Postępowanie przed sądem I instancji-rozprawa główna dr Dagmara Gruszecka.

Prezentacja na temat: "Postępowanie przed sądem I instancji-rozprawa główna dr Dagmara Gruszecka."— Zapis prezentacji:

1 Postępowanie przed sądem I instancji-rozprawa główna dr Dagmara Gruszecka

2 art. 348: ROZPRAWĘ należy wyznaczyć i przeprowadzić bez nieuzasadnionej zwłoki. Dwa sposoby przygotowania do rozprawy głównej: prezes sądu niezwłocznie wydaje zarządzenie o wyznaczeniu sędziego albo członków składu orzekającego a następnie kieruje sprawę na tzw. posiedzenie przygotowawcze Art. 349 – posiedzenie przygotowawcze prezes sądu niezwłocznie wydaje zarządzenie o wyznaczeniu sędziego albo członków składu orzekającego bez kierowania sprawy na posiedzenie Przygotowanie do rozprawy głównej

3 Posiedzenie przygotowawcze jest: obligatoryjne - jeżeli przewidywany zakres postępowania dowodowego uzasadnia przypuszczenie, że w sprawie niezbędne będzie wyznaczenie co najmniej 5 terminów rozprawy (art. 349 § 1 KPK), fakultatywne – jeżeli ze względu na zawiłość sprawy lub z innych ważnych powodów prezes sądu uzna, że może to przyczynić się do usprawnienia postępowania, a zwłaszcza należytego planowania i organizacji rozprawy głównej (art. 349 § 2 KPK). Służy organizacji rozprawy głównej i organizacji postępowania dowodowego Ma odbyć w ciągu 30 dni od daty jego wyznaczenia Przygotowanie do rozprawy głównej

4 Jest to co do zasady posiedzenie podmiotów profesjonalnych: Wyznacza prezes sądu, a prowadzi przewodniczący składu orzekającego Oskarżyciel publiczny, obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu. Prezes sądu może uznać ich udział w posiedzeniu za obowiązkowy. Prezes sądu może także zawiadomić o posiedzeniu pozostałe strony, jeżeli uzna, że przyczyni się to do usprawnienia postępowania wezwanie do przedstawienia pisemnego stanowiska dotyczącego planowania i organizacji rozprawy głównej (+ wnioski dowodowe ) ogłoszenia przewodniczącego mają skutek równoznaczny z wezwaniem Przygotowanie do rozprawy głównej

5 Na posiedzeniu przewodniczący składu orzekającego, biorąc pod uwagę stanowiska w przedmiocie planowania i organizacji rozprawy głównej przedstawione przez strony, pełnomocników i obrońców: rozstrzyga w przedmiocie wniosków dowodowych i kolejności ich przeprowadzenia, przebiegu i organizacji rozprawy głównej wydaje zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej podejmuje inne niezbędne rozstrzygnięcia, np. w kwestii sprowadzenie oskarżonego pozbawionego wolności Przygotowanie do rozprawy głównej

6 W sprawach, w których nie wyznaczono posiedzenia przygotowawczego prezes sądu wydaje pisemne zarządzenie wskazujące sędziego albo członków składu orzekającego.  wyznaczenie składu orzekającego – art. 351  Przewodniczący składu orzekającego wydaje pisemne zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej, w którym wskazuje: 1)dzień, godzinę i salę rozpraw, 2)strony i inne osoby, które należy wezwać na rozprawę lub zawiadomić o jej terminie, 3)inne czynności konieczne do przygotowania rozprawy. Przygotowanie do rozprawy głównej

7 Zawiadomienie o terminie rozprawy:  przynajmniej na 7 dni przed terminem, inaczej możliwość wnioskowania przez oskarżonego lub jego obrońcę o odroczenie  doręczając oskarżonemu pozbawionemu wolności, którego obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa, zawiadomienie o terminie rozprawy, należy pouczyć go o prawie do złożenia wniosku o doprowadzenie go na rozprawę.  W stosunku do oskarżonego pozbawionego wolności należy wydać zarządzenie o doprowadzeniu go na rozprawę  w celu udziału w czynności otwarcia przewodu sądowego oraz pierwszego przesłuchania oskarżonego  jeśli złożył on wniosek o doprowadzenie go na rozprawę  gdy jego obecność na rozprawie została uznana za obowiązkową.  O terminie i miejscu rozprawy głównej zawiadamia się pokrzywdzonego. Przygotowanie do rozprawy głównej

