 Wartości - cele – narzędzia do ich realizacji - działania  UE posiada pewne wartości, z których wynikają cele. Z celi zaś wynika sposób rozumienia, interpretacji prawa UE oraz zasady, jakimi UE się kieruje.  Wartości ◦ Prembuła (moc normatywna w prawie polskim i międzynarodowym) ◦ Art. 2 TUE  Art. 3 oraz art. 8 TUE  Wspieranie wartości UE  Integracja ◦ UE w przeciwieństwie do innych organizacji międzynarodowych nie ma na celu współpracy państw, tylko ich integrację;  Cel nadrzędny: pokój (dla UE oraz międzynarodowy);  Cele instrumentalne: ◦ Dobrobyt (poprzez usuwanie barier) = integracja gospodarcza = ściślejszy związek między narodami Europy = pokój ◦ Tożsamość europejska = integracja pozagospodarcza = ściślejszy związek międyz narodami Europy = pokój

 Państwa prawnego  Poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności ◦ Art.. 6 TUE ◦ Obowiązek przystąpienia do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka  Poszanowania godności osoby ludzkiej – podstawa całego porządku prawnego ◦ upodmiotowienie jednostki;

 Poszanowania godności osoby ludzkiej – podstawa całego porządku prawnego  Wolności ◦ Wolność polityczna ◦ Podstawa dla: swobód rynku wewnętrznego, przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wolnej konkurencji ◦ Upodmiotowienie jednostki (patrz: art. 2 TUE - godność)  Demokracji ◦ Demokracja przedstawicielska; zagadnienie deficytu demokracji; art. 11 ust. 4 TUE; Tytuł II TUE  Równości ◦ Aspekt formalny i materialny ◦ Materialna – art. 18 TFUE ◦ Równość w ramach UE; nierówne traktowanie cudzoziemców ◦ Formalna - realizacja idei rządów prawa

 Demokracja + bliskość + otwartość + rządy prawa + zasada dobrej administracji= tzw. dobre rządy europejskie  Zasada bliskości ◦ Angażowanie przedstawicieli narodów państw członkowskich, organizacji europejskiego społeczeństwa obywatelskiego, mechanizmy e-governance, parlamentów krajowych, partnerów społecznych, grup interesów itd. ◦ Tytuł II TUE ◦ Zasada pomocniczości  Solidarności ◦ Art. 3 ust. 3 akapit 3 TUE

 Lojalnej współpracy – zasada lojalności  Art.. 4 ust. 3 TUE  Lojalność państw wobec UE i odwrotnie ◦ Obowiązek skutecznego ścigania naruszeń prawa UE przez państwa ◦ Obowiązek naprawiednia szkody wyrządzonej jednostce przez państwo wskutek naruszenia prawa Unii (patrz: sprawa Francovich) ◦ Obowiązek udzielania informacji i współpracy między organami Unii i państwa oraz między organami państw ◦ Obowiązek oranów Unii informowania państw o planowanych działaniach w odpowiedniej formie i ze stosownym wyprzedzeniem  Zasada elastyczności  Instytucja wzmocnionej współpracy Tytuł IV TUE

 Poszanowania tożsamości narodowych państw ◦ Dyrektywa wykładni relacji pomiędzy prawem UE a prawami krajowymi ◦ Tożsamość narodowa – pojęcie; historia, tradycja, kultura, elementy polityczne i prawne ◦ Nienaruszalny rdzeń konstytucji? ◦ Aspekt negatywny – aspekt negatywny ◦ Aspekt polityczny – zasada pluralizmu – brak możliwości zaprzeczenia zasadzie samostanowienia – poszanowanie tożsamości narodowych vs tożsamość europejska  Zewnętrznego podziału kompetencji (przyznania, pomocniczości, proporcjonalności)  Wewnętrznego podziału kompetencji (autonomii instytutcjonalnego, równowagi instytutcjonalnej, lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej)

 Szczególnego rodzaju organizacja międzynarodowa; podmiot in statu nascendi  Ponadnarodowy model współpracy nie dotyczy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (międzyrządowy model współpracy)  Organizacja międzynarodowa o cechach ponadnarodowych ◦ Organy ponadnarodowe ◦ Decyzje wiążące dla państw w głosowaniu większościowym  Obowiązek poszukiwania konsensu – zasada solidarności ◦ Mechanizmy egzekwowania przestrzegania przez pańśtwa ich zobowiązań traktatowych ◦ Zobowiązania traktatowe nie mają charakteru wzajemnego ◦ Autonomia porządku prawnego ◦ Własne organy sądowe o wyłącznej i władczej kompetencji ◦ Dochody własne

 Spory, różne opinie  Konsens co do tego czym UE nie jest – państwem, konfederacją lub federacją państw  Definicja - art. 1 TUE  Szczególny typ organizacji międzynarodowej (nie współpraca a integracyjny charakter)  Związek między narodami  Nagromadzenie wielu elementów wcześniej niespotykanych na taką skalę: autonomia sądowa, silnie zinstytucjonalizowane procedury egzekwowania odpowiedzialności państw za naruszenie prawa etc.

