Słowacja w czasie pierwszej wojny światowej i powstanie ČSR.

Prezentacja na temat: "Słowacja w czasie pierwszej wojny światowej i powstanie ČSR."— Zapis prezentacji:

1 Słowacja w czasie pierwszej wojny światowej i powstanie ČSR

2 Sytuacja na Węgrzech po wybuchu pierwszej wojny światowej Bieżące życie polityczne i publiczne przestało istnieć: uniemożliwiono działalność związków, wprowadzono cenzurę prasy i poczty, ograniczono przemieszczanie się ludności, ogłaszano ustawy nadzwyczajne. Przeciwników wojny prześladowano, następnie więziono lub wysyłano na front. Po zamachu w Sarajewie i wypowiedzeniu wojny Serbii – fala szowinizmu i propagandy antysłowiańskiej. Wprowadzono stan wojenny, zaostrzony reżim wojskowy oraz cenzurę.

3 Polityka słowacka została sparaliżowana – represje wobec ludności (internowania, więzienia, pobór do wojska, przenoszenie na front) i instytucji (nadzór państwowy, pobór do wojska urzędników, całkowite wstrzymanie działalności). Polityka słowacka po wybuchu wojny W atmosferze politycznej niepewności prezydium Slowackiej Partii Narodowej (SNS) 6.8.1914r. opublikowało w Národních novinach oficjalne oświadczenie o wstrzymaniu działalności partii i de facto ogłosiło pasywność polityczną. „Musimy być pasywni: Sprawy rozwijają się same, wojna skończy się dobrze dla monarchii a źle dla nas – wtedy wszelkie ofiary byłyby niepotrzebne. Lub też wojna skończy się źle dla monarchii a dobrze dla nas. Wówczas wyzwolenie narodowe przyjdzie samo.“ Ivan Dérer

4 Serce i rozum, tysiącletnia tradycja i poddańcza wierność i bliskość w stosunku do naszej znakomitej dynastii oraz miłość do wspólnej ojczyzny nakazuje nam, abyśmy nie odstąpili od zasad głoszonych przez naszych przodków, ale abyśmy im teraz dali jawny i szczery wyraz. Tak więc czynimy to teraz w imieniu naszego drogiego narodu słowackiego. Zależy nam na tym, aby nasza ojczyzna i monarchia zachowała się w całości, aby jej wojna nie przyniosła szkody i aby z walk wyszła zwycięsko.... Aby (prezydium Słowackiej Partii Narodowej) uniknęło nieporozumień, do których może łatwo dojść w tych burzliwych czasach, wstrzymuje wszelką swą działalność na cały okres rozpoczynającej się wojny...

5 Centra działalności polityków słowackich Budapeszt Ferdiš Juriga Rużomberk Andrej Hlinka Wiedeń Milan Hodža Turč. Sv. Martin Matúš Dula Bratysława Emanuel Lehocký Vavro Šrobár Zwolennicy SNS łączyli się w mniejsze grupy i spotykali się w prywatnych mieszkaniach. Konspiracyjno-wywiadowcze grupy w miastach porozumiewały się ze sobą, nawiązywały kontakty i współpracowały z czeskimi politykami.

6 Słowacy na frontach pierwszej wojny światowej Skierowani do Galicji, w Karpaty, do Rumunii, od 1915r. na front włoski – najkrwawsze ofiary z żołnierzy słowackich w walkach nad rzeką Piawą.

7 Działalność Słowaków w USA wrzesień 1914 – memorandum Ligi Słowackiej (Slovenská liga) w USA – domaga się prawa Słowaków na Węgrzech do samostanowienia oraz pełnej ich autonomii

8 Umowa z Cleveland 22.10.1915 – dokument podpisany przez przedstawicieli Ligi Słowackiej w USA i Czeskiego Stowarzyszenia Narodowego – umowa dotyczyła wspólnych dążeń Czechów i Słowaków w USA do osiągnięcia niepodległości państwowej 1. Niepodległość ziem czeskich i Słowacji 2. Połączenie narodu czeskiego i słowackiego w ramach związku federacyjnego, z pełną autonomią państwową Słowacji, własnym sejmem, własną administracją państwową i pełną swobodą kultury, a zatem i z używaniem języka słowackiego, własnym urzędem finansowym i politycznym, z językiem słowackim jako urzędowym. 3. Prawo wyborcze: powszechne, tajne, bezpośrednie. 4. Forma rządów: unia personalna, z demokratycznym kierowaniem państwem, podobnie jak w Anglii. 5. Powyższe punkty stanowią podstawę wstępnej umowy i mogą zostać uzupełnione lub rozszerzone jedynie za zgodą obu stron. Czeskie Stowarzyszenie Narodowe pozostawia sobie prawo do ewentualnych zmian, identyczne prawo ma także Liga Słowacka.

