INFORMATYKA BANKOWA Operacje bezgotówkowe (EFT - electronic funds transfer) - przelewy zarobków bezpośrednio na konta pracowników, obsługa transakcji giełdowych, rozliczenia międzybankowe. Bankowość telefoniczna (phone banking). Bankomatyka (ATM-Automated teller machine). Pieniądz plastikowy (plastic money) - płatnicze/kredytowe karty bankowe. Point-of-sale terminal (POS) - terminale kasowe połączone z komputerowym systemem bankowym. Kioski multimedialne. Home banking Office/Corporate banking. Bankowość elektroniczna – electronic e-banking. Bankowość internetowa, wirtualna - internet i-banking. Bankowość mobilna, komórkowa – mobile m-banking. Inne – e-mail, telegazeta w telewizji.

BANKOWOŚĆ TELEFONICZNA Zlecanie operacji bankowych przez telefon. Centrum telefonicznej obsługi klienta (Call-center) – sposób niezautomatyzowany o tej samej pracochłonności jak obsługa klienta w oddziale. Automatyczna obsługa telefonów klientów – automatyczny operator (ekspercki system informatyczny) prowadzi klienta przez kolejne etapy danej operacji. Klient wybiera opcje za pomocą klawiatury telefonu. System mieszany – w każdej chwili można przełączyć się ze sposobu automatycznego na bezpośredni.

HOME-OFFICE BANKING Dokonywanie operacji bankowych przez klientów indywidualnych przy pomocy własnego komputera z modemem i dostępem do sieci komputerowych (Bank of Scotland - 1985). Zamiast aplikacji internetowych wykorzystuje się tu specjalne oprogramowanie, które musi być zainstalowane na komputerze klienta. Usługa droższa od bankowości internetowej. Zwykle występuje w przedsiębiorstwach i instytucjach a nie klientów indywidulanych. Office/Corporate banking - home banking w instytucjach.

BANKOWOŚĆ ELEKTRONICZNA Zespół środków techniczno-informatycznych, magnetycznych, elektronicznych i teletransmisji, pozwalających na obrót pieniężny bez nośnika papierowego (D. Korenik) Usługi świadczone przez bankomaty, czytniki cyfrowe, usługi na telefon przy czym kontakt między bankiem a klientem odbywa się drogą elektroniczną a nie w tradycyjnym oddziale banku (A. Janc) Nowoczesna forma realizacji usług bankowych, pozwalająca na korzystanie z nich z dowolnego miejsca na świecie bez fizycznej potrzeby odwiedzenia banku (W. Chmielarz). Forma usług oferowanych przez banki, polegająca na umożliwieniu klientowi dostępu do jego rachunku za pośrednictwem komputera lub innego urządzenia elektronicznego – bankomatu, POS, telefonu) i łącza telekomunikacyjnego (Rada Bankowości Elektronicznej).

CECHY RYNKU BANKOWOŚCI ELEKTRONICZNEJ Przeźroczystość – jednakowy i łatwy dostęp do tych samych informacji dla każdego klienta. Redefinicja pojęcia czasu i przestrzeni. Zmiana modelu intermediacji (pośrednictwa) – pojawiają się cyberpośrednicy zmniejszający koszty transakcji. Niskie koszty stałe, koszty obsłużenia dodatkowego klienta, koszty interaktywnego kontaktu z klientem, nawiązania krótkotrwałego kontaktu handlowego Niskie koszty transakcji – dzięki taniemu nawiązywaniu wielu krótkotrwałych relacji handlowych. Spadek lojalności klientów. Cherry picking (wyjadanie wiśni) – wybieranie z ofert najbardziej dogodnych produktów banków’

BANKOWOŚĆ INTERNETOWA Dokonywanie operacji bankowych przy wykorzystaniu sieci Internet w bankach wirtualnych bez konieczności instalacji specjalnego oprogramowania na komputerze klienta (wystarczają zwykłe przeglądarki stron WWW). Najniższe koszty w porównaniu z innymi kanałami dystrybucji (100 x niższe niż w tradycyjnym oddziale). Korzyści finansowe klienta – niskie prowizje i opłaty, wyższe oprocentowanie rachunków i lokat. Korzyści niefinansowe – wygoda, dostęp do konta bez potrzeby wizyty w banku (godziny otwarcia, kolejki, lokalizacja). Security First Network Bank - 18.X.1995, USA. Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi (obecnie PKO S.A.) - X.1998. Rok 2001 - Estonia 13%, Niemcy 11%, Słowenia 1,5%, Węgry 0,23% Polska 0,13% klientów.

