Gruczoł tarczowy a procesy starzenia Adam Gesing Zakład Endokrynologii Onkologicznej (Kierownik: Prof. dr hab. M. Karbownik-Lewińska)

Prezentacja na temat: "Gruczoł tarczowy a procesy starzenia Adam Gesing Zakład Endokrynologii Onkologicznej (Kierownik: Prof. dr hab. M. Karbownik-Lewińska)"— Zapis prezentacji:

1

2 Gruczoł tarczowy a procesy starzenia Adam Gesing Zakład Endokrynologii Onkologicznej (Kierownik: Prof. dr hab. M. Karbownik-Lewińska)

3 Podobnie do innych układów i narządów, także układ dokrewny podlega istotnym zmianom w okresie starzenia

4 Zaburzenia funkcji tarczycy są częste u osób starszych; W wielu przypadkach – choroby tarczycy w okresie starzenia charakteryzują się skąpoobjawowym obrazem klinicznym.

5 Częstsze występowanie zaburzeń funkcji tarczycy o charakterze subklinicznym w okresie starzenia Subkliniczna niedoczynność tarczycy Subkliniczna nadczynność tarczycy

6 Częstsze występowanie zaburzeń funkcji tarczycy o charakterze subklinicznym w okresie starzenia Subkliniczna niedoczynność tarczycy Subkliniczna nadczynność tarczycy

7 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Częstość występowania: 3 – 16% u osób w wieku ≥ 60 r.ż. Biondi & Cooper, Endocr Rev 2008; 29: 76-131

8 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: w porównaniu do osób w stanie eutyreozy - nie wiąże się znamiennie statystycznie z pogorszeniem aktywności fizycznej i funkcji poznawczych lub rozwojem depresji u osób w wieku ≥ 65 r.ż. de Jongh et al., Eur J Endocrinol 2011; 165: 545-554

9 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: nie wiąże się również ze zwiększonym wskaźnikiem umieralności ogólnej de Jongh et al., Eur J Endocrinol 2011; 165: 545-554

10 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Nie stwierdza się zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, niewydolności krążenia oraz śmierci z powodu chorób układu sercowo- naczyniowego u osób w wieku ≥ 65 r.ż. Hyland et al., J Clin Endocrinol Metab 2013; 98: 533-540

11 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ???

12 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ??? ► TSH ► TPOAb

13 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ???

14 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza u osób w wieku ≥ 65 r.ż. – większe prawdopodobieństwo powrotu do stanu eutyreozy przy niższych podstawowych stężeniach TSH (4.5-6.9 mU/L) i prawidłowych mianach TPOAb (≤ 37 IU/L) Somwaru et al., J Clin Endocrinol Metab 2012; 97: 1962-1969

15 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ???

16 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza Stężenie TSH ≥ 10 mU/L jest niezależnie dodatnio skorelowane z rozwojem pełnoobjawowej niedoczyności tarczycy Somwaru et al., J Clin Endocrinol Metab 2012; 97: 1962-1969

17 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Leczyć czy nie leczyć ?????????

18 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Podawanie preparatów L-T 4 nie poprawiło funkcji poznawczych u osób w wieku ≥ 65 r.ż. Parle et al., J Clin Endocrinol Metab 2010; 95: 3623-3632

19 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Pomimo poprawy profilu lipidowego u pacjentów z subkliniczną hipotyreozą leczonych preparatami L-T4, nie uzyskano bezspornych dowodów na to, iż ten korzystny efekt może wiązać się z obniżoną śmiertelnością tych osób, m.in. z powodu chorób układu sercowo- naczyniowego Bensenor et al., Clin Interv Aging 2012; 7: 97-111

20 Stężenie TSH w osoczu wzrasta stopniowo wraz ze starzeniem się organizmu. Wiadomo także, iż wartości stężenia TSH w odpowiedzi na obniżone stężenie hormonów tarczycy są zazwyczaj niższe u osób starszych w porównaniu do osób młodych. Hollowell et al., J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: 489-499 Surks & Hollowell, J Clin Endocrinol Metab 2007; 92: 4575-4582 Tabatabaie & Surks, Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes 2013; 20: 455-459

21 Stężenie TSH w osoczu wzrasta stopniowo wraz ze starzeniem się organizmu. Wiadomo także, iż wartości stężenia TSH w odpowiedzi na obniżone stężenie hormonów tarczycy są zazwyczaj niższe u osób starszych w porównaniu do osób młodych. Hollowell et al., J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: 489-499 Surks & Hollowell, J Clin Endocrinol Metab 2007; 92: 4575-4582 Tabatabaie & Surks, Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes 2013; 20: 455-459

22 Hollowell et al., J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: 489-499

23 Żydzi Aszkenazyjscy (wyjątkowa długowieczność) Stężenie TSH było znacząco podwyższone u stulatków w porównaniu do 2 grup kontrolnych młodszych wiekowo (niespokrewnionych Żydów Aszkenazyjskich; średnia wieku: 72 r.ż. oraz osób z badania NHANES*; średnia wieku: 68 r.ż.) Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 1251-1254 * U.S. National Health and Nutrition Examination Survey 1998-2002

24 Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 1251-1254

25 „ Extreme longevity is associated with increased serum thyrotropin” Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 1251-1254