8 O jawności rozprawy można mówić w dwóch aspektach: wewnętrznym – wobec stron procesowych, a nawet szerzej – wobec uczestników postępowania. Jako zasada udziału stron w postępowaniu stanowi przejaw zasady kontradyktoryjności. zewnętrznym - w tym zakresie mówi się o dyrektywie publiczności rozprawy głównej. Jawność rozprawy głównej i jej ogólny porządek

9 Rozprawa główna - jawność  rozdział 42 k.p.k. Jawność postępowania uznawana jest w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka za istotny wymóg rzetelnego procesu karnego Art. 355 [Zasada jawności] Rozprawa odbywa się jawnie. Ograniczenia jawności określa ustawa.  Przepis art. 45 ust. 1 Konstytucji RP przyznaje każdemu prawo do m.in. jawnego procesu.  Zgodnie z Konstytucją ograniczanie jawności rozprawy może nastąpić wyłącznie ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny.  Zbliżone uregulowania zostały zawarte także w: art. 6 ust. 1 EKPC, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej art. 14 ust. 1 MPPOiP.

10 Rozprawa główna - jawność  rozdział 42 k.p.k. Jawność gwarantowaną przez powyższy przepis rozumieć należy jako publiczność rozprawy (tzw. jawność zewnętrzna). Polega ona na zapewnieniu możliwości wzięcia udziału w postępowaniu publiczności oraz środkom masowego przekazu. Celem jawności rozprawy jest przede wszystkim zapewnienie społecznej kontroli nad sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości. Niezmiernie ważna jest także społeczna rola jawności, która polega na budowaniu zaufania do wymiaru sprawiedliwości, a także do państwa i prawa, co w sytuacji tajnego procedowania przez sądy nie byłoby możliwe.

11 Rozprawa główna - jawność  Art. 355 k.p.k. odnosi się w pierwszej kolejności do rozprawy głównej, niezależnie od trybu, w którym toczy się postępowanie. Znajduje on jednak zastosowanie także do innych sytuacji, gdy sąd orzeka na rozprawie (odwoławczej, kasacyjnej, w przedmiocie wydania wyroku łącznego oraz w sprawach o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie, orzeczenie środka zabezpieczającego, niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie). Zasada jawności nie dotyczy całości rozprawy. Przepis art. 108 k.p.k. stanowi bowiem, że przebieg narady i głosowania nad orzeczeniem jest tajny, a zwolnienie z zachowania tej tajemnicy nie jest możliwe.  Nakaz jawności rozprawy nie ma charakteru absolutnego. Ustawa dopuszcza bowiem jej wyłączenie. Wyłączenie jawności nie może jednak objąć tej fazy rozprawy, w trakcie której ogłaszany jest wyrok (art. 45 ust. 2 zd. 2 Konstytucji RP, art. 364 § 1 k.p.k.).

12 Rozprawa główna - jawność  utrwalanie przebiegu rozprawy: Art. 357. [Środki masowego przekazu] § 1. Sąd może zezwolić przedstawicielom radia, telewizji, filmu i prasy na dokonywanie za pomocą aparatury utrwaleń obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy, gdy uzasadniony interes społeczny za tym przemawia, dokonywanie tych czynności nie będzie utrudniać prowadzenia rozprawy, a ważny interes uczestnika postępowania temu się nie sprzeciwia. § 2. Sąd może określić warunki, od których uzależnia wydanie zezwolenia przewidzianego w § 1  Postanowienie!!!  Jest ono niezaskarżalne, z tym że podjęta przez sąd decyzja może zostać w dalszym toku rozprawy zmieniona

13 Rozprawa główna - jawność Komentowany przepis dotyczy wyłącznie utrwalania przebiegu rozprawy. Kwestie dotyczące warunków publikowania utrwalonego materiału uregulowane zostały odrębnie, przede wszystkim w ustawie z 26.1.1984 r. - Prawo prasowe. Interes społeczny związany z utrwalaniem rozprawy należy rozpatrywać przede wszystkim przez pryzmat uregulowanego w art. 61 ust. 1 Konstytucji RP prawa do informacji.  zob. też art. 147 dot. Rejestracji obrazu lub dźwięku przez organ procesowy STRONY - Art. 358. Jeżeli nie przemawia przeciw temu wzgląd na prawidłowość postępowania, sąd na wniosek strony wyraża zgodę na utrwalenie przez nią przebiegu rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk.

14 Rozprawa główna - jawność * obligatoryjnie* z mocy ustawy Wyłączenie *fakultatywnie *z mocy postanowienia sądu *całość rozprawy *część rozprawy Art. 359 [Rozprawa niejawna w całości, obligatoryjnie z mocy ustawy] Niejawna jest rozprawa, która dotyczy: 1) wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowanie środka zabezpieczającego, 2) sprawy o pomówienie lub znieważenie; na wniosek pokrzywdzonego rozprawa odbywa się jednak jawnie.

