Monopol oferenta Założenia modelu:

Prezentacja na temat: "Monopol oferenta Założenia modelu:"— Zapis prezentacji:

1 Monopol oferenta Założenia modelu: Na rynku działa jeden oferent dobra, które nie ma bliskich substytutów oraz jest bardzo wielu drobnych nabywców. Rynek jest homogeniczny – nie ma preferencji oferenta w stosunku do nabywców – to założenie będzie później uchylone. Jest doskonała przejrzystość rynku, co m.in. oznacza, że oferent zna funkcję popytu na swoje wyroby natomiast nabywcy są doskonale zorientowani w cenach produktu monopolisty. Funkcja popytu na produkt monopolisty jest prostą o wzorze: p = a – bx, gdzie a i b – parametry prostej a i b > 0. Wszystkie omawiane formy rynku poza doskonałą konkurencją nazywane są rynkami o niedoskonałej konkurencji. Wyróżnia je to, że pojedynczy oferent czy nabywca ma wpływ na cenę rynkową swojego produktu. Wśród rynków o niedoskonałej konkurencji monopol to forma o najmniejszej ilości konkurencji.

2 Koszty i przychody monopolisty
Przykłady monopolu oferenta: Rynek dostaw prądu, wody czy gazu sieciowego dla odbiorców indywidualnych, Rynek komunikacji miejskiej we Wrocławiu, Rynek wywozu śmieci we Wrocławiu dla odbiorców komunalnych. Koszty i przychody monopolisty Funkcja kosztów monopolisty przebiega podobnie jak przedsiębiorstwa w doskonałej konkurencji. Funkcja cena-zbyt pokazuje ile oferent może sprzedać po określonej cenie. To pojęcie występuje dla rynków o niedoskonałej konkurencji. Jaki jest związek między funkcją cena-zbyt monopolisty oferenta i funkcją popytu na jego produkt? Są to pojęcia tożsame.

3 Tożsamość między tymi pojęciami występuje tylko w monopolu oferenta.
Tym samym funkcja cena-zbyt monopolisty będzie określona wzorem: p = a – by, gdzie y wielkość produkcji monopolisty. Cena zaporowa – cena, przy której sprzedaż spada do 0. p y a/2b a a/b Pełne nasycenie rynku – wielkość sprzedaży, którą można ulokować na rynku po najniższej możliwej cenie, w tym wypadku p = 0. Przychód krańcowy pokazuje o ile zmieni się przychód, gdy sprzedaż zmieni się o jednostkę. E = py E = (a – by)y = ay – by2 E’ =(ay-by2)’=a – 2by

4 Wnioski: Przychód krańcowy nie jest już równy cenie, tak jak było w doskonałej konkurencji. Jeżeli funkcja cena-zbyt jest prostą, to przychód krańcowy też będzie prostą przecinającą oś ceny w tym samym miejscu jak funkcja cena-zbyt ale 2 razy szybciej maleje i tym samym oś wielkości produkcji przetnie w połowie pełnego nasycenia rynku. Przychód osiąga maksimum przy produkcji, dla której E’ = 0.

5 Optymalna wielkość produkcji i cena monopolisty
Zysk monopolisty osiąga maksimum przy produkcji, gdzie spełnione są warunki: Z’ = 0, Z’’ < 0. Skoro Z = E – K, to Z’ = 0 jeżeli Z’ = E’ – K’ = 0 i tym samym warunek konieczny możemy zapisać: E’ = K’ a warunek wystarczający będzie następujący: E’’ < K’’. Ten ostatni warunek oznacza, że funkcja E’ musi mieć mniejsze nachylenie niż K’. Tym samym monopolista osiągnie maksymalny zysk przy produkcji, dla której - po pierwsze przychód krańcowy jest równy kosztom krańcowym - po drugie koszty krańcowe mają większe nachylenie od przychodu krańcowego, czyli albo wolniej maleją od E’ albo K’ rośnie (E’ jest zawsze funkcją malejącą).

