Diagnostyka laboratoryjna tylko dla analityków medycznych   Diagnostyka laboratoryjna tylko dla analityków medycznych ? a może także dla biochemików i mikrobiologów w obszarach ich kompetencji i wykształcenia"

Grażyna Młynarczyk Kierownik Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Mikrobiologia

definicja Medyczne laboratorium diagnostyczne, wykonuje badania in vitro materiału biologicznego. Dz. U. 2014 poz. 1384

Czynności diagnostyki laboratoryjnej obejmują: 1) badania laboratoryjne, mające na celu określenie właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych oraz składu płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych; 2) mikrobiologiczne badania laboratoryjne płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych; 3) działania zmierzające do ustalenia zgodności tkankowej; 4) wykonywanie oceny jakości i wartości diagnostycznej badań, o których mowa w pkt 1–3, oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badań; 5) działalność naukową i dydaktyczną prowadzoną w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej. Dz. U. 2014 poz. 1384

diagnosta laboratoryjny - osoba autoryzująca wynik badania laboratoryjnego, bierze na siebie odpowiedzialność za cały przebieg badania, zachowanie wszelkich procedur, oraz za zachowanie tajemnicy zawodowej

Wykonywanie zawodu diagnosty laboratoryjnego w medycynie, a zwłaszcza prawo do autoryzacji wyniku bezwzględnie powinno być związane z posiadaniem ścisłych uprawnień, które w określonych przypadkach mogą zostać odebrane lub utracone.

Pytanie - kto i na jakiej podstawie powinien te uprawnienia otrzymywać?

Czy tylko absolwenci dziennych studiów Analityka Medyczna , tak jak jest postulowane w nowej wersji ustawy? Czy również absolwenci niektórych innych kierunków ale dopiero po spełnieniu wymagań wymienionych w ustawie obowiązującej obecnie?

Zgodnie z obecną ustawą, analitycy zostają diagnostami automatycznie, natomiast nie-analitycy mają dwie możliwości wpisania na listę diagnostów: ukończenie dwuletnich płatnych studiów zaocznych analityka medyczna, oraz zdanie trzyczęściowego egzaminu końcowego (test, egzamin praktyczny i egzamin ustny przed komisją) albo uzyskanie I lub II stopnia specjalizacji lub tytułu specjalisty w odpowiedniej dziedzinie. Dużym utrudnieniem jest to, że większość specjalizacji dla nie-lekarzy jest dostępna wyłącznie dla diagnostów laboratoryjnych Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz.U.04.144.1529), pełny tekst ze zmianami Dz. U. 2014 poz. 1384

Czy we wszystkich specjalizacjach wchodzących w zakres diagnostyki laboratoryjnej powinny obowiązywać te same zasady jeśli chodzi o nabywanie uprawnień ? Może w różnych specjalnościach powinny obowiązywać różne zasady ?

Mikrobiologia jest dziedziną odrębną od ogólnej analityki Badanie mikrobiologiczne ma zupełnie inny charakter niż ogólne badanie analityczne jest długotrwałe (kilka dni lub tygodni) wymaga wielu bardzo różnych czynności i specjalnego wyposażenia istnieje duża możliwość popełnienia błędów laboratoryjnych i przedlaboratoryjnych często to mikrobiolog decyduje o sposobie wykonania badania. Często trudna i niejednoznaczna interpretacja wyniku Wyjątkowo szybki postęp i częste zmiany technik laboratoryjnych, nowe skomplikowane metody Konieczność stosowania metod molekularnych Konieczność zaangażowania w pracę naukową (dotyczy to również biochemii, genetyki czy immunologii)

Katedra i Zakład Mikrobiologii WUM oraz Zakład Mikrobiologii Szpitala Dzieciątka Jezus Diagnostyka mikrobiologiczna dla szpitala klinicznego (około 30 000 badań rocznie) Nauczanie mikrobiologii studentów studiów dziennych Nauczanie mikrobiologii na studiach podyplomowych Analityki Medycznej Prowadzenie praktyk wakacyjnych i zawodowych Prowadzenie prac magisterskich oraz doktorskich Praca naukowa

Prowadzimy obecnie 3 różne specjalizacje z mikrobiologii: Mikrobiologia Lekarska (lekarze) Mikrobiologia Medyczna (diagności) Mikrobiologia (biolodzy/biotechnolodzy) Zatrudniamy osoby po różnych studiach (lekarze, analitycy, biolodzy), najwięcej osób po biologii

Analiza 457 laboratoriów w Polsce Stefaniuk E i wsp., Medycyna Zakażeń, 2011, 18, 4100 -4106

Różnorodność wykształcenia jest naszym atutem Różnorodność wykształcenia jest naszym atutem! pracownicy z różnym wykształceniem współpracują i uczą się od siebie wzajemnie

DIAGNOSTYKA DYDAKTYKA NAUKA

Nie wszyscy pracownicy Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej zarówno Katedry (dydaktyka) jak i Szpitala (diagnostyka) są obecnie diagnostami laboratoryjnymi Osoby zatrudnione po 2003 roku, niektóre nawet ze stażem ponad 10-cio letnim, znakomici fachowcy, nie są diagnostami

Specjalizacja z mikrobiologii dla biologów i biotechnologów – obecnie w toku Prowadzona przez 3 ośrodki akademickie w Polsce, kształci nie więcej niż 90 osób (łącznie, od początku), jeszcze żadna nie uzyskała tytułu specjalisty, weryfikacja nastąpi dopiero w trakcie zdawania egzaminów Program specjalizacji dla biologów jest identyczny z programem dla diagnostów, z dodatkowo znacznie rozszerzonym kształceniem w zakresie analityki.