15 Rozprawa główna - jawność  art. 393 § 4. [rozprawa niejawna w części, obligatoryjnie, z mocy ustawy] Wolno odczytywać na rozprawie protokoły zeznań świadka przesłuchanego w warunkach określonych w art. 184. Rozprawa jest wówczas niejawna; przepisu art. 361 § 1 nie stosuje się.  Art. 360 [rozprawa niejawna w całości lub części, obligatoryjnie, z mocy postanowienia sądu] § 1. Sąd wyłącza jawność rozprawy w całości albo w części, jeżeli jawność mogłaby: 1) wywołać zakłócenie spokoju publicznego, 2) obrażać dobre obyczaje, 3) ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy, 4) naruszyć ważny interes prywatny. § 2. Sąd wyłącza jawność całości lub części rozprawy także na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie.

16 Rozprawa główna - jawność [rozprawa niejawna w części, obligatoryjnie, na mocy postanowienia sądu] Art. 181 § 1. W wypadkach przewidzianych w art. 179 i 180 sąd przesłuchuje taką osobę na rozprawie z wyłączeniem jawności. w trakcie ujawniania dokumentów zawierających informacje niejawne lub objęte tajemnicą zawodową lub funkcyjną. 226 k.p.k. na wniosek świadka koronnego, na czas jego przesłuchania (art. 13 ust. 1 ustawy o świad. koronnym) Art. 363 z chwilą zgłoszenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawa w zakresie tego wniosku odbywa się z wyłączeniem jawności, jeżeli o to wnosi strona lub sąd uzna to za potrzebne. [rozprawa niejawna w całości lub części, fakultatywnie, na mocy postanowienia sądu] art. 360 § 3 Sąd może wyłączyć jawność całości albo części rozprawy, jeżeli choćby jeden z oskarżonych jest nieletni

17 Rozprawa główna - jawność [rozprawa niejawna w części, fakultatywnie, na mocy postanowienia sądu] Art. 360 § 3 na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat. Art. 183 § 2. Świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą Art. 361 [Osoby wskazane] § 1. W razie wyłączenia jawności mogą być obecne na rozprawie, oprócz osób biorących udział w postępowaniu, po dwie osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego i oskarżonego. Jeżeli jest kilku oskarżycieli lub oskarżonych, każdy z nich może żądać pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli zachodzi obawa ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne". § 3. W razie wyłączenia jawności przewodniczący może zezwolić poszczególnym osobom na obecność na rozprawie.

18 Rozprawa główna - jawność Art. 356 normuje uprawnienie do obecności na rozprawie § 1. Na rozprawie oprócz osób biorących udział w postępowaniu mogą być obecne tylko osoby pełnoletnie, nie uzbrojone. § 2. Przewodniczący może zezwolić na obecność na rozprawie małoletnim oraz osobom obowiązanym do noszenia broni.  Obecność na rozprawie osób małoletnich oraz zobowiązanych do noszenia broni uzależniona jest zatem od rozstrzygnięcia przewodniczącego składu orzekającego. Wydaje on w tej materii zarządzenie. Jest ono zaskarżalne w trybie art. 373 k.p.k. odwołaniem do całego składu orzekającego, o ile oczywiście ten jest kolegialny. W celu zapewnienia bezpieczeństwa na sali rozpraw możliwe jest zarządzenie przez przewodniczącego składu orzekającego (art. 372 k.p.k.) kontroli osobistej lub kontroli dokumentów tożsamości osób chcących uczestniczyć w postępowaniu § 3. Nie mogą być obecne na rozprawie osoby znajdujące się w stanie nie licującym z powagą sądu.

19 Rozprawa główna - jawność  Wymóg jawności rozprawy implikuje konieczność istnienia dostępnej i precyzyjnej informacji dotyczącej miejsca i czasu, w którym rozprawa ma się odbyć.  Istotne jest, aby rozprawa została wyznaczona w takim miejscu i czasie, aby osoby zainteresowane miały szansę wziąć w niej udział wiedza o terminie 353 k.p.k.

