POLSKA W STREFIE EURO – SZANSE I ZAGROŻENIA prof. nadzw. dr hab. Sławomir I. Bukowski Katedra Biznesu i Finansów Międzynarodowych Wydział Ekonomiczny.

Prezentacja na temat: "POLSKA W STREFIE EURO – SZANSE I ZAGROŻENIA prof. nadzw. dr hab. Sławomir I. Bukowski Katedra Biznesu i Finansów Międzynarodowych Wydział Ekonomiczny."— Zapis prezentacji:

1 POLSKA W STREFIE EURO – SZANSE I ZAGROŻENIA prof. nadzw. dr hab. Sławomir I. Bukowski Katedra Biznesu i Finansów Międzynarodowych Wydział Ekonomiczny

2 Strefa euro (Unia Ekonomiczna i Monetarna) jest unią monetarną, obszarem walutowym z jednolitą walutą i jednolitą polityką monetarną prowadzoną przez Europejski System Banków Centralnych.

3 Europejski System Banków Centralnych obejmuje: –Europejski Bank Centralny (EBC) –Narodowe Banki Centralne krajów członkowskich. Na szczeblu EBC kształtowana jest strategia jednolitej polityki monetarnej, której celem jest stabilizacja cen w strefie euro. Narodowe Banki Centralne są wykonawcami tej strategii.

4 JAKI JEST CEL I KORZYŚCI Z UTWORZENIA UNII MONETARNEJ?

5 Cel unifikacji monetarnej - stworzenie warunków dla długofalowego wzrostu gospodarczego i wzrostu dobrobytu społecznego, poprzez zniesienie barier w postaci : –kosztów transakcyjnych wymiany walut, –ryzyka kursowego, –niepewności co do kształtowania się cen, Jednolity obszar walutowy powinien stwarzać warunki dla stabilizacji cen i zatrudnienia.

6 Zniesienie tych barier pozwala na: –zmniejszenie ryzyka makroekonomicznego, dostęp do szerszego rynku finansowego, obniżenie poziomu rezerw walutowych, obniżenie kosztów obsługi bankowej, obniżenie stopy procentowej i inflacji, –wzrost akumulacji kapitału i inwestycji (w tym zagranicznych), –wyższą stopę wzrostu gospodarczego.

7 JAKIE SĄ MOŻLIWE KOSZTY REZYGNACJI Z WŁASNEJ WALUTY I PRZYSTĄPIENIA DO UNII MONETARNEJ?

8 W krótkim okresie: –koszty dostosowania przedsiębiorstw –koszty techniczne (m.in. zmiany systemów informatycznych związanych z rozliczeniami pieniężnymi) –koszty wynikające z tzw. „zaokrągleń”

9 W średnim i długim okresie: –możliwość wystąpienia szoków asymetrycznych (tj. dotykających pojedyncze kraje unii) i trudności ze stabilizowaniem gospodarki bez możliwości zastosowania polityki monetarnej, co może oznacza dłuższe utrzymywanie się recesji z wyższym bezrobociem, inflacją)

10 10 Mechanizmy dostosowawcze i narzędzia stabilizacji koniunktury na poziomie gospodarki kraju członkowskiego unii monetarnej: rynek – podstawowy mechanizm, którego działanie w uproszczeniu sprowadza się do dostosowań cen i płac w odpowiedzi na wszelkie zakłócenia ekonomiczne (szoki ekonomiczne), polityka fiskalna (manipulowanie wydatkami budżetowymi i podatkami).

11 11 Polityka fiskalna jest z natury nieskuteczna ze względu na swoje ograniczenia: polityczno-społeczne, informacyjne, proceduralne. Skuteczność rynkowych mechanizmów dostosowawczych zależy od stopnia elastyczności rynków, w tym cen i płac.

12 Jakie czynniki zmniejszają ryzyko wystąpienia głębokich szoków asymetrycznych oraz pozwalają na zmniejszenie ich skutków?

