PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I KALKULACJA CENOWA Firma jako czarne pudełko? W rzeczywistości decyzje alokacyjne nie są produkowane przez ceny. Kalkulacja przebiega na trzech etapach czasowych. Pierwszym: obserwacja cen przeszłych. Drugim: obserwacja ofert cenowych (ceny teraźniejsze). Trzecim: kalkulacji ex post (wyliczenia wartości po podjętej decyzji). Decyzja jest podejmowana zanim zysk i strata zostaną osiągnięte (niepewność). Kalkulacja wymusza presję dostosowawczą. Czy system cenowy niesie za sobą jakieś „informacje” i „wiedzę”?

CO „WIEDZĄ” PRZEDSIĘBIORCY? Co „wiedział” Steve Jobs? „Wiedza” czy „intuicja”? Przedsiębiorczość a „insider trading”. Czego „nie wiedzieli” planiści w socjalizmie? Ceny są sygnałami informacyjnymi, ale na temat czego? Teoria znaków cenowych poprawiających funkcje produkcji. Hayekowska „wiedza określonego czasu i miejsca” i jej transfer. Co pcha proces rynkowy do przodu? Ignorancja czy wiedza? „Asymetria informacyjna” i przedsiębiorczość.

PROBLEMY ETYCZNE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Redystrybucja dochodu a produkcja? Zyski jako wynagrodzenie wedle „finder keepers” (Kirzner). „Finders keepers” w zamian za dostrzeżenie „szans na zysk”. Wiedza czy ślepy traf? Czy przedsiębiorcy rzeczywiście należy się zysk? Czy odebranie go będzie niskokosztowe?

SCHUMPETEROWSKA WIZJA Przedsiębiorca jako innowator, który prowadzi do „twórczej destrukcji”. Burzy zastany porządek społeczno-gospodarczy. Ma charakter anty-równowagowy. Może osiągać tylko zyski (nie straty). Stopniowo w trakcie ewolucji kapitalizmu przedsiębiorca zostaje zastąpiony przez technokrację.

ZYSK I PROCENT NA KAPITALE Procent jest zarobkiem, który ledwie utrzymuje „wartość pieniądza w czasie”. Pozwala uaktualnić posiadany kapitał o upływ czasu. W Warlasowskiej równowadze stopa zwrotu jest wszędzie taka sama (ponieważ nie ma niepewności). W Warlasowskiej równowadze nie istnieją błędy inwestycyjne, w związku z czym nie istnieje w ogóle kwestia sanacji. Zyski i straty są odchyleniami od standardowej stopy zwrotu.

KAPITAŁ I FINANSOWANIE Ponieważ stopa zwrotu nie jest gwarantowana na rynku istnieje arbitraż kapitałowy. Inwestycje są podejmowane nie tylko ze względu na oszczędność, ale także „ryzyko”. Kapitalista może żądać wyższych stóp zwrotu niż ta „standardowa”. Firma może być finansowana kapitałem „własnym”, lub kapitałem „zewnętrznym”. Różnica między „kapitalistą” a „przedsiębiorcą” Różnica między „ryzkiem” a „niepewnością”.

CELE PRZEDSIĘBIORCZE PRZY RÓŻNYCH METODACH FINANSOWANIA W wypadku finansowania kapitałem własnym celem jest osiągnięcie co najmniej zysku księgowego. W wypadku finansowania kapitałem obcym celem jest osiągnięcie co najmniej zysku ekonomicznego. Księgowy to czysta pieniężna nadwyżka. Ekonomiczny to na tyle duża księgowa nadwyżka, aby spłacić kapitał obcy.

KSIĘGOWE PODEJŚCIE Aktywa, czyli majątek mają pracować na rzecz zwrotu dla kapitału. Pasywa obejmują kapitał własny i obcy. W wypadku dominacji kapitału własnego cała księgowa nadwyżka zostaje w firmie. W wypadku kapitału obcego część nadwyżki jest odprowadzana na zewnątrz. Ceny, wartość księgowa i informacja ex post o błędnej alokacji.

BANKRUCTWO A INFORMACYJNY BŁĄD Proces bankructwa w wypadku problemów firmy oznacza uskutecznienie praw własności i realizacji kontraktów. Kapitał obcy został błędnie wykorzystany (został skonsumowany) w wyniku błędnego rozpoznania „informacyjnego”. W związku z tym jego celem jest powrót do pierwotnego dysponującego (nawet w wypadku częściowej jego konsumpcji). Kwestie prawne (władanie) wyprzedzają kwestie czysto produkcyjne (zawieszenie przedsiębiorstwa).

ROLA KALKULACJI W PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Własność prowadzi do wykształcenia się cen, które tworzą „ekonomiczną rzadkość”. Oznacza to tworzenie „zakazów” używania zasobów w określony sposób. Na przykład zakaz tworzenia „maszyny do gaszenia zapałek”. Do procesu wyceny włączani są wszyscy przedsiębiorcy na rynku. Przedsiębiorca szuka „szans na zysk” (różnica między pewnymi kosztami a niepewnymi przyszłymi obrotami). Otoczenie cenowe wykształca „przedsiębiorczy podział pracy” (PPP). PPP generuje efektywny podział zadań i wyznacza granice firm (jak duża powinna być firma?). Przekroczenie przedsiębiorczych kompetencji zostaje spenalizowane większymi kosztami aniżeli przychodami. Znowu: jakie „informacje” i jaka „wiedzą” kryją się za tymi procesami?

STRATY I REALOKACJA Osiąganie wyższych kosztów aniżeli obrotu jest sygnałem przedsiębiorczego błędu. Sygnał ten oznacza konieczność przeprowadzenia odpowiedniej sanacji. W przeciwnym wypadku większe koszty od przychodów będą generować konsumpcję kapitału. Konsumpcja w wypadku kapitału własnego oznacza upłynnienie majątku i uwolnienie środków produkcyjnych innym przedsiębiorcom. Konsumpcja w wypadku kapitału obcego oznacza konieczność rozstrzygnięcia sporów prawnych z interesariuszami (wierzycielami). W obydwu przypadkach proces odbywa się dzięki cenowym rynkowym (pomagającym wyliczyć straty). Bez systemu cenowego tak naprawdę nie istniałoby pojęcie ekonomizacji.