W4: Rynek – popyt i podaż

Kryteria klasyfikacji rynku Przedmiot obrotu: rynek produktów i usług oraz rynek czynników produkcji; Zasięg geograficzny: lokalny, regionalny, krajowy, światowy; Sytuacja na rynku: rynek sprzedawcy i rynek nabywcy; Stopnia jednorodności: rynek homogeniczny, heterogeniczny; Stopień wyrównania się ceny: rynek doskonały i niedoskonały.

Strony w systemie cen Gospodarstwa domowe – konsumenci lub nabywcy; Podmioty gospodarcze – sprzedający lub dostawcy. Ceny ustalają się na skutek konkurencji pomiędzy nabywcami dostępnych na rynku towarów i usług oraz pomiędzy sprzedającymi konkurującymi o możliwość dostaw towarów i usług na rynek.

Brak jest konkurencji pomiędzy sprzedającym i kupujący Brak jest konkurencji pomiędzy sprzedającym i kupujący. Maja oni do załatwienia wspólny interes.

Popyt i czynniki popytu Popyt to relacja między różnymi ilościami towaru lub usługi, które nabywcy kupują na rynku, wyrażona na jednostkę czasu a alternatywnymi cenami tego towaru. Popyt jest funkcja ceny D = f(p)

Popyt efektywny – chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu; Popyt potencjalny – oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi

Popyt funkcjonalny – wynika z cech jakościowych danego dobra; Popyt niefunkcjonalny – wynika z oddziaływania efektów zewnętrznych na użyteczność

Typy zachowań nabywców Efekt owczego pędu – popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro; Efekt snobizmu – oznacza, że popyt na dane dobro maleje wskutek, tego że inni kupują to dobro. Potrzeba wyróżniania się, bycia odmiennym od innych; Efekt veblenowski – dotyczy popytu na dobra prestiżowe, ich konsumpcja świadczy o statusie konsumenta, konsumpcja ostentacyjna

Krzywa popytu Pokazuje cenę maksymalną, która nabywcy są skłonni zapłacić za dana ilość konkretnego towaru lub usługi; krzywa popytu oparta jest na zasadzie malejącej użyteczności krańcowej.

Typowa krzywa popytu Cena P (Price) P2 D (Demend) P1 Q2 Q1

Prawo popytu – nabywcy są skłonni zakupić większą ilość towarów za niższą cenę niż za wyższą; Struktura popytu – to tabela lub schemat pokazujące jaka ilość towaru będzie kupowana przy różnych cenach; Krzywa popytu – to graficzne przedstawienie struktury popytu.

Malejąca użyteczność krańcowa Użyteczność oznacza poziom zadowolenia konsumenta z zakupu towaru lub usługi; Konsument odczuwa mniej zadowolenia (użyteczności) z każdej kolejnej jednostki zakupionego towaru czy usługi. Malejąca krzywa popytu.

Zmiana wielkości popytu - to ruch po krzywej, wywołany zmiana ceny; Zmiana popytu - czyli przesunięcie krzywej na wskutek zmiany szeregu czynników innych niż cena. Powstaje zupełnie odmienna struktura popytu.

Zmiana popytu a zmiana wielkości popytu Cena P (Price) Zmiana popytu P2 Zmiana wielkości popytu P1 D (Demend) Q2 Q1 Ilość Q Quantity

Ceteris paribus Chcąc uchwycić związki pomiędzy zmianami popytu a zmianami tylko jednego czynnika przyjmujemy, że pozostałe czynniki się nie zmieniają.

Efekt substytucyjny – wzrost ceny jednego dobra czyni to dobro relatywnie droższym; skłania to nabywcę do rezygnacji z dobra relatywnie droższego i zastępowania go (substytucji) innym dobrem; Efekt dochodowy – wzrost ceny jednego dobra wpływa na możliwości dochodowe nabywcy. Konsument może nabyć mniej dóbr

Wielkość efektu dochodowego zależy od tego jaka część dochodów jest wydawana na dane dobro. Wielkość efektu substytucyjnego zależy od ilości i „bliskości” dostępnych dóbr substytucyjnych.

Nietypowe krzywe popytu Popyt doskonale nieelastyczny (sztywny) popyt nie reaguje na zmiany ceny. Dobra nie mające substytutów: trumny, sól, niektóre lekarstw (insulina) D P Q

Nietypowe krzywe popytu Popyt doskonale elastyczny przy cenie c wyznaczonej przez rynek przedsiębiorstwo może sprzedać całą swoja produkcję, ale przy cenie wyższej nie sprzeda nic. P D Q

Nietypowe krzywe popytu Wzrost ceny powoduje wzrost popyt lub na odwrót; Paradoks Veblena; Paradoks spekulacyjny wiąże się z oczekiwaniami co do przyszłych cen. P D Q

Czynniki popytu Obecny dostępny dochód nabywców; Zamożność nabywców i dostępność kredytu; Oczekiwania wobec przyszłych cen; Oczekiwania wobec przyszłych dochodów; Ceny towarów substytucyjnych i koplementarnych; Liczba ludności i jej struktura według wieku i płci; Upodobania i moda; Wielkość rynku; Koszty alternatywne; Polityka państwa np. podatkowa.

