Od „Bogurodzicy” do „Roty”, czyli polskie hymny na przestrzeni wieków.

Prezentacja na temat: "Od „Bogurodzicy” do „Roty”, czyli polskie hymny na przestrzeni wieków."— Zapis prezentacji:

1 Od „Bogurodzicy” do „Roty”, czyli polskie hymny na przestrzeni wieków.

2 „Bogurodzica” Historia powstania oraz rola w czasach współczesnych Bogurodzica w pierwotnej postaci obejmuje 2 strofy. Pierwsza zwracająca się do NMP, a druga z prośbą do Jezusa. Ma charakter meliczny: jest utworem do śpiewania. Ułożono ją do istniejącej już, znanej na Zachodzie, melodii z kręgu miłosnych pieśni rycerskich. Tę melodię zapisali benedyktyni (którzy wcześniej wynaleźli zapis nutowy), a z ich klasztoru w Sankt Gallen w Alpach trafiła do Polski. Bogurodzica to kontrafaktura, czyli nowy tekst, który zmienia pierwotny charakter wykorzystanej ilustracji muzycznej z miłosnego na pobożny. Jej melodia ma formę śpiewu chóralnego, wykonywanego a cappella. Bogurodzica powstała jako trop, czyli pieśń śpiewana przez wspólnotę podczas mszy świętej jako swoisty komentarz do łacińskiego tekstu liturgii. Obfitującą w ozdobniki (melizmaty), trudną wykonawczo pieśń śpiewali raczej nie wszyscy wierni, ale wyszkolony wokalnie chór chłopców (schola cantorum).strofyNMPJezusamelicznypieśnibenedyktynizapis nutowySankt GallenAlpachkontrafakturaśpiewu chóralnegoa cappella tropmszyliturgiimelizmatyschola cantorum Melodia i tekst są prawdopodobnie zmienioną formą prasłowiańskiej pieśni religijnej. Autor chrześcijańskiej Bogurodzicy jest nieznany. Legenda o autorstwie św. Wojciecha nie ma podstaw źródłowych, jednak Józef Birkenmajer w monografii o utworze (1937) wskazał krąg misjonarzy, współbraci Wojciecha (który przybył z misją do Polski jako zakonnik benedyktyn) oraz ich (nieznane dziś, lecz powstające w X wieku) pieśni jako możliwą inspirację dla utworu. Nie umiemy wskazać miejsca, w którym wykonano po raz pierwszy Bogurodzicę, choć najstarszy przekaz kieruje na północ. W okresie (hipotetycznym, lecz poświadczanym przez bardzo stare formy językowe tekstu) powstania Bogurodzicy ważnym ośrodkiem religijnym i literackim na północnym Mazowszu był Płock, stolica diecezji, mająca też prężny klasztor benedyktynów. Zachowane opisy obrzędów liturgicznych w katedrze płockiej poświadczają wczesne wykonywanie tam innych pieśni w języku polskim. Brak jednak jednoznacznego dowodu, że tam właśnie powstała Bogurodzica.prasłowiańskiejśw. WojciechaJózef Birkenmajer1937MazowszuPłock klasztor benedyktynówkatedrze płockiej Dopiero później i wtórnie Bogurodzica zaczęła pełnić rolę pieśni rycerskiej i częściowo hymnu państwowego (narodowego). hymnu państwowego

3 „Bogurodzica” Przesłanie utworu Najstarszy znany zapis tekstu Bogurodzicy – obejmującego 2 strofy i opatrzonego nutami – pochodzi z początku XV w.. w 1407 zapisany został na tylnej wyklejce zbioru kazań łacińskich skopiowanych przez wikarego w Kcyni na Kujawach Macieja z Grochowa. Obecnie wyklejka ta przechowywana jest w Bibliotece Jagiellońskiej (sygn. 1619).XV w.1407wikaregoKcyniKujawachBibliotece Jagiellońskiej Od połowy XV wieku do pierwotnego tekstu pieśni dopisywano kolejne strofy. Drugim zachowanym przekazem Bogurodzicy jest kodeks Decisiones rote Wilhelmi Horborg, do którego dopisano utwór w 1408 roku na karcie 87 verso. Także i ten manuskrypt przechowywany jest w Bibliotece Jagiellońskiej (sygn. 408).verso Z uwagi na tematykę Aleksander Brückner wyodrębnił wersy 12- 34 jako "pieśń wielkanocna", a wersy 35-48 – "pieśń pasyjna". Podział ten został przyjęty także przez późniejszych badaczy utworu. W ciągu XVI w. dodawano jeszcze zwrotki o charakterze okolicznościowo-modlitewnym tworząc obszerny, ale niespójny literacko tekst.Aleksander BrücknerwielkanocnapasyjnaXVI w.

