem; od niego XX-wieczni literaturoznawcy wyprowadzili jednak nazwę dla całej epoki.

24 Teatr baroku W okresie baroku dokonał się w teatrze (zapoczątkowany w XVI w.) jeden z najważniejszych przełomów — przejście od sceny symultanicznej do sceny sukcesywnej. Ukształtował się wówczas we Włoszech, panujący do czasów obecnych, typ stałej sceny pudełkowej, budowanej w zamkniętym pomieszczeniu, oddzielonej od widowni (amfiteatralnej, później lożowej) ramą sceniczną i kurtyną. Scena taka służyła wystawnym przedstawieniom dramatycznym, następnie operze; stosowano na niej malowane dekoracje iluzjonistyczne, wymieniane za pomocą stale udoskonalanej maszynerii (prospekt, kulisy), stwarzające złudzenie perspektywy i dające bogactwo efektów wizualnych (kinetycznych, świetlnych, barwnych) i akustycznych; ich projektantami byli architekci i inżynierowie, m.in. we Włoszech — G.B. Aleotti (Teatro Farnese w Parmie), G. Torelli, G. Parrigi, Bibienowie, w Anglii — I. Jones, w Niemczech — J. Furttenbach. Ten typ teatru, dzięki włoskim budowniczym i licznym propagatorom, upowszechnił się w XVII w. w całej Europie, jak również pochodząca z Włoch commedia dell’arte

25 Teatr oświecenia W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w.

26 W 19 XI 1765 roku nastąpiło otwarcie teatru publicznego na wzór ośrodków zagranicznych, a zagrano komedię J. Bielawskiego pt. Natręci. Do tej pory, owszem działały w Polsce teatry, ale nie publicznie. Była to scena królewska Władysława IV, teatry szkolne jezuitów i pijarów, teatry w rezydencjach magnackich (np. Radziwiłłów w Nieświeżu, Czartoryskiej w Puławach czy Lubomirskich w Łańcucie. Teatr Narodowy stał się czymś zupełnie nowym - nową, inną doktryną teatralną naszych czasów, miał podejmować tematykę współczesną i kształtować światopogląd społeczeństwa. Na początku przez kilka lat funkcjonowania teatru, w repertuarze dominowały komedie Franciszka Bohomolca. Wykorzystywał wprawdzie ów komediopisarz zachodnie wzorce komedii, ale propagował ideały oświeceniowe, były prawe i poczciwe w wymowie, lecz nużyły dydaktyzmem.

27 Znaczenie teatru w oświeceniu
Teatr publiczny pełnił bardzo ważną rolę. Wychowywał ówczesnego obywatela. Pokazywał mu wady ustroju publicznego w którym żył. Kształcił i walczył o język narodowy. Propagował postępowe reformy państwowe. Jego działalność szczególnie wzrosła w czasie Sejmu Czteroletniego. Obok sztuk rozrywkowych wystawiane były sztuki , które w sposób pośredni lub bezpośredni nawiązywały do życia politycznego kraju, propagowały nowe idee oświeceniowe, domagały się przeprowadzenia w Polsce reform politycznych i społecznych w myśl założeń społecznych i humanitarnych.

28 Twórcy dramatu Wojciech Bogusławski - najważniejszy człowiek teatru oświeceniowego, dyrektor Teatru Narodowego w najgorętszym okresie epoki, podczas Sejmu Czteroletniego i czasu reform, prób ratowania ojczyzny. Franciszek Bohomolec - najstarszy z oświeceniowych komediopisarzy. Jego model komedii świeckiej utrwalił się na długo, to właściwie on wprowadził nowoczesną komedię w stylu francuskim do Polski. Często czerpał z obcych wzorców fabularnych, z tym, że osadzał postaci i zdarzenia w polskich realiach, często też wykorzystywał schemat Molierowski. Franciszek Zabłocki - aktywność tego komediopisarza przypada na czasy stanisławowskie i uważa się Zabłockiego za wielkiego poprzednika Fredry. Komedie Zabłockiego dotyczą świata Sarmatów, oparte są o żywy dialog i intrygę, z reguły nieporozumienie i perypetie bohaterów wynikają z zabawnej pomyłki. Zabłocki napisał ponad 50 sztuk.

29 Wojciech Bogusławski Franciszek Bohomolec Franciszek Zabłocki

30 Nowożytność Epoka trwająca od 1492 do 1918 r. (XX w.)
W 2. poł. XVI wieku w Anglii tworzył William Szekspir, którego dzieła dramatyczne wciąż stanowią repertuar wielu teatrów. W swoich utworach dramaturg ten podejmował tematy dotyczące człowieka – jego emocje, wielkie namiętności, uniwersalne postawy. Było to ponadczasowe, ale też charakterystyczne dla epoki renesansu. Jednak tym, czego dokonał w rozwoju form teatralnych oraz ich realizacji na scenie, znacznie wyprzedził swoją epokę, dlatego mawia się o nim jako o twórcy nowożytnego teatru.

31 Cechy nowożytności - Występują kobiety i mężczyźni
- Sztuki odbywają się zwykle w teatrach (pomieszczenia zamknięte) - dużą rolę odgrywa ruch, światło i dźwięk

32 Młoda Polska Młoda Polska – polska odmiana modernizmu w literaturze, muzyce i sztuce polskiej przypadającego na lata 1891–1918. Nazwa tego prądu artystycznego jest analogiczna do np. Młodych Niemiec lub Młodej Skandynawii.

33 U schyłu XIX wieku w polskim teatrze zachodzą zmiany
  U schyłu XIX wieku w polskim teatrze zachodzą zmiany. W Polsce i Europie proces tych zmian i przemian nazywany jest reformą teatru. Jerzy II von Miningen, książę Turyngii założył zespół MANINGENCZYCY. Powstał nowy typ teatru, którego cechowało: zespołowość gry czyli odejście od kultu gwiazd, niewielkie role przypadały aktorom dużej miary. autentyzm historyczny, treścią miała być przeszłość, autentyczność dotyczyła realiów typowych dla epoki., rekwizyty autentyczne malarskość dekoracji, scena zbudowana zgodnie z prawdą perfekcyjność inscenizacji, zrezygnowanie z improwizacji

34 Dramat współczesny Dramat współczesny to jeden z rodzajów dramatu, który jest oparty na życiowych i współczesnych doświadczeniach. Jest najnowszym typem dramatu.

35 Autorzy dramatu współczesnego
Carles Batlle Emmanuel Darley Kamen Donew Magnus Dahlström

36 Cechy dramatu współczesnego
rozbudowane didaskalia, które wprowadzają czytelnika w świat utworu, ukazują przestrzeń w której toczy się akcja dramatu; podział na około 30 scen, sekwencji, po których następują chwile milczenia; kompozycja złożona z kluczowych scen pozwala w poetyckim skrócie przedstawić najdramatyczniejsze w dzieje bohatera; bohater jest w zasadzie antybohaterem, to postać bierna bez określonego wieku, imienia, pozycji społecznej (everyman), przeciętny, byle jaki; jednostka nietypowa, działa sprzecznie z powszechnie uznanymi normami, symbol buntu;