Współwystępowanie chorób autoimmunizacyjnych u chorych na toczeń rumieniowaty układowy Dorota Suszek, Radosław Jeleniewicz, Iwona Żychowska, Maria Majdan Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Uwarunkowania prowadzonych badań Najczęstsze choroby autoimmunizacyjne mają manifestację „wielosystemową” Choroby z wytwarzaniem narządowo swoistych autoprzeciwciał są często skojarzone z innymi schorzeniami autoimmunizacyjnymi Amital H. et al. Semin Arthritis Rheum, 2006, 35, 341-343 Opisano wiele zespołów nakładania – w których spełnione są kryteria rozpoznania 2-3 lub większej liczby chorób o podłożu autoimmnologicznym – są to rzadkie przypadki Wielosz E. et al. Rheumatol Int 2008, 28, 919-923; Turkcapar N et al. Rheumatol Int 2006, 841-845

Uwarunkowania prowadzonych badań Obserwuje się zwiększoną częstość występowania innych schorzeń autoimmunizacyjnych u chorych na TRU Lorber M. et al. Semin Arthritis Rheum. 1994, 24, 105-113 Według różnych doniesień: 24-30% chorych na TRU ma towarzyszące inne choroby autoimmunizacyjne – narządowo-swoiste lub układowe Corporaal S. et al. Clin Rheumatol 2002, 21, 108-113; Hrycek A. Pol Arch Med. Wewn 2009, 119, 582-585

Cel pracy Celem pracy była analiza częstości współwystępowania różnych chorób autoimmunizacyjnych u chorych na toczeń rumieniowaty układowy

Materiał i metody Grupa badana: 134 chorych na TRU (118 kobiet i 16 mężczyzn) leczonych w Klinice Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej w Lublinie oraz w Poradni Przyklinicznej w latach 2005-2009 Przeprowadzono retrospektywną ocenę – analizowano częstość występowania towarzyszących ChA w połączeniu z danymi demograficznymi, klinicznymi i immunologicznymi U 74 (55%) chorych przeprowadzono diagnostykę w kierunku autoimmunologicznego zapalenia tarczycy Chorobę Hashimoto u wszystkich chorych z TRU rozpoznano w trakcie leczenia tocznia

Czas trwania choroby (miesiące) Grupa badana Chorzy z TRU Liczba chorych Kobiety Mężczyźni 134 118 (88,1%) 16 (11,9%) Wiek (lata) 38,7 +/- 13,5 (17-74) Czas trwania choroby (miesiące) 83,8 +/- 71,6

Współistniejące choroby autoimmunologiczne Wyniki Współistniejące choroby autoimmunologiczne Grupa badana Zapalenie naczyń 34 (25,4%) Zespół antyfosfolipidowy 26 (19,4%) Zespół Sjögrena 22 (16,4%) Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy 29 z 74 chorych (39,2%) Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników 4 (2,9%) Choroba Graves-Basedowa 2 (1,5%) Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Cukrzyca typu 1 1 (0,7%) Autoimmunologiczne zapalenie wątroby Łuszczyca

Przeciwciała antyfosfolipidowe TRU i APS – grupa badana 26 chorych (19,4%) Kobiety: 22 (84,6%), mężczyźni: 4 (15,4%) Wiek: 39,3 +/- 13,8 lat (17-67) Objawy kliniczne: zakrzepica żylna: 14 K, 3 M (łącznie 65,4%). zakrzepica tętnicza: 6 K, 2 M (łącznie 30,8%). powikłania ciąży: 12 K (łącznie 54,5% kobiet). Przeciwciała antyfosfolipidowe Liczba chorych aCl IgM 14 (53,8%) aCl IgG 15 (57,7%) Beta-2 GPI IgM 8 (30,8%) Beta-2 GPI IgG 16 (61,5%) LAC 12 (46,2%) Częstość współistnienia TRU i APS według różnych danych: 25-30%. Takie skojarzenie – czynnik gorszego rokowania Crowson AN et al. J Cutaneous Pathol 2001, 28, 1-23; Amigo SC et al. Baillieres Clin Rheumatol 1998, 12, 477-493.

TRU i autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – grupa badana Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy: 29 z 74 chorych (39,2%) K: 29; M: 0 Wiek: 36,2 +/- 11,9 lat (20-72) Niedoczynność tarczycy: 6 chorych (8,1%) Subkliniczna niedoczynność tarczycy: 5 chorych (6,8%) Nie stwierdzono występowania nadczynności tarczycy w grupie badanej Chorobę Hashimoto u wszystkich chorych z TRU rozpoznano w trakcie leczenia tocznia Przeciwciała Liczba chorych anty-TPO 18 (24,3%) anty-TG 4 (5,4%) anty-TPO + anty-TG 7 (9,5%) Według danych z piśmiennictwa: choroba Hashimoto u chorych na TRU: 3,9%, przeciwciała aTPO/aTG: 32,2%, niedoczynność tarczycy: 8,9% Boey ML et al. Lupus 1993, 2, 51-54.

TRU i choroba Gravesa-Basedova – grupa badana 2 chorych (2,7%), K: 2; M: 0 Wiek: 54,5 +/- 19,1 lat (41-68)

TRU i zespół Sjögrena – grupa badana Zespół Sjögrena rozpoznano u 22 chorych (16,4%) 22 K, 0 M Wiek: 47,0 +/- 13,2 lat (22-74) Przeciwciała Liczba chorych SS-A 16 (72,7%) SS-B 13 (59,1%) SS-A + SS-B Według piśmiennictwa: częstość współistnienia TRU i ZS: 9-19%, TRU i zespołu suchości: 18-34% Ramos-Casals M. et al. Semin Arthritis Rheum, 2007, 36, 246-255.

TRU i zapalenie naczyń – grupa badana Objawy kliniczne zapalenia naczyń stwierdzono u 34 chorych (25,4%); 28 K, 6 M, wiek: 35,1 +/- 12,2 lat (18-67) Rozpoznanie vasculitis na podstawie objawów klinicznych (zmiany skórne) Nie wykonywano badań histopatologicznych ani arteriografii - prawdopodobne vasculitis Nie rozpoznano u chorych zajęcia naczyń CUN Obecność przeciwciał ANCA w grupie badanej: pANCA: 10 chorych (7,5%) cANCA: 1 chory (0,7%) W literaturze częstość współistnienia TRU i vasculitis: 10-40% Ramos-Casals M. Medicine (Baltimore) 2006, 85, 95-104; Cieślik P et al. Pol Arch Med. Wewn. 2008, 118, 57-63

Współwystępowanie wielu schorzeń autoimmunizacyjnych z TRU – grupa badana Choroba Hashimoto + APS: 7 chorych (9,5%) Choroba Hashimoto + zapalenie naczyń: 7 chorych (9,5%) Choroba Hashimoto + zespół Sjögrena: 4 chorych (5,4 %) Zespół Sjögrena + APS: 7 chorych (5,2%) Zapalenie naczyń + APS: 4 chorych (3%) Zapalenie naczyń + zesp. Sjögrena: 3 chorych (2,2%)

Podsumowanie U chorych na TRU można często rozpoznać współistniejące schorzenia autoimmunizacyjne z obecnością przeciwciał narządowo swoistych i narządowo nieswoistych Istotne jest obserwowanie chorych na TRU w kierunku współistniejących chorób autoimmunizacyjnych, w tym wykonywanie badań w kierunku choroby Hashimoto Chorzy z autoimmunologicznymi schorzeniami tarczycy powinni być obserwowani w kierunku rozwoju układowych chorób tkanki łącznej

ZAMEK LUBELSKI