20 Rozprawa główna - jawność  UDZIAŁ UCZESTNIKÓW W ROZPRAWIE GŁÓWNEJ Oskarżony : Art. 374. § 1. Oskarżony ma prawo brać udział w rozprawie!!!!! Obecność oskarżonego na rozprawie pozostaje jego prawem (oskarżony pozbawiony wolności musi złożyć wniosek o sprowadzenie go na rozprawę) Z przepisu art. 374 wynikają jednak też odstępstwa od powyższej reguły: a) Przewodniczący zarządzi obowiązkową obecność oskarżonego – przewodniczący może też wydać zarządzenie w celu uniemożliwienia oskarżonemu wydalenia się z sądu przed zakończeniem rozprawy. b)W sprawach o zbrodnie obecność oskarżonego podczas czynności otwarcia przewodu sądowego oraz pierwszego przesłuchania oskarżonego jest obowiązkowa

21 Rozprawa główna - jawność Art. 375 [Wydalenie oskarżonego] § 1. Jeżeli oskarżony pomimo upomnienia go przez przewodniczącego zachowuje się nadal w sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu, przewodniczący może wydalić go na pewien czas z sali rozprawy. § 2. Zezwalając oskarżonemu na powrót, przewodniczący niezwłocznie informuje go o przebiegu rozprawy w czasie jego nieobecności oraz umożliwia mu złożenie wyjaśnień co do przeprowadzonych w czasie jego nieobecności dowodów. Art. 376 [nieobecność oskarżonego, który złożył już wyjaśnienia na rozprawie, gdy jego udział jest obowiązkowy i nieobecność współoskarżonego, zobowiązanego do udziału w rozprawie] Art. 377 [oskarżony niezdolny ze swej winy do udziału w rozprawie i odmawiający udziału, w sytuacji, gdy jego obecność jest obowiązkowa]

22 Rozprawa główna - jawność Ponadto….. Art. 390 § 2. [Czasowe usunięcie z sali oskarżonego] § 1. Oskarżony ma prawo być obecny przy wszystkich czynnościach postępowania dowodowego. § 2. W wyjątkowych wypadkach, gdy należy się obawiać, że obecność oskarżonego mogłaby oddziaływać krępująco na wyjaśnienia współoskarżonego albo na zeznania świadka lub biegłego, przewodniczący może zarządzić, aby na czas przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił salę sądową. Przepis art. 375 § 2 stosuje się odpowiednio. § 3 W wypadkach przewidzianych w § 2 przewodniczący może również przeprowadzić przesłuchanie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W miejscu składania wyjaśnień lub zeznań w czynności bierze udział referendarz sądowy, asystent sędziego lub urzędnik sądowy.

23 Rozprawa główna - jawność  obecność OBROŃCY  Obecność obowiązkowa: - obrona obligatoryjna (art. 79 i 80 KPK) - Także przy wyznaczeniu obrońcy na żądanie oskarżonego (art. 80a KPK) w przypadku z art. 451, jeżeli sąd nie zarządza sprowadzenia oskarżonego wyznacza mu obrońcę z urzędu!  W pozostałych sytuacjach nie ma obowiązku udziału obrońcy.

24 Rozprawa główna - jawność  ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI PRZEKAZUJE ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PRZEBIEG POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO NA ROZPRAWIE W RĘCE STRON, STĄD KWESTIA ICH OBECNOŚCI PRZEKŁADA SIĘ BEZPOŚREDNIO NA WYNIK POSTĘPOWANIA.  obecność PROKURATORA jako oskarżyciela publicznego jest co do zasady obowiązkowa ( tj. jeżeli ustawa nie stanowi inaczej)  Nie dotyczy to nieprokuratorskich oskarżycieli publicznych  Nie dotyczy to trybu przyspieszonego  kodeks nie przewiduje obowiązkowej obecności oskarżyciela posiłkowego, chyba że… Art. 177 § 1. Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.  zatem jeżeli jest równocześnie świadkiem, to będzie musiał stawić się na przesłuchanie

25 Rozprawa główna - jawność  obecność POKRZYWDZONEGO Art. 384 k.p.k. § 2. POKRZYWDZONY ma prawo wziąć udział w rozprawie, jeżeli się stawi, i pozostać na sali, choćby miał składać zeznania jako świadek. W tym wypadku sąd przesłuchuje go w pierwszej kolejności spośród świadków. § 3. Uznając to za celowe sąd może zobowiązać pokrzywdzonego do obecności na rozprawie lub jej części. Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 26 stycznia 2007 r. I KZP 33/06 Pokrzywdzony powinien być zawiadomiony o terminie rozprawy głównej także wtedy, gdy nie jest stroną w postępowaniu karnym. V KK 303/03 - wyrok SN - Izba Karna z dnia 25-06-2004 Jeżeli z naruszeniem art. 384 § 2 KPK potraktowano oskarżyciela posiłkowego jak każdego innego świadka nakazując mu opuszczenie sali rozpraw po stwierdzeniu jego stawiennictwa na rozprawie w dniu 29 października 2002 r.. Tej wadliwości nie mógł Sąd Rejonowy skonwalidować poprzez zaprotokołowanie stawiennictwa oskarżyciela posiłkowego na kolejnej rozprawie w dniu 3 grudnia 2002 r., na której, nie przeprowadzano już żadnych dowodów.