4 „Bogurodzica” „Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja! Twego syna, Gospodzina, matko zwolena Maryja, Zyszczy nam, spuści nam. Kiryjelejzon. Twego dziela krzciciela, Bożyce, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy, A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kiryjelejzon. Nas dla wstał z martwych Syn Boży, Wierzyż w to człowiecze zbożny, Iż przez trud Bog swoj lud odjął diablej strożej. Przydał nam zdrowia wiecznego, Starostę skował pkielnego, Śmierć podjął, wspominął człowieka pirwego. Jenże trudy cirzpiał zawierne, Jeszcze był nie prześpiał zaśmierne, Aliż sam Bog z martwych wstał… ”

5 „Święta miłości Kochanej Ojczyzny” Historia powstania Strofą tą zadebiutował w 1774 roku Ignacy Krasicki, który odczytał utwór podczas jednego z obiadów czwartkowych. Napisał ten utwór jako Hymn dla Szkoły Rycerskiej. Święta miłości weszła jako fragment w skład pieśni IX poematu heroikomicznego Myszeida. Strofa doczekała się wielu przekładów, w tym trzech na język francuski.1774Ignacy Krasickiobiadów czwartkowychSzkoły RycerskiejMyszeida W Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie przyjęto tradycję Szkoły Rycerskiej i podczas immatrykulacji podchorążowie odśpiewują pieśń zaraz po "Gaudeamus Igitur".immatrykulacjiGaudeamus Igitur

6 „Święta miłości Kochanej Ojczyzny” „Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują Cię tylko umysły poczciwe ! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny, Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe. Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe. Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać. Wolności ! której dobra nie docieka Gmin jarzma zwykły, nikczemny i podły, Cecho dusz wielkich ! ozdobo człowieka, Strumieniu boski, cnót zaszczycon źródły ! Tyś tarczą twoich Polaków od wieka, Z ciebie się pasmem szczęścia nasze wiodły. Większaś nad przemoc ! A kto ciebie godny - Pokruszył jarzma, albo padł swobodny.”

7 „Mazurek Dąbrowskiego” Historia powstania Pierwotnie hymn, jako Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, został napisany przez Józefa Wybickiego. Autor melodii opartej na motywach marszu, nazwa mazurka (mazura) została z czasem zapożyczona. Pieśń powstała w dniach 16-19 lipca 1797 we włoskim miasteczku Reggio nell'Emilia w Republice Cisalpińskiej (w dzisiejszych Włoszech). Pierwszy raz została wykonana publicznie 20 lipca 1797 roku. Tekst ogłoszono po raz pierwszy w Mantui w lutym 1799 w gazetce "Dekada Legionowa".Legionów Polskich we WłoszechJózefa Wybickiego1619 lipca1797Reggio nell'EmiliaRepublice CisalpińskiejWłoszech20 lipca Od samego początku z aplauzem została przyjęta przez Legiony Dąbrowskiego. Z początkiem 1798 znana była już we wszystkich zaborach. Śpiewana była podczas powstania listopadowego (1830), styczniowego (1863), przez Polaków na Wielkiej Emigracji, w czasie rewolucji 1905, I i II wojny światowej. Tekst Mazurka był tłumaczony przez poetów solidaryzujących się z walczącą Polską i znany był w 17 językach, m.in.: niemieckim, francuskim, angielskim, rosyjskim, węgierskim, chorwackim, macedońskim, serbskim, słowackim, litewskim. Podczas Wiosny Ludów (1848) Mazurek Dąbrowskiego śpiewany był na ulicach Wiednia, Berlina i Pragi, gdzie cieszył się szczególną popularnością. Mazurek Dąbrowskiego był wykorzystywany w utworach muzycznych. Jako jeden z pierwszych użył go Karol Kurpiński, który skomponował w 1821 fortepianową (organową) Fugę na jego temat). Fuga ta, zinstrumentowana przez autora, zabrzmiała pod jego batutą 1 stycznia 1831 roku w wykonaniu orkiestry Opery Warszawskiej. Ryszard Wagner wykorzystał melodię Mazurka w uwerturze Polonia skomponowanej po upadku powstania listopadowego. Grano ją pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej, gdy zabronione było granie polskiego hymnu. W zmienionej postaci użyto muzykę hymnu w nazistowskim filmie propagandowym Powrót do ojczyzny (Heimkehr).Legiony Dąbrowskiegopowstania listopadowego styczniowegoWielkiej Emigracjirewolucji 1905III wojny światowejWiosny LudówKarol KurpińskiFugę1831Opery WarszawskiejRyszard WagneruwerturzePowrót do ojczyzny

8 „Mazurek Dąbrowskiego” Zmiany w tekście : Dziś Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy. Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy. Marsz, marsz Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski. Za twoim przewodem Złączym się z narodem. Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, Będziem Polakami. Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy. Marsz, marsz... Jak Czarniecki do Poznania Po szwedzkim zaborze, Dla ojczyzny ratowania Wrócim się przez morze. Marsz, marsz... Już tam ojciec do swej Basi Mówi zapłakany — Słuchaj jeno, pono nasi Biją w tarabany. Marsz, marsz...