Wzrost dochodów powoduje wzrost popytu Q1 Q2 Q

Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych Dobra substytucyjne – to dobra zastępujące się w zaspokajaniu określonych potrzeb; Wzrost ceny jednego z substytutów podnosi popyt na inny; np. masło i margaryna; coca cola i pepsi cola; Dobra komplementarne – dobra uzupełniające się w zaspakajaniu określonych potrzeb; wzrost ceny jednego dobra powoduje spadek popytu na to dobro co pociąga za sobą spadek popytu na dobro komplementarne np. samochody i benzyna, kawa i śmietanka, płyty kompaktowe i odtwarzacze.

Czynniki popytu Obecny dostępny dochód nabywców; Zamożność nabywców i dostępność kredytu; Oczekiwania wobec przyszłych cen; Oczekiwania wobec przyszłych dochodów; Ceny towarów substytucyjnych i komplementarnych; Liczba ludności i jej struktura według wieku i płci; Upodobania i moda; Wielkość rynku; Koszty alternatywne; Polityka państwa np. podatkowa.

Co stanie się krzywą popytu na banany w sytuacji gdy: CASE CTUDY Co stanie się krzywą popytu na banany w sytuacji gdy: wzrosną dochody konsumentów bananów; wzrosną ceny brzoskwiń; medycyna odkryje zdrowotne właściwości bananów; importerzy bananów przeprowadzą kampanie reklamową.

CASE STUDY Dane umieszczone w tabeli dotyczą popytu na bilety do kina na film Misja; Jeżeli kino posiada 2600 miejsc i jeśli cena biletu wynosi 10 zł. To czy sala kinowa będzie pełna? Cena biletu zł Popyt 4 3000 6 2800 8 2600 10 2400 12 2200

W4: Rynek - podaż

Podaż i czynniki podaży Popyt to relacja między różnymi ilościami towaru lub usługi, które sprzedający są skłonni udostępnić na rynku, wyrażona na jednostkę czasu a alternatywnymi cenami tego towaru. podaż jest funkcja ceny S = f(p)

Krzywa podaży Pokazuje cenę minimalną, która dostawcy są skłonni otrzymać za dana ilość konkretnego towaru lub usługi; krzywa podaży odzwierciedla prawo rosnących kosztów krańcowych wynikające z prawa malejących dochodów.

Typowa krzywa podaży Cena P (Price) P2 S (Suply) P1 Q1 Q2 Q ilość

Prawo podaży – dostawcy są skłonni udostępnić większą ilość towaru za wyższą cenę, lecz nie niższą; Struktura podaży – to tabela lub schemat pokazujące jaka ilość towaru będzie dostarczana przy różnych cenach; Krzywa podaży – to graficzne przedstawienie struktury podaży.

Zmiana wielkości podaży - to ruch po krzywej, wywołany zmianą ceny; Zmiana podaży - czyli przesunięcie krzywej na wskutek zmiany szeregu czynników innych niż cena. Powstaje zupełnie odmienna struktura podaży.

Zmiana podaży a zmiana wielkości podaży Cena P (Price) Zmiana podaży P2 Zmiana wielkości podaży P1 S Q1 Q2 Q ilość

Czynniki podaży Obecna cena środków produkcji, Obecna dostępna technologia produkcji; Koszty alternatywne – ceny towarów alternatywnych które można by wyprodukować przy wykorzystaniu tych samych sasobów; Oczekiwania wobec przyszłych cen; Wielkość gałęzi przemysłu;

Następuje przesunięcie się krzywej podaży Wzrost stopy procentowej oznacza wyższe koszty pozyskania kapitału; Wzrost podatków powoduje wzrost kosztów wytwarzania; Następuje przesunięcie się krzywej podaży

Zmiana kosztów produkcji a położenie krzywej podaży Cena P (Price) Wzrost kosztów produkcji P1 S2 S1 Q ilość Q2 Q1

Podaż i cena a czynnik czasu Reakcja zmiany podaży na zmianę czynników ją określających wymaga czasu; W okresie ultrakrótkim podaż jest stała; cena jest funkcja popytu; P S B D2 A D1 Q

W okresie krótkim następują procesy dostosowawcze, podaż reaguje na wzrost ceny. Kształt krzywej jest typowy

Podaż a czynnik czasu S3 S2 S1 P2 C B P3 P4 D P1 A D2 D1 Q1 Q2 Q3 Cena P (Price) P2 C B P3 P4 D P1 A D2 D1 Q1 Q2 Q3 Q ilość

Cena równowagi S P Nadwyżka P1 Pr D P2 Niedobór Qr Q2 Q ilość

Przesunięcie krzywej popytu D2 P1 P3 D1 D3 Q3 Q1 Q2 Q ilość

Przesunięcie krzywej podaży Q2 Q1 Q3 Q ilość