26 Przebieg rozprawy głównej ETAPY: 1.rozpoczęcie rozprawy głównej 2. przewód sądowy 3. głosy stron 4. wyrokowanie

27 Przebieg rozprawy głównej Rozprawę główną rozpoczyna wywołanie sprawy. Następnie przewodniczący sprawdza, czy wszyscy wezwani stawili się oraz czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy. [Art. 381] Po sprawdzeniu obecności przewodniczący zarządza opuszczenie sali rozpraw przez świadków. Biegli pozostają na sali, jeżeli przewodniczący nie zarządzi inaczej. [Art. 384 § 1] w razie niestawiennictwa świadka lub biegłego sąd może dalej prowadzić postępowanie, jeżeli – po wysłuchaniu stron – uzna, że przesłuchanie świadka lub biegłego nie jest niezbędne. Za każdym razem należy sprawdzić prawidłowość doręczenia wezwania lub zawiadomienia!!! W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego, którego obecność jest obowiązkowa, przewodniczący: zarządza jego natychmiastowe zatrzymanie i doprowadzenie lub przerywa w tym celu rozprawę albo też sąd ją odracza. [Art. 382]

28 Przebieg rozprawy głównej PRZEWÓD SĄDOWY  Przewód sądowy stanowi najważniejszą fazę rozprawy głównej!!!  jest też istotnym terminem procesowym!!!  Rozpoczyna się od zwięzłego przedstawienia przez oskarżyciela zarzutów oskarżenia (art. 385 k.p.k.), a kończy z chwilą zamknięcia przez przewodniczącego składu orzekającego (art. 405 k.p.k.). Art. 385. § 3. Jeżeli wniesiono odpowiedź na akt oskarżenia, przewodniczący informuje o jej treści. Po przedstawieniu zarzutów oskarżenia następuje pouczenia, a następnie przesłuchanie oskarżonego- Art. 386 ! Rozpoczyna się przeprowadzanie dowodów!

29 Przebieg rozprawy głównej W regułach przeprowadzania dowodów widzimy więc przejaw zasady domniemania niewinności (porządek przeprowadzania dowodów) i zasady kontradyktoryjności,która gwarantuje bezstronność sądu i zapewnia możliwość równej aktywności obu stron w przeprowadzaniu dowodów przed sądem. Poza tym przeprowadzanie dowodów przed sądem ma podlegać zasadzie bezposredności czyli reguła jest przeprowadzanie dowodów na rozprawie!!! Rozprawa główna odbywa się ustnie!  ogólne przepisy o dowodach  regulacje szczególne dla rozprawy głównej – np. art. 370 k.p.k.

30 Przebieg rozprawy głównej  zasadą jest przeprowadzenie przewodu sadowego w całości, ale… 2 wyjątki dopuszczające możliwość jego skrócenia… I. art. 387 k.p.k. (Przychylając się do wniosku, sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarżenia lub dokumenty przedłożone przez stronę ) II. art. 388 k.p.k. DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ KARZE Art. 387 § 1.Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony może złożyć: wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu. W sprawach o zbrodnie nadzwyczajne złagodzenie kary może nastąpić tylko wówczas, gdy wniosek został złożony przed doręczeniem oskarżonemu zawiadomienia o terminie rozprawy.

31 Postępowanie przed sądem I instancji – skrócone post. dowodowe II. Mimo wprowadzenia do obowiązującej ustawy instytucji dobrowolnego poddania się karze, ustawodawca pozostawił w niezmienionej formie znany poprzedniej ustawie procesowej przepis umożliwiający przeprowadzenie postępowania dowodowego tylko częściowo (art. 388 k.p.k.), jeżeli: 1) wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości, 2) obecne na rozprawie strony na takie ograniczenie postępowania wyrażają zgodę. oskarżony musi złożyć wyjaśnienia przed sądem, przyznać się w ich treści do winy, a przyznanie to nie może budzić wątpliwości sądu!

