FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH ZASADA SWOBODY FORMY ZWYKŁA FORMA PISEMNA KWALIFIKOWANE FORMY PISEMNE FORMA ELEKTRONICZNA FORMY ZASTĘPCZE SKUTKI NIEZACHOWANIA PRZEWIDZIANEJ FORMY (kryterium sankcji) ZAKRES ZASTOSOWANIA FORMY FORMA NASTĘPCZYCH CZYNNOŚCI PRAWNYCH

ZASADA SWOBODY FORMY art. 60 KC ustanawia zasadę swobody formy oświadczenia woli forma oświadczenia woli to rodzaj zachowania, jakim posłużyła się osoba składająca oświadczenie woli, aby ujawnić swój zamiar wywołania skutku prawnego (Machnikowski P. [w:] Gniewek E., Komentarz do KC, wyd. 6, 2014) wymóg zrozumiałości oświadczenia woli jako kryterium limitujące swobodę formy (możliwość ustalenia przez odbiorcę sensu oświadczenia woli)

FORMY SZCZEGÓLNE I ICH RODZAJE ZWYKŁA FORMA PISEMNA Art. 78 § 1. Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

FORMY ZASTĘPCZE - brak możliwości złożenia własnoręcznego podpisu - równorzędne formie pisemnej - art. 79 KC reguluje sposób składania oświadczeń woli w formie pisemnej przez osoby niemogące pisać, ale mogące czytać

FORMA PISEMNA Z DATĄ PEWNĄ (art. 81 KC) 1) stwierdzeniu dokonania czynności prawnej w jakimkolwiek dokumencie urzędowym – od daty tego dokumentu 2) wzmianka na dokumencie – od daty wzmianki 3) poświadczenie daty przez notariusza – od daty okazania dokumentu 4) w razie śmierci jeden z osób podpisanych na dokumencie, datę złożenia podpisu przez tę osobę uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby

FORMA PISEMNA Z POŚWIADCZENIEM PODPISU Notariusz lub powołany do tego organ zamieszcza na dokumencie klauzulę stwierdzającą własnoręczność podpisu przez osobę wskazaną w tej klauzuli. Zgodnie z art. 75[1] § 1 KC zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jest to forma szczególna zastrzeżona pod rygorem nieważności (art. 73 § 2 KC).

AKT NOTARIALNY - ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku - Prawo o notariacie - notariusz sporządza akt notarialny, jeżeli wymaga tego przepis prawa lub taka jest wola stron (art. 91 Prawa o notariacie) - akt notarialny powinien zawierać m.in.: dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu, miejsce sporządzenia aktu, imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych, stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany

Forma elektroniczna = forma pisemna? FORMA ELEKTRONICZNA KWALIFIKOWANA (art. 78 § 2 KC) Ustawodawca zrównoważył oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Forma elektroniczna = forma pisemna?

SKUTKI NIEZACHOWANIA FORMY zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) Art. 764[6] § 1 KC - Strony mogą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej). Ograniczenie jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy. Art. 876 KC - § 1. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. § 2. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. Art. 99 § 2 KC - Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum) Art. 761[7] § 1 KC - W umowie agencyjnej zawartej w formie pisemnej można zastrzec, że agent za odrębnym wynagrodzeniem (prowizja del credere), w uzgodnionym zakresie, odpowiada za wykonanie zobowiązania przez klienta. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, agent odpowiada za to, że klient spełni świadczenie. W razie niezachowania formy pisemnej poczytuje się umowę agencyjną za zawartą bez tego zastrzeżenia. Art. 660 KC - Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nieoznaczony

zastrzeżona dla celów dowodowych (ad probationem) Niezachowanie formy pisemnej zastrzeżonej dla celów dowodowych powoduje niedopuszczalność w razie sporu przeprowadzenia dowodu ze świadków lub dowodu z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności (art. 74 § 1). Artykuł 74 § 2 dopuszcza wyjątki od powyższej zasady: 1) jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę; 2) jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą; 3) jeżeli fakt dokonania czynności będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma. NIE DOTYCZY STOSUNKÓW PRAWNYCH MIĘDZY PRZEDSIĘBIORCAMI.

ZAKRES ZASTOSOWANIA FORMY z mocy ustawy - formy szczególne mogą być zastrzeżone wyłącznie ad solemnitatem bądź ad eventum - zwykła forma pisemna może być zastrzeżona ad solemnitatem, ad eventum i ad probationem z mocy umowy - jeśli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna pomiędzy nimi powinna być dokonana w formie szczególnej, to czynność prawna jest skuteczna tylko wtedy, gdy zachowano tę formę - jeśli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna pomiędzy nimi powinna być dokonana w formie pisemnej – nie określając skutków niezachowania tej formy – poczytuje się w razie wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych

FORMA NASTĘPCZYCH CZYNNOŚCI PRAWNYCH MODYFIKACJA TREŚCI UMOWY ZAKOŃCZENIE PIERWOTNEGO STOSUNKU UMOWNEGO ZASADA EKWIWALENTNOŚCI FORMY

Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009, wyd. 10. E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Zarys prawa cywilnego, Warszawa 2014. E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Komentarz. Kodeks cywilny, Warszawa 2014, wyd. 6.