9 Czechosłowacka Rada Narodowa w Paryżu - powstaje w lutym 1916 - jest głównym centrum organizacyjnym czesko- słowackiego zagranicz- nego ruchu oporu cele: propagowanie czechosłowackiej niepodległości – uzyskanie wsparcia Ententy i przekonanie jej przedstawicieli o konieczności rozbicia monarchii; organizacja zagranicznego wojska – legionów = jednostek wojskowych za granicą złożonych z Czechów i Słowaków mieszkających poza granicami kraju, jeńców wojennych i dezerterów

10 Członkowie Czechosłowackiej Rady Narodowej:  T. G. Masaryk – przewodniczący;  Milan Rastislav Štefánik a Josef Durich – wiceprzewodniczący;  Edvard Beneš - sekretarz

11

12 Był to ważny sygnał dla zagranicy, że również Słowacy wspierają działalność Czechosłowackiej Rady Narodowej. Manifestacja pierwszomajowa w 1918r. w Liptovskim Sv. Mikulášu Dzięki staraniom Vavro Šrobára w rezolucji znalazł się także postulat dotyczący prawa do samostanowienia.

13 Rezolucja Mikulášska Domagamy się: 1. Aby rządy wykorzystały każdą okazję do zawarcia sprawiedliwego i trwałego pokoju, opartego na uczciwym rozwiązywaniu wszystkich problemów zagranicznych i wewnętrznych. Pokoju, który uniemożliwi wybuch nowych wojen i przyniesie spokój i wolność wszystkim narodom Europy. 2. Jako naturalne następstwo uznanej wolności domagamy się bezwarunkowego uznania prawa do samostanowienia wszystkich narodów nie tylko poza granicami naszej monarchii, ale i narodów Austro-Węgier, a więc także węgierskiej gałęzi plemienia czeskosłowackiego.

14 Tajne posiedzenie Słowackiej Partii Narodowej (SNS) Matúš Dula zwołał na 24 maja 1918r. w Turčianskim Sv. Martinie tajne posiedzenie kierownictwa SNS. Rezultat: decyzja o definitywnym rozstaniu z Węgrami i przyłączeniu się do państwa czesko-słowackiego. Zápisnica z porady Na tychże obradach Andrej Hlinka trafnie sformułował orientację programową: : „Nie uciekajmy od problemu, powiedzmy otwarcie, że jesteśmy za orientacją czesko- słowacką. Tysiącletnie małżeństwo z Węgrami nie udało się, musimy się rozstać.“

15 Umowa Pittsburska - umowa polityczna, podpisana 30 maja 1918r. w amerykańskim Pittsburghu przez przedstawicieli Ligi Słowackiej w Ameryce, Czeskiego Stowarzyszenia Narodowego i Związku Katolików Czeskich z Tomášem G. Masarykiem - tekst dokumentu sformułował Masaryk w czasie swojej wizyty w USA Umowa Pittsburska dała Masarykowi poważny argument dla rządu amerykańskiego w sprawie czesko-słowackiej niezależności.

16 - Proklamacja niepodległości czesko-słowackiej, - opublikowana 18 października 1918r. w prasie amerykańskiej, - opracował Tomáš G. Masaryk - oprócz samej deklaracji zawierała także podstawowe zasady nowego państwa, które miało być republiką demokratyczną Deklaracja Washingtonska Proklamacja niepodległości spotkała się z wielkim zainteresowaniem amerykańskiej społeczności i była ostatnim impulsem, który nakłonił amerykańskiego prezydenta Wilsona do reakcji na propozycję pokojową Austro-Węgier w tym sensie, że o losach monarchii mają zdecydować jej narody.

17 Deklaracja Waszyngtońska Państwo Czechosłowackie będzie republiką. W ciągłym dążeniu do postępu zagwarantuje nieograniczoną wolność sumienia, wyznania oraz nauki, literatury i sztuki, słowa, prasy oraz prawa do zgromadzeń i do petycji. Kościół zostanie oddzielony od państwa. Nasza demokracja opierać się będzie na powszechnym prawie wyborczym. Kobiety będą stały na równi z mężczyznami pod względem politycznym, socjalnym i kulturalnym.

18 28 października 1918r. W Pradze Czechosłowacki Komitet Narodowy objął władzę i przyjął pierwszą uchwałę, w której proklamował Republikę Czechosłowacką.

19

20 Zebranie słowackiej reprezentacji politycznej w Turčianskim sv. Martinie - 30 października 1918r. - cel: założenia programowe Słowackiej Rady Narodowej - przyjęcie Deklaracji Narodu Słowackiego - reprezentanci nie zostali poinformowani o wydarzeniach w Pradze

21 Prawo do wypowiadania się w imieniu narodu słowackiego ma na Słowacji jedynie Słowacka Rada Narodowa. Rada Narodowa narodu czesko- słowackiego na terytorium węgierskim poświadcza: 1. Naród słowacki stanowi część narodu czesko-słowackiego jednolitego pod względem językowym i kulturalnym. We wszystkich walkach kulturowych, które prowadził naród czeski, i które uczyniły go sławnym na cały świat, swój udział miała także gałąź słowacka. Deklaracja Martinska

22

23