13 –wysoki stopień korelacji między cyklami koniunkturalnymi w poszczególnych krajach unii monetarnej, –wysoki stopień integracji gospodarczej (w tym powiązań handlowych), –elastyczność rynków (w tym rynku pracy), elastyczność cen i płac, –mobilność pracy i kapitału, –otwartość gospodarki, –dywersyfikacja produkcji,

14 14 Po przystąpieniu do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r., Polska stała się formalnie również krajem członkowskim Unii Ekonomicznej i Monetarnej (strefy euro), uzyskując status tzw. „członka Unii Ekonomicznej i Monetarnej objętego derogacją”.

15 Oznacza to m.in., że : –polityka ekonomiczna Polski, w tym kursowa, uznana została za przedmiot wspólnego zainteresowania i koordynacji w ramach Rady Europejskiej; –Polska jest zobowiązana do utrzymania dyscypliny finansowej sprowadzającej się do spełnienia kryteriów stabilizacji fiskalnej, określonych w Traktacie o Unii Europejskiej z Maastricht oraz w Pakcie Stabilizacji i Wzrostu; –Narodowy Bank Polski wszedł do Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), zaś jego prezes stał się członkiem Rady Dyrektorów Europejskiego Banku Centralnego (EBC).

16 Osiągnięcie pełnego członkostwa w strefie euro wymaga spełnienia przez Polskę kryteriów konwergencji sformułowanych w Traktacie o Unii Europejskiej (zwanym też Traktatem z Maastricht): Kryterium stabilizacji cen, Kryterium stabilizacji fiskalnej Kryterium stabilizacji długoterminowej stopy procentowej Kryterium stabilizacji kursu walutowego

17 17 Kryterium stabilizacji cen - maksymalna stopa inflacji nie może przekraczać o więcej niż 1,5 punktu proc. średnią stopę inflacji właściwą dla trzech krajów członkowskich UE o najniższej inflacji, Kryterium stabilizacji fiskalnej - górna wartość relacji deficytu budżetowego do PKB nie może być wyższa niż 3% PKB, zaś długu publicznego niż 60% PKB, Kryterium długoterminowej stopy procentowej -poziom długoterminowej stopy procentowej (stopa oprocentowania długoterminowych obligacji) nie może przekraczać w danym kraju o więcej niż o 2 punkty proc. średniej stopy procentowej występującej w trzech krajach UE o najniższej inflacji.

18 18 Stabilizacja kursu walutowego w ramach Europejskiego Mechanizmu Kursowego II (ERM II) –zawarcie stosownej umowy z Europejskim Bankiem Centralnym, która zobowiązuje kraj kandydujący do ustanowienia sztywnego kursu centralnego wobec euro oraz stabilizację kursu walutowego w ramach przedziału wahań +/- 15% w okresie co najmniej 2 lat, bez dokonywania dewaluacji, –Europejski Bank Centralny zobowiązuje się do udzielania wsparcia finansowego w przypadku konieczności interwencji walutowych.

19 Spełnienie kryteriów konwergencji przez Polskę (%) Kryterium20052006 Relacja deficyt budżetowy / PKB*2,4 (4,5)2,1 (3,9) Wartość referencyjna3,0 Relacja dług publiczny / PKB47,147,8 Wartość referencyjna60,0 Stopa inflacji (HICP)2,21,3 Wartość referencyjna2,572,8 Długoterminowa stopa procentowa5,2 Wartość referencyjna6,06,2 *dane w nawiasach dotyczą relacji deficytu budźetowego do PKB bez ujęcia przychodów OFE

20 Korzyści z przystąpienia Polski do strefy euro Przystąpienie Polski do strefy euro Zniesienie kursu wymiany Spadek ryzyka makroekonomicznego, integracja rynku finansowego, wzrost konkurencji Eliminacja ryzyka kursowego Ożywienie wymiany handlowej Eliminacja kosztów transakcyjnych Spadek stóp procentowych Wzrost stopy inwestycji Akumulacja kapitału w i wzrost wydajności czynników produkcji Wzrost PKB per capita

21 Korzyści z przystąpienia Polski do strefy euro

22 Efekty krótkookresowe eliminacja kosztów transakcyjnych i ryzyka kursowego może przynieść korzyści rzędu 0,5-1% PKB, spadek stóp procentowych (spadek długoterminowych stóp procentowych szacowany na 100-150 pkt. bazowych), tańsza obsługa bankowa obrotu gospodarczego, poprawa warunków prowadzenie działalności gospodarczej przez zmniejszenie niepewności co do kształtowania się cen oraz kosztów transakcji gospodarczych,