6 Monopolista osiągnie minimalny zysk (maksymalne straty), gdy spełnione są warunki:
E’ = K’ E” > K’’ Z =  E = K E = K /:y Kcp = p

7 Kcp Kcp K’ p1 E’ p p2 A B p* p4 p3 C y1 y2 y* y4 y3 y Z max Z min
E max Z/y Max Z p1 E’ p p2 A B p* p4 p3 C y1 y2 y* y4 y3 y

8 Przypomnienie znaczenia oznaczeń z rysunku.
y * – wielkość produkcji maksymalizująca zysk (optymalna wielkość produkcji, p * – optymalna cena monopolowa, czyli maksymalizująca zysk, y1 – wielkość produkcji, przy której zysk osiąga minimum (maksimum strat), p1 – cena, przy której monopolista osiąga minimalny zysk, y2 , y3 – wielkości produkcji, przy których zysk jest równy 0, p2 , p3 – ceny, przy których zysk jest równy 0, y4 – wielkość produkcji, przy której monopolista osiąga maksymalny przychód, p4 – cena, przy której monopolista osiąga maksymalny przychód, odcinek AB – zysk przeciętny dla optymalnej wielkości produkcji, Pole prostokąta ABCp* - wielkość maksymalnego zysku.

9 Porównanie doskonałej konkurencji i monopolu oferenta
Aby pokazać jaki wpływ ma forma konkurencji rozpatrzmy hipotetyczny przypadek, gdy zmienia się tylko forma konkurencji z doskonałej na monopol oferenta. Wszystkie inne czynniki mające wpływ na cenę równowagi rynkowej i wielkość produkcji są cały czas bez zmian. W tym celu wyobraźmy sobie sytuację, kiedy najpierw dany produkt wytwarzało wielu drobnych oferentów. Dla uproszczenia analizy wszyscy mieli taką samą funkcję Kc i tym samym K’. p y y*dosk. kon. p*dosk. kon. Funkcja popytu Zagregowana funkcja K’ wszystkich oferentów Funkcja podaży

10 Zagregowana funkcja K’ jest teraz funkcją K’ monopolisty.
Teraz wyobraźmy sobie, że ci liczni oferenci zjednoczyli się i stworzyli monopol oferenta. Nic się nie zmieniło poza tym, że te firmy przestały ze sobą konkurować. Zagregowana funkcja K’ jest teraz funkcją K’ monopolisty. Funkcja popytu jest teraz funkcją cena-zbyt monopolisty. Tym samym możemy wyznaczyć E’ monopolisty. p y y*dosk. kon. p*dosk. kon. Funkcja popytu i funkcja cena-zbyt monopolisty Zagregowana funkcja K’ wszystkich oferentów i tym samym K’ monopolisty E’ p* monopol y* monopol

11 Wnioski: Odejście od doskonałej konkurencji do monopolu powoduje, że w tych samych warunkach cena monopolowa będzie wyższa od ceny z doskonałej konkurencji. Wzrost ceny zostanie osiągnięty przez monopolistę dzięki ograniczeniu wielkości produkcji. Dzięki temu zysk monopolu będzie większy od sumy zysków firm działających w doskonałej konkurencji. Firmy dążąc do maksymalizacji zysku w naturalny sposób starają się osiągnąć pozycję monopolisty. Większość państw w sposób administracyjny starają się ograniczyć naturalną tendencję do monopolizacji rynku. Monopol oferenta nie zawsze musi być dla nabywców niekorzystną sytuacją.

12 Wpływ zmian otoczenia na y* i p* monopolisty
Jeżeli np. wzrośnie cena zmiennego czynnika produkcji monopolisty, K2’ p y K1’ E’ p2* p1* y1* y2*

13 Jeżeli np. spadnie dochód nabywców
K1’ p1 E1’ p1* y1* E2’ p2 p2* y2*