Neuroinfekcje Dr hab. n.med. Ewa Majda-Stanisławska Katedra Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi

Meningitis Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego zawierającego bakterie

Szukanie czynnika powodującego zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest jednostką chorobową objętą obowiązkiem hospitalizacji

Podział zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych w zależności od charakteru płynu mózgowo-rdzeniowego Ropne (bakteryjne) Nieropne (bakteryjne, wirusowe, grzybicze) Septyczne Aseptyczne

Streptococcus pneumoniae (paciorkowiec zapalenia płuc) Gram dodatnie ziarenkowce układające się w paciorki Neisseria meningitidis (dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych) Gram ujemne ziarenkowce układające się w dwoinki

Diagnostyka bakteriologiczna Hodowla bakterii na podłożach płynnych posiew krwi posiew płynu mózgowo-rdzeniowego

Diagnostyka bakteriologiczna Antybiogram

Diagnostyka bakteriologiczna Aglutynacyjne testy lateksowe

Badanie ogólne płynu-mózgowo rdzeniowego

Bakteryjne zapalenie opon mózgowo –rdzeniowych: Pneumokoki (Streptococcus.pneumoniae) Meningokoki (Neisseria meningitidis) Haemophilus influenzae Nosicielstwo Transmisja

Meningokoki, Pneumokoki, Haemophilus influenzae Nosicielstwo w jamie nosowo-gardłowej Przedostanie się do krwi, krążenie (bakteriemia) Rozsiew bakterii do różnych miejsc ciała Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Krwiopochodne zapalenie płuc Posocznica

Choroby wywołane przez S. pneumoniae

Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Objawy ropnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dorosłych bóle głowy, nudności, wymioty światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki niepokój potem postępujące zaburzenia świadomości, splątanie, śpiączka zaburzenia rytmu snu i czuwania w badaniu przedmiotowym: sztywność karku oraz zespół dodatnich objawów oponowych (Brudzińskiego, Kerniga)

Objawy ropnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u niemowląt objawy oponowe są zwykle nieobecne napięte i uwypuklone ciemiączko przednie przeczulica skóry niepokój stękanie drgawki

Ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych: leczenie Antybiotyki: Podawane dożylnie Szerokie spektrum Przenikające do PMR Penicylina krystaliczna, cefalosporyny III generacji, aminoglikozydy, wankomycyna Glikokortykosterydy Immunoglobuliny Heparyna, osocze w przypadku zaburzeń krzepnięcia krwi

Czynniki etiologiczne nieropnych zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych wirusy grzyby (Cryptococcus neoformans) pierwotniaki (Naegleria, Acanthamoeba) niektóre bakterie: Mycobacterium tuberculosis Borrelia Treponema Leptosopira Listeria monocytogenes

Wirusy powodujące zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu w Polsce Paramyksowirusy: (wirus świnki, odry) Enterowirusy (polio, echo, coxackie) wirusy Herpes (HSV typ 1 i 2, VZV, CMV, wirus Epsteina-Barr) wirus wścieklizny wirus KZM (TBE)

Epidemiologia wirusowych ZOMR zachorowania w miesiącach letnich i wczesną jesienią dotyczą ludzi młodych do 40 roku życia bardzo rzadko u niemowląt zazwyczaj przebieg łagodny, bez trwałych następstw niekiedy towarzyszy im zapalenie mózgu (encephalomeningitis,meningoencephalitis)

Podział neuroinfekcji w zależności od umiejscowienia stanu zapalnego Meningitis (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) Encephalitis (zapalenie mózgu) Myelitis (zapalenie rdzenia kręgowego)

Zapalenie mózgu - objawy Typowy zespół oponowy (gorączka, bóle głowy, nudności i wymioty) - nie zawsze występuje Zaburzenia świadomości senność, splątanie, stupor, śpiączka Okresy senności na przemian z okresami pobudzenia Objawy ogniskowe Niedowłady, porażenia Osłabienie siły mięśniowej, wygórowane odruchy ścięgniste Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

Wirusowe zapalenia mózgu - czynniki etiologiczne Wirusy pierwotnie neurotropowe: wirus wścieklizny, arbowirusy (egzotyczne zapalenia mózgu) Choroby zakaźne powikłane zapaleniem mózgu: odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna, półpasiec, grypa Inne: adenowirusy, rotawirusy, enterowirusy

Zapalenie mózgu wywołane przez wirusy Herpes simplex: opryszczkowe zapalenie mózgu Herpes simplex encephalitis (HSE) Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego: zmiany jak w LZOMR W nie leczonym HSE śmiertelność 60-80%, powrót do zdrowia bez trwałych następstw 2,5% pacjentów Lek z wyboru : acyklowir (Zovirax ) 10 mg/kg mc. co 8 godzin

HSE - atrofia pokrwotoczna prawego płata skroniowego

KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU (KZM, TBE) * 07/16/96 KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU (KZM, TBE) *

Gatunki wirusów KZM występujące w Europie Wirus podtypu zachodniego – większość krajów europejskich, w tym Polska – środkowoeuropejskie zapalenie mózgu. Przenoszone przez Ixodes ricinus Wirus podtypu wschodniego – Ukraina, Białoruś , Rosja – rosyjskie wiosennoletnie zapalenie mózgu. Przenoszone przez Ixodes persculatus. Cięższy przebieg choroby Wirus Louping ill – Wielka Brytania, atakuje przede wszystkim owce, u ludzi daje łagodne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Przenoszone przez Ixodes ricinus

Obszary rozprzestrzenienia KZM w Europie

Zapadalność na KZM w Europie

Średnia zapadalność na 100 000 mieszkańców w latach 2000 – 2010 (ogółem 2680 przypadków)

Postacie kliniczne i następstwa KZM Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (postać oponowa) powrót do zdrowia po około 2 tygodniach Zapalenie mózgu (postać mózgowa) trwa kilka do kilkunastu tygodni, pozostawia trwałe następstwa neurologiczne i psychiczne: u około 20% pacjentów: bóle głowy, zaburzenia koncentracji, porażenie kończyn dolnych Zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego (postać mózgowo – rdzeniowa) dodatkowo objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego, porażenia mięśni karku, obręczy piersiowej i kończyn górnych. U 70% chorych trwałe niedowłady. Śmiertelność 2%.

Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu - leczenie Leczenie przyczynowe - w zakażeniach spowodowanych przez wirusy Herpes: acyklowir (Zovirax)10 mg/kg mc/dawkę co 8 godzin W zakażeniach CMV: gancyklowir (Cymevene) 5 mg/kg/dawkę co 12 godzin Leki przeciwobrzękowe: 20% Mannitol 200 ml (dzieci 10ml/kg/dobę) co 8-12 godzin, Dexamethasone 8 mg (dzieci 0,6-1 mg/kg/dobę) co 6-8 godzin Leki przeciwdrgawkowe (Luminal, Relanium) Leki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe

Gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Czynnik etiologiczny: Mycobacterium tuberculosis Źródło zakażenia: chory człowiek Droga zakażenia: krwiopochodna, zwykle z pierwotnego ogniska w płucach, węzłach chłonnych lub gruźlica narządowa Pierwotne ognisko w oponach i mózgu u 25% pacjentów Szczyt zachorowań między 20-60 rokiem życia Zawsze zachorowania sporadyczne Częściej u osób z obniżoną odpornością