RYSUNEK TECHNICZNY - wymiarowanie

Metody i zasady wymiarowania przedmiotów płaskich. Symbole i oznaczenia stosowane podczas wymiarowania przedmiotów płaskich. Wymiarowanie przedmiotów płaskich.

3. Metody i zasady wymiarowania przedmiotów płaskich. Wymiarowanie jest to podawanie wymiarów przedmiotów na rysunkach technicznych za pomocą linii, liczb i znaków wymiarowych.

Podstawowe zasady wymiarowania Zasada wymiarów koniecznych Zasada nie powtarzania wymiarów Zasada niezamykania łańcuchów wymiarowych Zasada pomijania wymiarów oczywistych

Zasada wymiarów koniecznych Zawsze podajemy wymiary gabarytowe (zewnętrzne). Wymiary mniejsze rysujemy bliżej rzutu przedmiotu. Zawsze podajemy tylko tyle i takich wymiarów które są niezbędne do jednoznacznego określenia wymiarowego przedmiotu.

Zasada niepowtarzania wymiarów Wymiarów nie należy nigdy powtarzać ani na tym samym rzucie,ani na różnych rzutach tego samego przedmiotu. Każdy wymiar powinien być podany na rysunku tylko raz i to w miejscu, w którym jest on najbardziej zrozumiały, łatwy do odszukania.

Zasada niezamykania łańcuchów wymiarowych Łańcuchy wymiarowe stanowią szereg kolejnych wymiarów równoległych (tzw. łańcuchy wymiarowe proste – rys. 1) lub dowolnie skierowanych (tzw. łańcuchy wymiarowe złożone - rys. 2) W obu rodzajach łańcuchów nie należy wpisywać wszystkich wymiarów, gdyż łańcuch zamknięty zawiera wymiary zbędne wynikające z innych wymiarów. Łańcuchy wymiarowe powinny więc pozostać otwarte, przy czym pomija się wymiar najmniej ważny.

Zasada pomijania wymiarów oczywistych Pomijanie wymiarów oczywistych dotyczy przede wszystkim wymiarów kątowych, wynoszących 0o lub 90o, tj. odnoszących się do linii wzajemnie równoległych lub prostopadłych

Sposób zapisu wymiarów: na rysunku podaje się wymiary rzeczywiste wymiary podaje się w milimetrach przy liczbach wymiarowych nie podaje się jednostki miary ”mm”, liczby wymiarowe pisane są pismem technicznym, którego wysokość wynosi min. 3,5 mm, liczby wymiarowe nie dotykają linii wymiarowych i są pisane na środku linii wymiarowych

Zasady wymiarowania: -wymiarowanie rozpoczynamy od podania najmniejszych, -nie podaje się wymiarów zbędnych tj. takich,które można odczytać z wymiarów już podanych, -średnice otworów do 10 mm podaje się na zewnątrz otworu(strzałki skierowane do środka otworu), a powyżej 10 mm wewnątrz otworu(strzałki skierowane na zewnątrz środka otworu),

linie wymiarowe nie powinny się skrzyżować z innymi liniami, grubość przedmiotu podaje się literą „x”, średnicę „(fi)”, a promień”R”, osie otworów do 12 mm zaznacza się liniami ciągłymi cienkimi, a powyżej 12 mm liniami punktowymi cienkimi, wymiary kątowe podaje się w stopniach , minutach i ewentualnie w sekundach np. 1015'25" rysunek po zwymiarowaniu powinien być czytelny.

Wymiarowanie łańcuchowe Wymiarowanie łańcuchowe charakteryzuje się tym, że wymiary układamy w tzw. łańcuchy wymiarowe

Wymiarowanie bazy wymiarowej Wymiarowanie bazy wymiarowej (od bazy wymiarowej) polega na podawaniu (kreśleniu) wszystkich wymiarów równoległych od jednej wspólnej linni, krawędzi lub płaszczyzny. W płaskim układzie wymiarowym współrzędnych prostokątnych są dwie wzajemnie prostopadłe bazy wymiarowe. W przypadku skąplikowanych przedmiotów dopuszcza się zastosowanie kilku baz wymiarowych. Bazą nie może być linia kreślona pod kątem, jak również linia zakończona łukiem.

Wymiarowanie mieszane Wymiarowanie mieszane, jak wynika to z nazwy, polega na połączeniu wymiarowania łańcuchowego z wymiarowaniem bazy wymiarowej i jest najtrudniejsze. Wymaga bowiem całkowitej kontroli na ilością i rodzajem wykreślonych wymiarów. Bardzo często podczas takiego wymiarowania wykorzystujemy symetryczność przedmiotów lub symetryczność ich części. Poniżej przykład wymiarowania mieszanego z wykorzystaniem osi symetrii. Zwróć uwagę na sposób wymiarowania otworów, ścięć oraz łuku.