32 Postępowanie przed sądem I instancji – skrócone post. dowodowe V KK 196/09 - wyrok SN - Izba Karna z dnia 03-09-2009 Treść art. 388 KPK („jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości") zakłada, że podstawowym warunkiem skorzystania z unormowanej w nim instytucji ograniczenia postępowania dowodowego jest to, aby oskarżony przyznał się przed sądem do winy i przyznanie to nie budziło wątpliwości. Tak więc, jedną z przesłanek staje się tu osobiste złożenie przez oskarżonego wyjaśnień w sądzie i nie wystarcza w tym względzie odczytanie protokołu jego wyjaśnień złożonych w postępowaniu przygotowawczym Sąd nie jest uprawniony do poprzestania wyłącznie na przesłuchaniu oskarżonego Decyzję o częściowym przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd podejmuje na podstawie rozważenia i własnej oceny całego do tej pory zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, po przesłuchaniu oskarżonego i uznaniu, że złożone przez niego wyjaśnienia nie budzą wątpliwości, określając w postanowieniu zakres zamierzonego, ograniczonego postępowania dowodowego.

33 Postępowanie przed sądem I instancji  modyfikacje oskarżenia  Rozszerzenie oskarżenia- Art. 398 § 1. Jeżeli na podstawie okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia, sąd może za zgodą oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie, chyba że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do nowego czynu. § 2. W razie odroczenia rozprawy oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarżenia. II AKa 183/12 - wyrok SA Łódź z dnia 13-09-2012 Brak możliwości przypisania oskarżonemu przez sąd dodatkowych zachowań przestępczych w ramach czynu ciągłego Jeżeli Prokurator zarzucił oskarżonemu popełnienie kilku czynów, pozostających w zbiegu realnym, zaś na rozprawie głównej nie skorzystał z możliwości rozszerzenia oskarżenia, jaką daje przepis art. 398 § 1 i 2 KPK, to w takiej sytuacji Sąd orzekający - przyjmując, że zachodzą przesłanki do uznania objętych zarzutami zachowań oskarżonego za jeden czyn ciągły - nie może w jego ramach przypisać oskarżonemu dodatkowych zachowań przestępczych, choćby nawet miały one miejsce w ramach tego samego zdarzenia faktycznego.

34 Postępowanie przed sądem I instancji  modyfikacje oskarżenia  Zmiana kwalifikacji prawnej - Art. 399 § 1. Jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony. § 2. Na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony.  Przedmiotem procesu nie jest opis czynu i jego kwalifikacja prawna zawarta w akcie oskarżenia, lecz czyn przestępny rozumiany jako historyczne zdarzenie faktyczne.  ratio legis normy art. 399 § 1 KPK tkwi w tym, by nie zaskakiwać stron rozstrzygnięciami sądu w zakresie oceny prawnej zarzucanego aktem oskarżenia działania, do czego zobowiązuje zasada lojalności procesowej.  zob. też wyr. SN z 16.3.2004 r., III KK 353/03, OSNwSK 2004, Nr 1, poz. 571

35 Postępowanie przed sądem I instancji  modyfikacje oskarżenia  Zmiana na wykroczenie - Art. 400 § 1. Jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się, że czyn oskarżonego stanowi wykroczenie, sąd, nie przekazując sprawy właściwemu sądowi, rozpoznaje ją w tym samym składzie, stosując w dalszym jej toku przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. § 2. Przepis § 1 stosuje się również w sprawach o wykroczenia popełnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej.

36 Postępowanie przed sądem I instancji- ciągłość rozprawy art. 2 § 1 pkt 4 – nakaz rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie koncentracja materiału dowodowego przerwa 2 przypadki przerwania ciągłości rozprawy: odroczenie Art. 401 [Zarządzenie przerwy] Przewodniczący może przerwać rozprawę główną: 1) w celu przygotowania przez strony wniosków dowodowych 2) w celu sprowadzenia dowodu 3)dla wypoczynku 4)z innej ważnej przyczyny. Każdorazowa przerwa w rozprawie może trwać nie dłużej niż 35dni.

37 Postępowanie przed sądem I instancji – ciągłość rozprawy  Rozprawa po przerwie: Rozprawę przerwaną prowadzi się po przerwie w dalszym ciągu, Rozprawę prowadzi się jednak od początku, jeżeli skład sądu uległ zmianie albo sąd uzna to za konieczne. przekroczenie terminu przerwy uważa się za odroczenie rozprawy. Jeżeli przewodniczący, zarządzając przerwę, oznaczy jednocześnie czas i miejsce dalszego ciągu rozprawy, osoby obecne na rozprawie przerwanej, których obecność była obowiązkowa, są obowiązane stawić się w nowym terminie bez wezwania. Osoby uprawnione do stawiennictwa nie muszą być zawiadamiane o nowym terminie, nawet jeśli nie uczestniczyły w rozprawie przerwanej.  Art. 403 [Orzeczenia w czasie przerwy] Orzeczenia zapadające w czasie przerwy w rozprawie wydaje się w składzie rozpoznającym sprawę, a w wypadku niemożności jego utworzenia - w takim samym składzie.