BANKOWOŚĆ INTERNETOWA W POLSCE mBank (listopad 2000) – oddział BRE Banku VB Bank (kwiecień 2001) Inteligo (maj 2001) – od XI.2002 PKO BP Koszt projektu Volkswagen Bank Direct – 7 mln zł, przy kosztach na świecie ok.10 mln $. IX.2002 mBank Bank Zachodni Inteligo BH Udział 30% 18% 8% Rok XII.1999 XII.2000 XII.2001 XII.2002 L.klientów 11 000 75 000 565 000 1 150 000

BANKOWOŚĆ MOBILNA Zlecanie operacji bankowych przez telefon komórkowy. Protokół WAP – odmiana bankowości internetowej. Pozwala korzystać z usług bankowych poprzez strony WWW tak jak w „zwykłym” Interencie ale poprzez telefon komórkowy. Słaba czytelność informacji. Wiadomości tekstowe SMS – aktywny dostęp do informacji (saldo, historia operacji) przy pomocy zestandaryzowanych komend SMS. Także sposób bierny – banki informują klientów o dokonanych operacjach. Technologia SIM Toolkit – dzięki karcie SIM udostępnia się nowe menu, za pośrednictwem którego można płacić rachunki, dokonywać przelewy, sprawdzać salda, mieć dostęp do historii operacji.

NARZĘDZIA INFORMATYKI BANKOWEJ Tonowe aparaty telefoniczne (bankofony) wraz z urządzeniami IVR (Interactive Voice Response) rozpoznającymi mowę, do zmiany pliku tekstowego na głos w celu przekazania odpowiedzi. Wideofony (smart phone, screen phone) wraz z urządzeniami IVR i z możliwością ładowania sald na karty inteligentne. Bankomaty (1964 - First Pensylvania Bank). Ładowarki i czytniki kart inteligentnych (smart cards) pełniące funkcję elektronicznych portfeli (electronic purse, e-purse). Interaktywne odbiorniki telewizyjne (ITV) w sieci komputerowej wraz z konwerterem i pilotem jako urządzeniami wejściowymi. Odbiorniki telewizyjne z przystawkami do technologii WebTV pozwalające na łatwy dostęp do Internetu. Podręczne (hand held) i kieszonkowe (pocket size) komputery wyposażone w ekrany dotykowe. Telefony komórkowe sprzężone z Internetem.

INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE Drukarki stanów konta, personalizowanych formularzy (np. poleceń przelewów), informacji, regulaminów. Terminale transakcyjno-informacyjne do prezentacji uprzednio zaprogramowanych danych (informacje o zakresie usług, zasadach obsługi, przepisach prawnych, materiałach reklamowych). Samoobsługowe systemy wpłat, głównie w formie bilonu, wyposażone w czujniki rozpoznające autentyczność wpłacanej gotówki i drukujące dowody potwierdzające wpłaty wraz ze specyfikacją nominałów. Automaty (kantor) do wymiany walut (obcej na krajową). Automaty do rozmieniania gotówki (banknoty na monety). Stanowiska informacyjne pomagające klientom w korzystaniu z urządzeń samoobsługowych.

PODSTAWOWE METODY BEZPIECZEŃSTWA W BANKOWOŚCI ELEKTRONICZNEJ Szyfrowana transmisja danych - w internecie za pomocą protokołu SSL - w WAP za pomocą protokołu WTLS Proste uwierzytelnienie oparte na CO ZNASZ (identyfikator, hasło, PIN) Silne uwierzytelnienie oparte na CO MASZ (token, certyfikat, klucz prywatny, karty magnetyczne) uzupełnione zwykle o hasło Podpis elektroniczny

DODATKOWE METODY BEZPIECZEŃSTWA W BANKOWOŚCI ELEKTRONICZNEJ Spójne procedury operacyjne dla administratorów sieci i doradców klienta. Firewall – zabezpiecza przed niedozwolonymi sposobami komunikacji hakerów z serwerem. Rejestracja aktywności – zapisywanie wszelkich śladów aktywności użytkownika. Blokowanie konta – automatyczna blokada w przypadku 3-krotnego podania złych danych podczas logowania. Automatyczne wylogowanie – jeśli stwierdzono brak aktywności przez np. 10 minut.

RODZAJE OPERACJI W KANAŁACH ELEKTRONICZNYCH Dostęp pasywny – dostęp do informacji o własnym koncie (saldo, historia, wysokość kredytu itd.) Dostęp półaktywny – jw. + bezpieczne operacje aktywne (wewnętrzne transakcje na włąsnym koncie, np.. Zakładanie i zrywanie lokat, przelewy na wcześniej określone rachunki, przelewy pomiędzy własnymi rachunkami) Dostęp aktywny – jw. + operacje zmieniające stan konta (przelewy, zlecenia stałe, lokaty na dowolne rachunki innych banków). Operacje niefinansowe – wnioski o karty płatnicze, czeki.

ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA WG RODZAJÓW OPERACJI Ocena Dostęp aktywny Dostęp półaktywny Dostęp pasywny Słabe Szyfrowanie + proste uwierzytelnianie Proste uwierzytelnianie Brak Dostateczne jw. jw. + szyfrowanie Dobre jw. +silne uwierzytelnianie Wzorowe jw. +podpis cyfrowy Jak dla dostępu aktywnego jw. + silne uwierzytelnianie