Pobierz prezentację
Pobieranie prezentacji. Proszę czekać
1
Zasady racjonalnej farmakoterapii bólu
dr n. med. Jacek Kasznicki Klinika Chorób Wewnętrznych z Oddziałem Diabetologii i Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zasady racjonalnej farmakoterapii bólu
2
BÓL Ból jest : - odczuciem subiektywnym - skutkiem dotarcia do mózgu impulsów nerwowych wywołanych szkodliwymi bodźcami o odpowiedniej sile - czynnikiem psychicznym wywołującym niezbędne odruchy obronne - sygnałem ostrzegawczym o grożącym niebezpieczeństwie
3
Skale nasilenia bólu
4
Skale nasilenia bólu
5
Skale nasilenia bólu
6
Drabina analgetyczna Drabina analgetyczna jest to zdefiniowany przez WHO w 1986r. schemat stosowania leków przeciwbółowych oraz innych farmaceutyków podawanych w celu zmniejszenia doznań bólowych chorego. W schemacie wyróżniono trzy stopnie intensywności leczenia w zależności od poziomu odczuwania bólu.
7
Drabina analgetyczna I stopień analgetyki nieopioidowe (+ ewentualnie lek wspomagający)
8
Drabina analgetyczna Do analgetyków nieopioidowych zalicza się:
Paracetamol NLPZ
9
Drabina analgetyczna II stopień
słaby opioid (+ ewentualnie analgetyki nieopioidowe) (+ ewentualnie lek wspomagający)
10
Drabina analgetyczna Do słabych opioidów zalicza się: Tramadol Kodeina
Dihydrokodeina Oxykodon
11
Drabina analgetyczna III stopień
silny opioid (+ ewentualnie analgetyki nieopioidowe) (+ ewentualnie lek wspomagający)
12
Drabina analgetyczna Do silnych opioidów znajdujących zastosowanie w leczeniu bólu przewlekłego zaliczamy przede wszystkim: Morfinę (w leczeniu znajduje zastosowanie forma doustna i do podawania podskórnego) Fentanyl w postaci systemu transdermalnego (przezskórnego) w postaci plastrów.
13
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
kwasy karboksylowe pochodne kwasu salicylowego - kwas acetylosalicylowy i jego estry - salicylan choliny - amid kwasu salicylowego - diflunisal
14
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
pochodne kwasu octowego pochodne kwasu fenylooctowego diklofenak aklofenak fenklofenak
15
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
pochodne kwasu octowego pochodne alifatyczne i heterocykliczne indometacyna acematacyna – prolek indometacyny sulindak – prolek indometacyny tolmetyna
16
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
pochodne kwasu propionowego - ibuprofen - naproksen - flurbiprofen - ketoprofen - kwas tiaprofenowy
17
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
pochodne kwasu antranilowego - kwas flufenamowy - kwas niflumowy - kwas mefenamowy - kwas naklofenamowy
18
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
kwasy enolowe pochodne pirazolu - fenylbutazon - oksyfenylbutazon - azapropazon - aminofenazon - metamizol
19
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
kwasy enolowe pochodne benzotiazyny (oksykamy) - piroksykam - meloksykam - sudoksykam - izoksykam
20
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
pochodne naftyloketonów nabumeton
21
NLPZ podział (ze względu na budowę chemiczną)
koksyby celekoksyb
22
Mechanizm działania NLPZ
Fosfolipidy → Kwas arachidonowy ↓ COX (cyklooksygenaza) Endonadtlenki ↙ ↓ ↘ Tromboksan A2 Prostacyklina Prostaglandy E2, F2, D2
23
Efekty biologiczne metabolitów kwasu arachidonowego związane z działaniem COX
Tromboksan A2 – zakrzepica, skurcz naczyń Prostacyklina – rozszerzenie naczyń , hiperalgezja Prostaglandyny E2, F2, D2 – rozszerzenie naczyń, hiperlagezja
24
Metabolizm kwasu arachidonowego drogą lipooksygenazy
Kwas arachidonowy ↓lipooksygenaza 5-HPETE (kwas hydroksyeikozatetraenowy) ↓ Leukotrieny A4, B4, C4, D4
25
Izoenzymy COX– COX1 Enzym fizjologiczny - produkcja związków odpowiedzialnych za: utrzymanie homeostazy krążenia, w tym zapewnienie prawidłowego przepływu krwi w nerkach cytoprotekcję komórek błony śluzowej przewodu pokarmowego prawidłowy przepływ podśluzówkowy Prawidłowe wydzielania śluzu
26
Izoenzymy COX – COX 2 Enzym fizjologiczny – rola nie w pełni wyjaśniona Enzym indukowalny w miejscu procesu zapalnego – produkcja związków odpowiedzialnych za podtrzymywanie procesu zapalnego
27
Izoenzymy COX – COX 3 Enzym fizjologiczny – rola nie w pełni wyjaśniona Lokalizacja OUN Hamowany przez paracetamol, ibuprofen, diklofenak
28
Izoenzymy COX –COX 3 Obserwacje u zwierząt doświadczalnych nie zostały potwierdzone u ludzi. Wykazano, że u ludzi mRNA dla COX-3 odpowiada za produkcję białek o zupełnie innej strukturze aminokwasowej niż COX-1i COX-2. Białka te nie wykazują aktywności typowej dla COX i wydaje się mało prawdopodobne, że odgrywają one istotną rolę w kontroli temperatury i bólu.