 Językowa – systemowa – funkcjonalna  Clara non sunt interpretanda?  Kiedy można odejść do wyników wykładni językowej?

 Art. 65 Kodeksy cywilnego  § 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.  § 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.  Metoda kombinowana co do wykładni umów  W konsekwencji wyodrębnić można na tle art. 65 § 2 trzy poziomy wykładni umowy: dosłowne (literalne) brzmienie umowy, treść oświadczeń woli ustalaną z zastosowaniem kryteriów interpretacyjnych zawartych w art. 65 § 1, wreszcie sens oświadczeń woli ustalony przez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy.

 Hierarchia płaszczyzn wykładni. Istota dyrektywy zawartej w art. 65 § 2 polega na tym, że umożliwia ona skonstruowanie poprawnej hierarchii płaszczyzn wykładni poprzez wskazanie na pierwszeństwo kryterium zamiaru stron i celu umowy (oznacza to m.in., że w wypadku różnic w rezultatach wykładni oświadczeń woli stron otrzymanych na tle art. 65 § 1 i 2 - decyduje znaczenie wynikające ze zgodnego zamiaru stron i celu umowy, a nie np. z ustalonych zwyczajów; por. uchw. SN(7) z r., III CZP 66/95, OSN 1995, Nr 12, poz. 168)III CZP 66/95

 Art. 31. Ogólna reguła interpretacji  1. Traktat należy interpretować w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym znaczeniem, jakie należy przypisywać użytym w nim wyrazom w ich kontekście, oraz w świetle jego przedmiotu i celu. Trzy poziomy: Brzmienie – osadzenie w systemie – przedmiot i cel Interpretujemy język autentyczy – tłumaczenia nie mają mocy prawnej

 Zasada wykładni jednolitej  Zasada wykładni autonomicznej  Zasada wykładni efektywnej  Zasada wykładni zgodnej z prawami podstawowymi  Zasada wykładni zgodnej z prawem międzynarodowym  Zasada wykładni zgodnej z zasadami prawa unijnego

 Językowa (podstawowa) ◦ Brak definicji legalnych w traktatach ◦ Ogólnikowość ◦ Wielość języków autentycznych ◦ Znaczenie słów a zasada wykładni autonomicznej  Historyczna (rzadko)  Celowościowa (najważniejsza) ◦ Preambuła; art. 1-3 TUE  Kontekstowa (systemowa)  Przykład: orzeczenie 2/62 oraz 3/62 Europejska Unia Gospodarcza przeciwko Wielkiemu Księstwu Luksemburga i Królestwu Belgii, Zb. Orz. 1963, s. 813 Komparatystyka (duże znaczenie wobec tego, że porządki państw członkowskich się różnią); wpływy francuskiej kultury prawnej, doktryna niemiecka, mikro- makro – komparatystyka.

 Konsekwencja: charakterystyczne zasady stosowania prawa  Normatywna niezależność systemu prawa UE od porządków państw członkowskich:  Obowiązuje, jest stosowane, wywiera skutki prawne: na obszarze zastosowania traktatów, w stosunku do wszystkich podmiotów prawa, na podstawie samych traktatów (niezależnie od reguł przyjętych w państwa członkowskich)  Sprawa 6/64 Costa v ENEL Traktat o EWG ustanowił własny system prawny, który z chwilą wejścia Traktatu w życie stał się integralnym składnikiem systemów prawnych pańśtw członkowskich i którego stosowanie jest obowiązkiem ich sądów.

 Bezpośredniego skutku / bezpośredniego stosowania prawa;  Pierwszeństwa stosowania prawa  Pośredniego skutku prawa (wykładni prounijnej)  Nie dotyczy to aktów przyjmowanych w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa  Skąd wynikają te zasady? Czy znajdujemy w prawie pierwotnym?  Deklaracja odnosząca się do pierwszeństwa (nr 17); moc prawna

 Zasada lojalności  Pacta sunt servanda  Effet utile  Ut res magis valeat quam pereat ◦ wykładnia pozostawiająca każdemu artykułowi samodzielne znaczenie ma pierwszeństwo przed wykładnią, która pozbawia poszczególne artykuły samodzielnego znaczenia ◦ Zasada zapewnienia praktycznej skuteczności zobowiązań traktatowych

 WYROK TRYBUNAŁU z dnia 5 lutego 1963 r., Spółką NV Algemene Transport - en Expeditie Onderneming van Gend & Loos a Holenderską administracją celną,  ARRET-C _00.html ARRET-C _00.html  „Wywołuje on skutki bezpośrednie i tworzy prawa jednostek”

 Koncepcja bezp. skutku ma charakter obiektywny – jak norma prawna może mieć zaś bezp. Skutek?  Doskonała norma prawna (kryteria samowykonalności): ◦ Precyzyjna ◦ Kompletna ◦ Bezwarunkowa

◦ Bezpośrednie obowiązywanie = autonomia prawa UE = samoistna moc prawna (ex proprio vigore) ◦ Bespośrednie stosowanie = konsekwencja bezpośredniego obowiązywania z punktu widzenia organów władzy państwowej ◦ Bezpośredni skutek = konsekwencja bezpośredniego obowiązywania z punktu widzenia adresata normy prawnej