Wszystkie osoby z otwartą obecnie specjalizacją pracują w laboratoriach mikrobiologicznych, niektóre od wielu lat i prawdopodobnie dalej będą pracowały, niezależnie od wyniku specjalizacji w rozwój zawodowy zainwestowały dużo wysiłku, czasu i pieniędzy, jako, że zgodnie z obecną ustawą koszty specjalizacji pokrywa osoba ją odbywająca. Proponowane zmiany w ustawie uniemożliwiają tym osobom uzyskanie uprawnień diagnosty laboratoryjnego nawet po uzyskaniu tytułu specjalisty z mikrobiologii

Analityka Staramy się naszych studentów wykształcić w zakresie mikrobiologii jak najlepiej i niewątpliwie są oni dobrze przygotowani, w takim zakresie, jaki można nabyć w trakcie studiów. Czy są lepiej przygotowani? Należy o to zapytać pracodawców

Studenci Analityki: są obecnie uczeni mikrobiologii przez osoby po studiach innych niż Analityka odbywają praktyki i staże w laboratoriach, gdzie są nadzorowani przez osoby po studiach innych niż Analityka Absolwenci: otwierają specjalizację z mikrobiologii u opiekunów po studiach innych niż Analityka

Analityka, to studia, które jako osobny kierunek powstały stosunkowo niedawno W naszym Zakładzie mamy dopiero dwóch doktorantów po tych studiach, żadna z tych osób jeszcze nie zdążyła ukończyć pracy doktorskiej Jednocześnie zatrudniamy biologów, z 10-cio letnim stażem, którzy są już dawno po doktoratach. Jak dotąd trudno jest nam zauważyć przewagę osób po analityce nad innymi – za krótko, zbyt mały materiał porównawczy.

Trudności w zdobyciu zatrudnienia w swojej dziedzinie dotyczą obecnie wszystkich zawodów. W przypadku absolwentów analityki, trudności te nie wynikają z napływu biologów (nie jest on taki duży) ale powodem jest zmniejszanie się liczby laboratoriów szpitalnych

Do naszego laboratorium w poszukiwaniu pracy wcale nie zgłaszają się absolwenci analityki, ale inni diagności ze stażem, po różnych innych studiach.

Dlaczego laboratoria mikrobiologiczne szukają biologów molekularnych?

Biologia molekularna szczególnie ważny element w mikrobiologii Wykrywanie patogenów zwłaszcza trudnych w hodowli (szybka diagnostyka) (w wirusologii praktycznie zastosowanie mają tylko metody molekularne lub serologiczne) Identyfikacja wyhodowanych patogenów Wykrywanie szczególnie ważnych genów patogenności czy lekooporności Dochodzenia epidemiologiczne (typowanie molekularne)

Dochodzenie epidemiologiczne, prowadzone szybko (na miejscu w laboratorium) i rzetelnie, jest niezbędne do zabezpieczenia pacjenta na poziomie szpitala i całego kraju Każdorazowo konieczny jest odpowiedni wybór metody molekularnej, często stosuje się kilka metod.

Metody diagnostyczne zmieniają się prawie z dnia na dzień – ogromny rozwój na całym świecie, pojawia sie nowy sprzęt i aparatura, zwykle bardzo kosztowna. Potrzebni są ludzie, którzy umieją z niej korzystać Wprowadzane są stale nowe testy, które wymagają modyfikacji i przystosowania do warunków konkretnej pracowni

Absolwenci biologii są obecnie zdecydowanie lepiej przygotowani do stosowania metod molekularnych. Czy ma znaczenie kolejność zdobywanej wiedzy? Ważne, żeby była. Uprawnienia diagnosty otrzymywane są dopiero po jej dokładnej weryfikacji (egzaminy) Nie należy zapominać, że w dalszym ciągu osobą odpowiedzialną za rozpoznanie oraz prawidłowe leczenie chorego jest lekarz klinicysta i to on jest zleceniodawcą badania i odbiorcą wyniku

Jeśli do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego rzeczywiście konieczne jest ukończenie dziennych studiów analityki medycznej, to czy nie powinno się zabrać uprawnienia wszystkim osobom z innym wykształceniem (biolodzy, weterynarze farmaceuci), które uzyskały je automatycznie przed 2003 rokiem? Również tym, które mają tytuł specjalisty lub specjalizację IIo? Ale kto wówczas pracowałby w laboratoriach, kto uczyłby analityków? Jeśli zwolnilibyśmy obecnie wszystkich biologów, większość laboratoriów mikrobiologicznych musiałoby ulec likwidacji!

Diagnostyka laboratoryjna to nie tylko rzemiosło Powinniśmy również uczestniczyć w badaniach naukowych w ścisłym powiązaniu z diagnostyką Interdyscyplinarny zespół sprzyja innowacyjności i badaniom naukowym, pozwala na zastosowanie szerszej, bardziej optymalnej gamy metod -biologia molekularna i nie tylko! Biolodzy ze stażem w laboratorium, po odpowiednich szkoleniach, nie ustępują analitykom

A więc może nie wykluczajmy pochopnie z diagnostyki medycznej absolwentów innych specjalności ? Dostęp do zawodu nie powinien być łatwy, ani tym bardziej możliwy dla wszystkich, ale jeżeli potrzebujemy biologów molekularnych, genetyków, biochemików, immunologów czy innych specjalistów z nauk biologicznych, i oczekujemy od nich zaangażowania w pracę, to musimy stworzyć im możliwość awansu zawodowego Nie wylewajmy dziecka z kąpielą!

Dziękuję za uwagę!