23 Efekty średnio - i długookresowe wzrost obrotów handlowych z krajami strefy euro, integracja polskiego rynku finansowego z jednolitym rynkiem finansowym strefy euro co przyczyni się do poprawy warunków finansowania polskich przedsiębiorstw, wzrost inwestycji krajowych dzięki obniżeniu kosztu kapitału, spadek ryzyka makroekonomicznego i napływ długoterminowego kapitału zagranicznego oraz nowych technologii (szacuje się, że wprowadzenie euro w Polsce doprowadzi do zwiększenia średniorocznego tempa wzrostu inwestycji o ok. 0,5-1 pkt. proc.),

24 24 wzrost produktywności czynników produkcji (nowe technologie, wzrost kapitału na jednostkę pracy, efektywniejsza alokacja czynników produkcji) wzrost konkurencji na rynku towarów i usług co przyczyni się do zwiększenia efektywności gospodarowania, trwałe zwiększenie tempa wzrostu gospodarczego o ok. 0,21-0,42 pkt. proc. średnioroczne tempo wzrostu konsumpcji indywidualnej powinno wzrosnąć o ok. 0,16-0,37 pkt. proc.

25 25 KOSZTY PRZYSTĄPIENIA POLSKI DO STREFY EURO

26 Krótki okres: koszty z wiązane z przejściowym wzrostem cen wynikającym z tzw. „zaokrągleń” (doświadczenia krajów strefy euro pokazują, że zamiana walut narodowych na euro wiązała się z jednorazowym wzrostem cen rzędu 0,2-0,3 % nie nastąpił natomiast trwały wzrost stopy inflacji, np. 2002 r. HICP wyniósł 2,7% w porównaniu do 2% w 2001r., ale w 2002 r. HICP wyniósł 2,2 %, na co przede wszystkim miał wpływ wzrost cen surowców i paliw na rynkach światowych), koszty dostosowań przedsiębiorstw, administracji publicznej, koszty techniczne szacuje się na ok. 0,05-0,1% PKB)

27 27 Średni i długi okres: możliwość wystąpienia szoków asymetrycznych i strat stabilizacyjnych

28 Ryzyko pojawienia się szoków asymetrycznych, aczkolwiek istnieje, to jednak na korzyść Polski, jako członka pełnej unii monetarnej przemawiają:

29 relatywnie wysoki stopień korelacji między cyklem koniunkturalnym a zagregowanym cyklem koniunkturalnym w strefie euro (współczynnik korelacji pomiędzy zmianami PKB w Polsce i w krajach strefy euro jest już wysoki i w ostatnich latach wynosił ok. 0,7, zaś w przypadku produkcji przemysłowej ok. 0,6). relatywnie wysoka jest korelacja między wskaźnikami nastrojów konsumentów i inwestorów w Polsce i w strefie euro, wysoki stopień powiązań gospodarczych (w tym handlowych) między Polską a strefą euro. (udział strefy euro w polskim eksporcie wynosiło w 2005 r. ok. 60% zaś w imporcie ponad 54%).

30 Główne problemy do rozwiązania przed przystąpieniem do strefy euro:

31 31 stabilizacja fiskalna - głęboka reforma finansów publicznych zmierzająca do zmniejszenia budżetu zarówno po stronie dochodów, jak też wydatków, zmniejszająca radykalnie deficyt budżetowy i w perspektywie dłuższego okresu dług publiczny; niezbędne zmiany w strukturze wydatków budżetowych (wzrost udziału wydatków na edukację, badania naukowe, infrastrukturę, poprawę funkcjonowania systemu prawa przy zmniejszeniu udziału pozostałych, deregulacja gospodarki, której celem jest stworzenie warunków dla sprawnego funkcjonowania rynku jako mechanizmu dostosowawczego, aby zmniejszyć skutki ewentualnych szoków asymetrycznych.

32 32 Dziękuję za uwagę

33 33 Dziękuję za uwagę