38 Postępowanie przed sądem I instancji – ciągłość rozprawy  Odroczenie rozprawy tym różni się od przerwy w rozprawie, że trwa dłużej niż 35 dni, a "ważna przyczyna", która je warunkuje, jest bardziej trwała i wymaga dłuższego czasu dla jej usunięcia. Art. 404 - Odroczenie rozprawy sąd może odroczyć rozprawę tylko wtedy, gdy zarządzenie przerwy nie byłoby wystarczające. rozprawę odroczoną prowadzi się w nowym terminie od początku. wyjątkowo można prowadzić rozprawę odroczoną w dalszym ciągu, chyba że skład sądu uległ zmianie. Tak samo postępuje się w przypadku podjęcia postępowania zawieszonego. W czasie przerwy albo odroczenia rozprawy oskarżyciel publiczny może dokonać niezbędnych czynności w celu przedstawienia dowodów przed sądem, chyba że określona czynność zastrzeżona jest do właściwości sądu. Prokurator może również zlecić dokonanie niezbędnych czynności przez Policję.

39 Postępowanie przed sądem I instancji – ciągłość rozprawy Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 6 kwietnia 2005 r. II AKa 32/05 2. W sytuacji gdy okres faktycznej bezczynności sądu trwał 20 miesięcy, decyzja w przedmiocie prowadzenia rozprawy w dalszym ciągu była całkowicie dowolna, prowadząca już to do naruszenia reguły wyjątkowości, o której mowa w art. 404 § 2 KPK, a przez to przekreślenia w sposób oczywisty zasady bezpośredniości, ciągłości i koncentracji rozprawy, z uwagi na przeprowadzenie przed odroczeniem dowodów o najistotniejszym znaczeniu dla końcowego rozstrzygnięcia w przedmiocie winy. 3. Sprawność procesu wymaga, aby czas rozprawy nie był przez jego uczestników marnowany, gdyż inaczej sąd nie będzie w stanie rozpoznać sprawy bez zbędnej zwłoki, jak nakazuje art. 45 ust. 1 Konstytucji. Rzeczą, stron jest więc przedstawiać swe wywody zwięźle i tak aby zbędnie nie absorbowały czasu czynności.

40 Zamknięcie przewodu sądowego Głosy stronWyrokowanie Postępowanie przed sądem I instancji – faza końcowa Przewodniczący składu orzekającego w chwili, gdy sąd uznaje, że przeprowadzone zostały wszystkie dowody dopuszczone w sprawie (przeprowadzone bezpośrednio, odczytane, uznane za ujawnione) zarówno te, które wnioskowały strony, jak również te, których wyjątkowo konieczność dopuszczenia dostrzegł sąd z urzędu, ma powinność zwrócenie się do obecnych na rozprawie stron z pytaniem, czy wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego. i w razie odpowiedzi przeczącej - zamyka przewód sądowy.

41 Postępowanie przed sądem I instancji – faza końcowa  strony mogą składać wnioski dowodowego aż do chwili zamknięcia przewodu sądowego.  Zamknięcie przewodu sądowego następuje w formie zarządzenie przewodniczącego, na które (w wypadkach składów kolegialnych), zgodnie z art. 373 k.p.k., przysługuje odwołanie do pełnego składu sądu.  Zamknięcie przewodu sądowego nie musi kończyć postępowania rozpoznawczego, sąd bowiem podczas narady może uznać jego kontynuowanie za konieczne i w związku z taką oceną może wznowić przewód sądowy aż do chwili ogłoszenia wyroku

42 Postępowanie przed sądem I instancji – faza końcowa GŁOSY STRON Art. 406 § 1.Po zamknięciu przewodu sądowego przewodniczący udziela głosu stronom, ich przedstawicielom oraz w miarę potrzeby przedstawicielowi społecznemu, który przemawia przed obrońcą i oskarżonym. Głos zabierają w następującej kolejności: 1.oskarżyciel publiczny, 2.oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny, 3.obrońca oskarżonego i 4.oskarżony. Przedstawiciele procesowi stron zabierają głos przed stronami. Jeżeli oskarżyciel ponownie zabiera głos, należy również udzielić głosu obrońcy i oskarżonemu.