26 Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 4768-4775

27

28 Age, TSH, and FT4 in female and male controls, offspring, and probands (Ashkenazi Jewish centenarians) ControlsOffspringProbands n (females/males)163 (79/84)366 (185/181)232 (166/66) Age (yr) All 70 (53–80)69 (59–79)97 (95–105) Females 67 (52–80)68 (59–79)97 (95–103) Males 74 (59–80)69 (59–79)97 (95–103) TSH (mIU/liter) All 1.55 (0.63–3.93)1.68 (0.65–4.79) 1 1.97 (0.42–7.15) 1 Females 1.60 (0.60–4.7)1.72 (0.51–6.3) 1 2.00 (0.53–7.34) 1 Males 1.50 (0.55–4.50)1.68 (0.65–5.9) 1 1.93 (0.61–6.9) 1 FT4 (ng/dl) All 1.00 (0.69–1.7)1.03 (0.67–2.0)1.02 (0.62–2.02) Females 0.99 (0.74–1.5)1.04 (0.66–1.9) 1 1.04 (0.65–2.02) 1 Males 1.00 (0.57–1.7)1.02 (0.67–2.0)0.95 (0.48–2.06) 1 Data are expressed as median (97.5% CI). 1 P < 0.05 vs. controls.

29 Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 4768-4775

30 Polimorfizm genetyczny występowanie więcej aniżeli jednego prawidłowego allelu dla określonego locus genowego, z częstością większą niż 1%  polimorfizm może występować na wielu poziomach i dotyczyć różnorodności: sekwencji DNA, sekwencji DNA, sekwencji aminokwasowych, sekwencji aminokwasowych, struktur chromosomalnych. struktur chromosomalnych.

31 Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) 99,9% sekwencji DNA jest u ludzi identyczna99,9% sekwencji DNA jest u ludzi identyczna różnice pojedynczego nukleotydu w danej pozycji = SNPróżnice pojedynczego nukleotydu w danej pozycji = SNP –single nucleotid polimorphism. 1 na 300 nukleotydów wykazuje zmienność międzyosobniczą1 na 300 nukleotydów wykazuje zmienność międzyosobniczą

32 Nosiciele polimorfizmów rs12050077 i rs 10149689 w genie dla receptora TSH posiadają wyższe stężenie TSH w osoczu Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 4768-4775

33 Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 1251-1254

34 Czy zatem osłabiona funkcja gruczołu tarczowego może wiązać się z wydłużonym okresem życia, a TSH i hormony tarczycy mogą uczestniczyć w regulacji długości życia?…

35 Familial longevity is associated with decreased thyroid function ” Rozing et al., J Clin Endocrinol Metab 2010; 95: 4979-4984

36

37 Offspring Partners p Value All Thyrotropin (0.3–4.8 mU/L) 1.65 (1.59–1.71)1.57 (1.49–1.66).11 Free thyroxine (10–24 pmol/L) 15.0 (14.9–15.2)15.2 (15.0–15.4).045 Free triiodothyronine (2.5–5.5 pmol/L) 4.08 (4.04–4.12)4.14 (4.09–4.20).024 Ratio triiodothyronine thyroxine 0.28 (0.27–0.28).84 Females Thyrotropin (0.3–4.8 mU/L) 1.72 (1.63–1.80)1.64 (1.52–1.76).28 Free thyroxine (10–24 pmol/L) 14.8 (14.6–14.9)15.1 (14.8–15.3).034 Free triiodothyronine (2.5–5.5 pmol/L) 3.89 (3.84–3.94)4.00 (3.93–4.07).007 Ratio triiodothyronine thyroxine 0.27 (0.26–0.27).48 Males Thyrotropin (0.3–4.8 mU/L) 1.60 (1.52–1.69)1.53 (1.42–1.65).26 Free thyroxine (10–24 pmol/L) 15.2 (15.0–15.4)15.5 (15.2–15.7).12 Free triiodothyronine (2.5–5.5 pmol/L) 4.26 (4.20–4.31)4.34 (4.26–4.42).048 Ratio triiodothyronine thyroxine 0.28 (0.28–0.29).95 Rozing et al., J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2010; 65A: 365-368

38 Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Leczyć czy nie leczyć ????????? NIE JEST TO REKOMENDOWANE !

39 Buffenstein & Pinto, Mol Cell Endocrinol 2009; 299: 101-111

40 Naked mole-rat (Heterocephalus glaber) - golec > 28 lat

41 Bowers et al., Endocr Rev 2013; 34: 556-589

42 Karłowate myszy z osłabionym szlakiem sygnałowym somatotropinowym Ames dwarf GHRKO

43 Myszy Ames dwarf Spontaniczna recesywna mutacja somatyczna; Ames dwarf, df (Schaible & Gowen, Genetics 46: 896, 1961) Prophet of pituitary factor 1; Prop 1 df (Sornson et al., Nature 1996; 384: 327-333) Cecha charakterystyczna: Nieprawidłowe różnicowanie komórek somatotropowych, laktotropowych i tyreotropowych brak GH, PRL i TSH

44 Cechy charakterystyczne:  Zmniejszona masa i rozmiary ciała  Brak receptorów hormonu wzrostu  Brak białek wiążących hormon wzrostu  Oporność na GH z wysokim stężeniem tego hormonu w surowicy krwi  Osłabiona czynność gruczołu tarczowego Myszy GHRKO Zjawisko wyłączenia („knockout”) genu dla receptora GH i białka wiążącego GH (GHRKO; „karły Larona”) (Zhou i wsp., Proc Natl Acad Sci USA 1997; 94: 13215-13220)

45 Gesing et al., Thyroid Res 2012; 5: 7

46

47 Krzywa przeżywalności myszy Ames dwarf (Prop 1 df )

48 Krzywa przeżywalności myszy GHRKO

49 Buffenstein & Pinto, Mol Cell Endocrinol 2009; 299: 101-111

50 Bowers et al., Endocr Rev 2013; 34: 556-589

51 Bardzo dziękuję za uwagę i cierpliwość !!!

52