9 Zmiany w tekście : Józef Wybicki Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy. Co nam obca moc wydarła, szablą odbijemy. Marsz, marsz, Dąbrowski do Polski z ziemi włoski za Twoim przewodem złączem się z narodem. Jak Czarniecki do Poznania wracał się przez morze dla ojczyzny ratowania po szwedzkim rozbiorze. Marsz, marsz, Dąbrowski... Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę będziem Polakami dał nam przykład Bonaparte jak zwyciężać mamy. Marsz, marsz, Dąbrowski... Niemiec, Moskal nie osiędzie, gdy jąwszy pałasza, hasłem wszystkich zgoda będzie i ojczyzna nasza. Marsz, marsz, Dąbrowski... Już tam ojciec do swej Basi mówi zapłakany: "słuchaj jeno, pono nasi biją w tarabany." Marsz, marsz, Dąbrowski...

10 „Boże coś Polskę” Historia powstania Wyrosła z hymnu Alojzego Felińskiego (słowa; muzyka - Jan Nepomucen Piotr Kraszewski) na cześć cara i króla Królestwa Polskiego (Kongresowego) "Boże, zachowaj Króla" z 1816 (od 1818 roku pod nazwą Pieśń narodowa za pomyślność króla) powstałej na zamówienie wielkiego księcia Konstantego i adresowane do cara Aleksandra I i angielskiego hymnu God save the King. Pierwotnie w refrenie pieśni Felińskiego padały słowa: Naszego króla zachowaj nam Panie!, jako hołd dla cara i króla Aleksandra I, na rocznicę ogłoszenia Królestwa Polskiego.Pieśń narodowa za pomyślność króla God save the King Już w następnym roku nieoficjalnie zaczęto śpiewać w tym miejscu Naszą ojczyznę racz nam wrócić, Panie. Melodia pieśni została uproszczona i upodobniona do melodii pieśni religijnej "Bądź pozdrowiona, Panienko Maryja". Pieśń zaczęła funkcjonować w obiegu jako pieśń konspirantów, a po klęsce powstania listopadowego stała się manifestacją uczuć patriotycznych. Do początkowych dwóch zwrotek w 1828 roku dodano dwie kolejne z Hymnu do Boga o zachowanie wolności, którego autorem był Antoni Gorecki. Jednocześnie pieśń zaczęto śpiewać na melodię starego hejnału Bądź pozdrowiona, Panienko Maryjo, później na melodię Serdeczna Matko (autorem muzyki do najwcześniejszej wersji był Jan N. Kraszewski). W zaborze rosyjskim została zakazana w 1862 roku. W rok później towarzyszyła powstańcom i stąd nazwano ją Marsylianką 1863 roku. Była wielokrotnie przekładana na inne języki.Antoni Gorecki 1862powstańcom Po uzyskaniu niepodległości śpiewano już Ojczyznę wolną pobłogosław Panie, by w czasach okupacji hitlerowskiej oraz w PRL ponownie powrócić do nieco zmienionej wersji, proszącej o przywrócenie wolności Ojczyźnie: Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie. Obecnie znów powrócono do wersji z prośbą o błogosławieństwo wolnej ojczyzny. Pieśń może być interpretowana z eschatologicznej perspektywy polskiego mesjanizmu: operując hasłami Bóg i Ojczyzna, stanowi ona przypomnienie o historycznym przymierzu Boga z narodem wybranym.mesjanizmu

11 „Boże coś Polskę” Boże! Coś Polskę przez tak liczne wieki Otaczał blaskiem potęgi i chwały I tarczą swojej zasłaniał opieki Od nieszczęść, które przywalić ją miały Przed Twe ołtarze zanosim błaganie, Naszego Króla zachowaj nam Panie! Tyś, coś ją potem, tknięty jej upadkiem, Wspierał walczącą za najświętszą sprawę, I chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem, Wśród samych nieszczęść pomnożył jej sławę Przed Twe ołtarze... Ty, coś na koniec nowymi ją cudy Wskrzesił i sławne z klęsk wzajemnych w boju Połączył z sobą dwa braterskie ludy, Pod jedno berło Anioła pokoju: Przed Twe ołtarze... Wróć nowej Polsce świetność starożytną I spraw, niech pod Nim szczęśliwą zostanie Niech zaprzyjaźnione dwa narody kwitną, I błogosławią Jego panowanie; Przed Twe ołtarze...