29
Podział NLPZ ze względu na siłę działania na poszczególne izoenzymy COX
COX1 selektywne kwas acetylosalicylowy w małych dawkach COX nieselektywne ibuprofen, naproksen, indometacyna
30
Podział NLPZ ze względu na siłę działania na poszczególne izoenzymy COX
COX2 selektywne diklofenak, nabumeton, meloksykam, nimesulid COX2 wysoce selektywne celekoksyb
31
Działania niepożądane NLPZ
działanie niepożądane ze strony przewodu pokarmowego działanie nefrotoksyczne działanie hepatotoksyczne działanie „kardiotoksyczne” działanie neurotoksyczne działanie mielotoksyczne uczulenia
32
NLPZ działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego – profilaktyka
NLPZ o korzystnym profilu bezpieczeństwa: 1. paracetamol 2. ibuprofen 3. nabumeton 4. nimesulid 5. meloksykam 6. celekokcyb
33
NLPZ działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego – profilaktyka
Zagrożenie wystąpieniem krwawienia w czasie terapii NLPZ w porównaniu z ibuprofenem: Diklofenak 3x Indometacyna 3.5x Naproksen 5x Piroksykam 8x Ketoprofen 20x Lewis i wsp. Br J Clin Pharmacol 2002, 54,
34
syntetyczne analogi prostaglandyn - misoprostol
NLPZ działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego – profilaktyka syntetyczne analogi prostaglandyn - misoprostol inhibitory pompy protonowej
35
NLPZ – działanie nefrotoksyczne
Powikłanie „późne” - w przypadku stosowania dawek terapeutycznych występuje po wielu latach stosowania NLPZ charakterystyczny objaw – martwica brodawek nerkowych występuje rzadko najczęstszym objawem nefrotoksycznego działania NLPZ są białkomocz i leukocyturia (po wykluczeniu innych przyczyn, np. zakażenie)
36
NLPZ – działanie nefrotoksyczne
Zmiany nerkowe wynikające z zahamowania metabolizmu kwasu arachidonowego: ↓ przepływu nerkowego, ↓ GFR ↑ absorpcji w cewce bliższej ↑ wchłaniania w Na w pętli Henlego ↑ ADH, ↓ wydalania wody Zatrzymanie sodu i wody
37
NLPZ – działanie hepatotoksyczne
Paracetamol - metabolit fenacetyny Ryzyko uszkodzenia wątroby zwiększa się po przekroczeniu dobowej dawki 10 gram, a u osób pijących alkohol po przekroczeniu dobowej dawki 4 gramy
38
NLPZ – działanie hepatotoksyczne
Kwas acetylosalicylowy Stosowany u dzieci poniżej 18 roku życia stwarza ryzyko wystąpienia zespołu Rey’a – stłuszczenie wątroby przebiegające z encefalopatią
39
NLPZ – astma aspirynowa
Triada aspirynowa: Uczulenie na kwas acetylosalicylowy Objawy astmy oskrzelowej Polipy nosa Mechanizm - zwiększenie stężenia lekotrienów
40
NLPZ – działanie „kardiotoksyczne”
Działanie to dotyczy kokcybów: - zwiększenie częstości występowania zawałów mięśnia sercowego Rofekokcyb (wycofany) Waldekokcyb (wycofany) Celekokcyb
41
NLPZ – działanie „kardiotoksyczne”
Naproksen Ibuprofen Celekoksyb Diklofenak
42
NLPZ – działanie neurotoksyczne
kwas acetylosalicylowy ototoksyczność – proporcjonalna do stosowanej dawki, odwracalna „piski”, szum w uszach uczucie „zatkania ucha” obniżenie percepcji
43
NLPZ - interakcje acenokumarol, warfaryna interakcja farmakokinetyczna
tiklopidyna, klopidogrel interakcja farmakodynamiczna Efekt – wzrost działania przeciwkrzepliwego
44
NLPZ - interakcje Pochodne sulfonylomocznika (preparaty silnie wiążące się z białkami surowicy) Interakcja famakokinetyczna Efekt – wzrost działania hipoglikemizujacego
45
NLPZ - interakcje Efekt – osłabienie siły działania hipotensyjnego
Leki hipotensyjne - interakcja farmakodynamiczna Inhibitory konwertazy angiotensyny Tiazydy i diuretyki pętlowe beta-blokery Alfa-blokery Efekt – osłabienie siły działania hipotensyjnego
46
NLPZ - interakcje Leki przeciwpadaczkowe - interakcja farmakokinetyczna Fenytoina Kwas walproinowy Efekt – wzrost stężenia leków przeciwpadaczkowych Interakcja dotyczy przede wszystkim salicylanów i pochodnych pirazolonu
47
NLPZ - interakcje Lit Efekt – zwiększenie stężenia litu
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.