43 Postępowanie przed sądem I instancji – wyrokowanie RODZAJE WYROKÓW: a)Wyrok skazujący - Możliwy do wydania na rozprawie oraz posiedzeniu (art. 335 k.p.k., art. 474a k.p.k.) b)Wyrok warunkowo umarzający postępowanie - możliwy do wydania na rozprawie i posiedzeniu c) Wyrok uniewinniający - wydawany na rozprawie d)Wyrok umarzający postępowanie - wydawany na rozprawie – na posiedzeniu w trybie art. 339 par. 3 pkt 1 i 2 k.p.k. – postanowienie

44 1)Udanie się sądu na naradę 2)Narada i głosowanie 3)Podpisanie wyroku 4)Publiczne ogłoszenie wyroku zwróć uwagę na kwestię ogłaszania wyroków wydanych na posiedzeniach (art. 418a KPK) 5) Podanie ustnych motywów wyroku 6) Pouczenie stron o prawie do zaskarżenia wydanego wyroku Postępowanie przed sądem I instancji – wyrokowanie

45 ODROCZENIE WYDANIA WYROKU: Art. 411 § 1. W sprawie zawiłej albo z innych ważnych powodów sąd może odroczyć wydanie wyroku na czas nie przekraczający 14 dni. § 2. W razie przekroczenia tego terminu rozprawę prowadzi się od początku. § 3. W postanowieniu o odroczeniu wydania wyroku należy wskazać czas i miejsce jego ogłoszenia.

46 Postępowanie przed sądem I instancji – wyrokowanie TREŚĆ WYROKU: Art. 413 § 1. Każdy wyrok powinien zawierać: 1) oznaczenie sądu, który go wydał, oraz sędziów, ławników, oskarżycieli i protokolanta, 2) datę oraz miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, 3) imię, nazwisko oraz inne dane określające tożsamość oskarżonego, 4) przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu, 5) rozstrzygnięcie sądu, 6) wskazanie zastosowanych przepisów ustawy karnej. § 2. Wyrok skazujący powinien ponadto zawierać: 1) dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną, 2) rozstrzygnięcia co do kary i środków karnych, środków kompensacyjnych i przepadku, a w razie potrzeby, co do zaliczenia na ich poczet tymczasowego aresztowania i zatrzymania oraz środków zapobiegawczych wymienionych w art. 276.

47 Postępowanie przed sądem I instancji – wyrokowanie ROZSTRZYGNIĘCIA ZAWARTE W WYROKU: Rozstrzygnięcie w przedmiocie zarzuconego oskarżonemu czynu oraz zastosowanych środków reakcji karnej Rozstrzygnięcia w przedmiocie akcji cywilnej: orzeczenie nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, orzeczenie obowiązku naprawienia, w całości lub w części, szkody orzeczenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Rozstrzygnięcie w przedmiocie zaliczenia zatrzymania, środków zapobiegawczych na poczet kary (środków karnych) Rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych Rozstrzygnięcie co do kosztów postępowania

48 Postępowanie przed sądem I instancji – wyrokowanie UZASADNIENIE WYROKU:  wniosek strony, a w przypadku wyroku warunkowo umarzającego wydanego na posiedzeniu też pokrzywdzonego, o sporządzenie uzasadnienia i jego doręczenie – też gdy sąd sporządza uzasadnienie z urzędu  14 dni na sporządzenie uzasadnienie (termin instrukcyjny)  uzasadnienie częściowe (423 KPK) Uzasadnienie powinno zawierać zwięzłe: 1) wskazanie, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, 2) wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku. § 2. W uzasadnieniu wyroku należy ponadto przytoczyć okoliczności, które sąd miał na względzie przy wymiarze kary, a zwłaszcza przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary, środków zabezpieczających oraz przy innych rozstrzygnięciach zawartych w wyroku

49 Postępowanie przed sądem I instancji – wyrokowanie UZASADNIENIE WYROKU: 423 § 1a. W wypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku w części odnoszącej się do niektórych czynów, których popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu, bądź też jedynie do rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu lub w części odnoszącej się do niektórych oskarżonych sąd może ograniczyć zakres uzasadnienia do tych tylko części wyroku, których wniosek dotyczy. W wypadku zaś złożenia wniosku:  o uzasadnienie wyroku jedynie co do rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu albo  o uzasadnienie wyroku wydanego w trybach konsensualnych z art. 343, art. 343a lub art. 387 sąd może ograniczyć zakres uzasadnienia do wyjaśnienia podstawy prawnej tego wyroku oraz wskazanych rozstrzygnięć (424 par. 3)

50 ... jakieś pytania?