S TOSOWANIE PRAWA

P OJĘCIE Stosowanie prawa jest terminem wieloznacznym. W podstawowym znaczeniu stosowanie prawa rozumiane jest jako proces ustalania przez organ władzy publicznej konsekwencji prawnych faktów, na podstawie obowiązującego prawa. Zgodnie z tą definicją stosowanie prawa charakteryzowane jest przez cztery elementy: podmiot, aktywność, skutek, system prawa.

P ODMIOT Stosowanie prawa charakteryzowane jest jako rodzaj aktywności wskazanego podmiotu, polegającej na wiążącym ustaleniu praw lub obowiązków osób, ewentualnie stanu prawnego. Jednocześnie przyjmuje się, iż podmiotem stosującym prawo jest w każdym przypadku organ władzy publicznej, ewentualnie inny podmiot, który otrzymał kompetencję do stosowania prawa na podstawie normy prawnej.

S TOSOWANIE PRAWA A PRZESTRZEGANIE Ze względu na podmiot stosowanie prawa jest odróżniane od pojęcia przestrzeganie prawa, w którym podmiot jest ujmowany szeroko i odnosi się do każdego hipotetycznego adresata danej normy prawnej.

A KTYWNOŚĆ Stosowanie prawa to ściśle określony proces formułowania decyzji, w którym każda sekwencja determinuje kolejną.

S KUTEK STOSOWANIA PRAWA Może być analizowany w trzech rozumieniach: Językowym – skutek stosowania prawa stanowi językową postać decyzji stosowania prawa, obejmującą określoną normę indywidualno – konkretną, rozumianą jako typ wypowiedzi o określonej treści oraz jej uzasadnienie.

Normatywnym – to oznaczone uprawnienie lub obowiązek podmiotu wskazanego w decyzji. Realnym - to określone przysporzenie, uzyskanie pewności w zakresie stanu prawnego lub dolegliwość dotykająca określonego adresata.

E TAPY STOSOWANIA PRAWA Etap pierwszy : Decyzja walidacyjna ; Etap drugi : Decyzja interpretacyjna ; Etap trzeci : Ustalenie stanu faktycznego. Decyzja dowodowa ; Etap czwarty : Subsumpcja; Etap piąty : Ustalenie konsekwencji i wydanie finalnej decyzji stosowania prawa.

T YP SĄDOWY STOSOWANIA PRAWA Cechy : Niepozostawanie podmiotu stosującego prawo w relacji nadrzędności organizacyjnej z adresatami wydanej decyzji stosowania prawa; Decyzja stanowi w istocie przekształcenie normy generalnej i abstrakcyjnej w normę indywidualną i konkretną – rola ewentualnej swobody decyzyjnej jest w znacznym stopniu ograniczona;

Decyzja stosowania prawa podejmowana jest wyłącznie w sytuacji sporu prawnego lub nieustalenia sytuacji prawnej; Podmiot stosujący prawo działa na podstawie i w granicach kompetencji wyznaczonej przez tzw. przepisy o właściwości ( miejscowej, rzeczowej); Istotą stosowania prawa jest zestawienie zewnętrznego wobec sędziego i apriorycznie istniejącego prawa z ustalonym na podstawie racjonalnych reguł (prawnych i pozaprawnych) stanem faktycznym.

T YP ADMINISTRACYJNY STOSOWANIA PRAWA Podmiot stosujący prawo nie jest niezależny od stron postępowania (władztwo administracyjne). Jest zwykle zainteresowany decyzją, jednakże tylko jako organ nie zaś jako konkretny podmiot. Wydanie decyzji rodzi zwykle prawa / obowiązki dla organu; Podmiot stosujący prawo działa na podstawie kompetencji i w jej granicach;

Podmiot stosujący prawo działa na wniosek stron albo z urzędu; Istotą stosowania prawa jest zestawienie faktów i prawa; Decyzja stosowania prawa jest normą indywidualną i konkretną.

T YP KIEROWNICZY STOSOWANIA PRAWA Stosowany w warunkach kierowania organizacją; Oparty na prawnym i osobistym zainteresowaniu podmiotu stosującego prawo rozstrzyganą sprawą; Zwiększona rola uznania i zwyczaju.

I DEOLOGIA STOSOWANIA PRAWA Całokształt postulatów i ocen na temat tego, jak organy powinny stosować prawo, wraz z ewentualnym uzasadnieniem teoretycznym formułowanych postulatów. Ideologia określa generalny kierunek stosowania prawa. Może być bardziej lub mniej kompletna. Ideologia praworządnej i racjonalnej decyzji stosowania prawa ; Ideologia swobodnej decyzji sądowej ; Ideologia związanej decyzji stosowania prawa.

M ODEL SYLOGISTYCZNY STOSOWANIA PRAWA W tradycyjnym pozytywizmie istotą stosowania prawa we wszystkich jego typach jest tzw. sylogizm subsumpcyjny. W uproszczeniu pewien typ wnioskowania, oparty na dwóch przesłankach: większa (norma generalna i abstrakcyjna), mniejsza (wiąże się z ustaleniem stanu faktycznego) i wniosek (decyzja podmiotu stosującego prawo).

Podmiot stosujący prawo podciąga stan faktyczny pod normę prawną. Koncepcja sylogizmu opiera się na założeniu, że norma generalna ma charakter obiektywny, ponadto w sposób obiektywny można ustalić stan faktyczny, sylogistyczne rozstrzyganie jako czynność oparta na schemacie jest formalnie niezależna od przeprowadzającego tę czynność podmiotu.