12 „Warszawianka” Historia powstania Polska pieśń socjalistyczna powstała w 1879 roku. Napisał ją Wacław Święcicki podczas odsiadywania wyroku za działalność socjalistyczną w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Za mury więzienne przekazał tekst w postaci oryginalnego grypsu, kropkując odpowiednie litery w Panu Tadeuszu. Pierwszy raz tekst został wydrukowany 15 września 1883 roku w pierwszym numerze pisma Proletariat. Na ulicach zaśpiewano ją po raz pierwszy poza gronem socjalistów w marcu 1885 roku czasie demonstracji ulicznej w Warszawie. Pieśń swą nazwę zyskała podczas manifestacji 1- majowej 1905 roku, kiedy to stała się hymnem demonstrujących robotników. Kompozytor muzyki nie jest znany.1879Wacław ŚwięcickiX pawilonieCytadeli WarszawskiejPanu Tadeuszu18831885Warszawie1- majowej1905hymnem "Warszawianka 1905" znana jest również pod hiszpańskojęzyczną nazwą "A las barricadas", w wersji, która zyskała sławę podczas wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939, gdzie stała się hymnem anarchosyndykalistycznego związku pracy CNT.A las barricadas19361939anarchosyndykalistycznegoCNT

13 „Warszawianka” Śmiało podnieśmy sztandar nasz w górę, Choć burza wrogich żywiołów wyje, Choć nas dziś gnębią siły ponure, Chociaż niepewne jutro niczyje. O, bo to sztandar całej ludzkości, To hasło święte, pieśń zmartwychwstania, To tryumf pracy, sprawiedliwości, To zorza wszystkich ludów zbratania! Naprzód Warszawo! Na walkę krwawą, Świętą a prawą! Marsz, marsz, Warszawo! Dziś, gdy roboczy lud ginie z głodu, Zbrodnią w rozkoszy t onąć jak w błocie, I hańba temu, kto z nas za młodu, Lęka się stanąć choć na szafocie! O, nie bez śladu każdy z tych skona, Co życie sprawie oddają w darze, Bo nasz zwycięski śpiew ich imiona Milionom ludzi ku czci przekaże! Naprzód Warszawo! Na walkę krwawą, Świętą a prawą! Marsz, marsz, Warszawo! Hurra! Zerwijmy z carów korony, Gdy ludy dotąd chodzą w cierniowej, I w krwi zatopmy nadgniłe trony, Spurpurowiałe we krwi ludowej! Ha! Zemsta straszna dzisiejszym katom, Co wysysają życie z milionów. Ha! Zemsta carom i plutokratom, A przyjdzie żniwo przyszłości plonów! Naprzód Warszawo! Na walkę krwawą, Świętą a prawą! Marsz, marsz, Warszawo!

14 „Rota” Historia powstania WierszWiersz Marii Konopnickiej, a także pieśń hymniczna. Pierwszy raz Rota została opublikowana w 1908 w Przodownicy. Powstała pod wpływem oburzenia prześladowaniami polskości w zaborze pruskim (zob. germanizacja).Marii Konopnickiej1908Przodownicygermanizacja Wiersz składa się z czterech zwrotek, z czego trzy stanowią kanon jednej z polskich pieśni patriotycznych pod tym samym tytułem, do której muzykę napisał Feliks Nowowiejski. Pieśń została po raz pierwszy wykonana publicznie 15 lipca 1910 w czasie uroczystości odsłonięcia pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie zorganizowanej w rocznicę 500-lecia zwycięstwa w bitwie pod Grunwaldem. Połączonymi chórami z całej Polski dyrygował kompozytor. Znana jest też wersja z muzyką Władysława Krogulskiego.Feliks Nowowiejski15 lipca1910pomnika Grunwaldzkiego w Krakowiebitwie pod GrunwaldemWładysława Krogulskiego

15 „Rota” Nie rzucim ziemi skąd nasz ród! Nie damy pogrześć mowy. Polski my naród, polski lud, Królewski szczep Piastowy. Nie damy, by nas gnębił wróg! Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg! Do krwi ostatniej kropli z żył Bronić będziemy ducha, Aż się rozpadnie w proch i w pył Krzyżacka zawierucha. Twierdzą nam będzie każdy próg! Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg! Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz Ni dzieci nam germanił, Orężny wstanie hufiec nasz, Duch będzie nam hetmanił. Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg! Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg! Nie damy miana Polski zgnieść Nie pójdziem żywo w trumnę W Ojczyzny imię, na jej cześć Podnosi czoła dumne. Odzyska ziemi dziadów wnuk! Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg!

16 Wykonała: Dominika Klepacka kl. 2 „b” Źródła pochodzą z : www.wikipedia.pl