2. Symbole i oznaczenia stosowane podczas wymiarowania przedmiotów płaskich.

Linie Linia wymiarowa to cienka linia prosta lub łukowa zakończona grotami( niekiedy jednym) dotykającymi ostrzem linii rysunkowych w punktach, których odległość ma być na rysunku podana . Linie wymiarowe nie mogą się przecinać

Linie wymiarowe rysowane są w odległości 10 mm od 1 linii konturowych, a następne linie wymiarowe rysowane są w odległości nie mniej niż 7mm od poprzednich,

Pomocnicze linie wymiarowe wychodzą ponad grot strzałki 1-2 mm,

Przy wymiarowaniu średnic powierzchni obrotowych liczbę wymiarową poprzedza się znakiem Ø, wyjątkowo literką d

Przy wymiarowaniu promieni łuków liczbę wymiarową poprzedza się literą R

Wymiarowanie łuków - nad liczbą wymiarową umieszcza się znak łuku(łuczek)

Wymiarowanie kątów a) w stopniach b) za pomocą wymiaru liniowego

Wymiarowanie przedmiotu wygiętego

Wymiarowanie ścięć krawędzi (tzw. faz).

Elementy wymiarowania x4 Znak umowny 65 Linia wymiarowa 50 Liczba wymiarowa Linia pomocnicza

3. Wymiarowanie przedmiotów płaskich.

•na rysunku podaje się wymiary rzeczywiste • wymiary podaje się w milimetrach • przy liczbach wymiarowych nie podaje się jednostki miary „mm” • liczby wymiarowe pisane są pismem technicznym, którego wysokość wynosi min. 3,5 mm • liczby wymiarowe nie dotykają linii wymiarowych i są pisane na środku linii wymiarowych 129 53

Rysunek po zwymiarowaniu powinien być czytelny Nie powtarza się wymiarów x15 52 34 86 54 Pomocnicze linie wymiarowe wychodzą ponad grot strzałki 1-2 mm

Linie wymiarowe są cieńkie, zakończone strzałkami i są rysowane w odległości 10 mm od linii konturowych, a następne linie wymiarowe są rysowane w odległości nie mniejszej niż 7 mm od poprzednich 29 48 76 57

Nie zamyka się łańcucha wymiarowego Wymiarowanie rozpoczynamy od podawania wymiarów najmniejszych 10 27 14 25 21 30 76 Nie zamyka się łańcucha wymiarowego

Środek otworu podaje się dwoma wymiarami Średnice otworów do 10 mm podaje się na zewnątrz otworu (strzałki skierowane do środka otworu), Powyżej 10 mm wewnątrz otworu (strzałki skierowane na zewnątrz środka otworu) 24 8 10 57 17 15 34 21 85 30 R10 x20

Średnicę otworu podaje się literą  (fi). Promień łuku literą„R” Średnicę otworu podaje się literą  (fi). Promień łuku literą„R”. Grubość przedmiotu literą „x”, 24 8 10 57 17 15 34 21 85 R10 x20 Osie otworów do 12 mm zaznacza się liniami ciągłymi cienkimi, a powyżej 12 mm liniami punktowanymi cienkimi

Ćwiczenia

Na rysunku obok podczas wymiarowania popełniono szereg błędów: ·         linie wymiarowe przecinają się, a jest to niedozwolone, ·         nie wszędzie są wpisane liczby wymiarowe, ·         na jednej z linii wymiarowych brakuje grotu strzałki, ·         liczba wymiarowa (60) jest rozdzielona linią wymiarową, ·         na rzucie poziomym (z góry) powtórzone zostały wymiary, które są już zaznaczone na rzucie pionowym (głównym). Niezastosowanie ogólnych i podstawowych zasad wymiarowania spowodowało, że rysunek jest mało czytelny i nie przekazuje w sposób jednoznaczny wszystkich informacji o przedmiocie.

Ten rysunek został zwymiarowany zgodnie z przedstawionymi wcześniej zasadami: ·         przy pomocy linii pomocniczych większość linii wymiarowych umieszczono na zewnątrz przedmiotu, co zwiększa przejrzystość rysunku, ·         wymiary krótsze podane są bliżej krawędzi przedmiotu niż wymiary dłuższe, dzięki czemu unikamy przecinania się linii wymiarowych, ·         większość wymiarów zgrupowana jest na rzucie głównym, ·         żaden wymiar nie został powtórzony, ·         liczby wymiarowe określają wymiary w mm, ale nazwa jednostki na rysunku jest pomijana. Tak zwymiarowany rysunek jest dla wykonawcy czytelny i przejrzysty.

Ćwiczenie 1: Zwymiaruj podany przedmiot stosując metodę wymiarowania bazy rysunkowej. Rozwiązanie