Ocenianie kształtujące

CEO próbuje upowszechnić ocenianie kształtujące w Polsce. Prekursorami oceniania kształtującego są Black i Wiliam, którzy w 1998 roku opublikowali dwie broszurki pod tytułem "Wewnątrz czarnej skrzynki". Ocenianie kształtujące zostało wprowadzone w szkołach w Anglii, a badania nad skutecznością tej metody są nadal prowadzone w różnych regionach świata. CEO próbuje upowszechnić ocenianie kształtujące w Polsce.

Określenie celów w języku ucznia NaCoBeZU Pytania kluczowe Ocenianie kształtujące jest czymś więcej niż tylko formą oceniania, jest związane z określonym stylem nauczania, nastawionym na to, jak uczniowie się uczą. Dotyka całego procesu kształcenia – od planu po ewaluację rezultatów. Odnosi się do wszystkich sfer związanych z uczeniem się/nauczaniem, czyli organizacji, doboru treści, atmosfery i motywacji uczniów. Nauczyciel szczegółowo ustala, czego zamierza nauczyć, w jaki sposób to zrobi, jakie będą jego wymagania wobec uczniów oraz jak sprawdzi rezultaty nauczania. Planowanie może się składać z następujących elementów: Określenie celów w języku ucznia NaCoBeZU Pytania kluczowe Informacja zwrotna

 Część pierwsza OK: planowanie lekcji. Cele i „NaCoBeZU” Nauczyciel szczegółowo ustala, czego zamierza nauczyć, w jaki sposób to zrobi, jakie będą jego wymagania wobec uczniów. Planowanie może się składać z następujących elementów: określenie celów (możliwie szczegółowo i w formie pokazującej osiągnięcia uczniów: np. po lekcji uczniowie będą potrafili (opowiedzieć, wyliczyć, wskazać, odszukać,...), - ustalenie, na co będę zwracać uwagę, np. przy ocenie pracy uczniów będę zwracał szczególną uwagę na (liczbę i trafność argumentów, staranność rysunku, poprawność obliczeń, sprawność ...), oczekuję od uczniów (znajomości ... , umiejętności ..., sprawności ..., wykazania gotowości ..., podjęcia działań ..., samodzielnego wykonania ...).

Przykłady do celów lekcji: Po tej lekcji będziecie wiedzieli ... kto, kiedy, ile, co i jak, dlaczego, po co, w jaki sposób ... ; i potrafili ... rozwiązać, odszukać, wymienić, połączyć, wytłumaczyć swoimi słowami ...

Cele sformułowane w języku ucznia: Biologia Temat lekcji: Budowa i funkcje narządu wzroku. Cele lekcji sformułowane w języku ucznia. Na dzisiejszej lekcji: poznasz jeden z narządów zmysłu; patrząc koledze, koleżance w oczy wymienisz widoczne elementy budowy narządu wzroku; będziesz potrafił wyjaśnić, w jaki sposób powstaje obraz w oku; przekonasz się, jak ważną rolę odgrywa mózg w odbieraniu wrażeń wzrokowych; dowiesz się, co to jest plamka ślepa i doświadczalnie stwierdzisz jej istnienie;  poznasz najczęściej spotykane wady wzroku i sposoby ich korekty.

NaCoBeZU czyli, na co będę zwracał uwagę, czego będę oczekiwać i wymagać od uczniów po lekcji. Przypominamy, że to skrót podpatrzony u nauczycieli z Wielkiej Brytanii. Nauczyciele brytyjscy formułują ”wilfy” czyli „What I am looking for”. A my NaCoBeZU –czyli na co będę zwracać uwagę. Skrót ten powstał podczas szkolenia CEO na temat oceniania kształtującego.

NaCoBeZU” – czyli „na co będę zwracać uwagę” – to nic innego, jak dokładnie i w języku ucznia sformułowane kryteria oceny, prezentowane uczniom przez nauczyciela przed wykonaniem zadania, na początku lekcji. Przykłady do NaCoBeZU: Po lekcji oczekuję, że uczniowie: samodzielnie wykonają... , poprawnie odtworzą..., przy użyciu mapy opiszą..., sprawnie i z nielicznymi tylko usterkami... , właściwie zlokalizują ... , nie zapomną o umieszczeniu w tabeli ... , bez zaglądania do instrukcji wykonają..., wyliczą trzy najważniejsze ... , wskażą po dwa dobre argumenty... , zaprojektują i wykonają na próbę ... albo - będę zwracać uwagę na: poprawność argumentacji ... układ wypowiedzi... uwzględnienie ważnych elementów... szybkość wykonania pracy... poprawność obliczeń ... bezbłędne odtworzenie ...

P Y T A N I A   K L U C Z O W E czyli takie, które dotyczą realizacji najważniejszych celów lekcji. Pytania możemy podzielić na: 1. Pytania o wiedzę: kiedy był...? kto zrobił...? zdefiniuj słowo...? co to jest...? kto jest narratorem ...? który z nich... ? przedstaw ... zaprezentuj... podaj... wylicz...   2. Pytania o sposób zorganizowania informacji: wyjaśnij główną ideę... co wspólnego mają ze sobą...? powiedz własnymi słowami... dlaczego to jest...? porównaj... 3. Pytania o zastosowania: jak możemy wykorzystać te informacje? jakie znaczenie ma...? co się stanie gdy...? jakie przykłady mógłbyś znaleźć na poparcie ...

4. Pytania wymagające analizowania: jak moglibyśmy zatytułować 4. Pytania wymagające analizowania: jak moglibyśmy zatytułować ...? jakie kolejne kroki trzeba wykonać..? jakie są związki pomiędzy ...? jakimi motywami kierował się ...?   5. Pytania wymagające uogólniania: jak możesz to wyjaśnić...? spróbuj przewidzieć...? jak inaczej można postąpić...? gdybyś był na miejscu ..., jak byś postąpił? 6. Pytania wymagające syntezowania: podsumuj obserwację własnymi słowami, jaki byłby rezultat działania, gdyby... co się stanie jeśli wszystkie elementy jednocześnie ...? zaplanuj działania, jak inaczej mogłoby się to skończyć? 7. Pytania wymagające oceny: co mógłbyś zrobić...? na ile skuteczne było...? co było najważniejsze ...? dlaczego albo dlaczego nie...?

? Następny krok w zadawaniu pytań ... We współczesnej dydaktyce podkreśla się znaczenie pytań "aktywnych", czyli takich, które zadawane są przez uczniów, czyli uczniowie pytają nauczyciela i swoich kolegów. Kto pyta uczy się skuteczniej niż ten, kto jest tylko pytany. ?

Przykłady pytań kluczowych do różnych tematów lekcji:   Matematyka... Temat lekcji: Pola wielokątów. Cele lekcji: - zamiana jednostek miar pola powierzchni, - obliczanie pól powierzchni figur płaskich. Pytania kluczowe: W jaki sposób obliczyłbyś obwód liścia? Zastanówcie się czy istnieje inny sposób obliczenia powierzchni liści , niż ten podany przez waszego kolegę? Zastanówcie się, czy otrzymamy w ten sposób oszacowane pole z nadmiarem, czy niedomiarem?

Jeszcze jeden przykład…. Temat lekcji: Pola wielokątów Cele: po lekcji będziesz potrafił obliczyć pola powierzchni figur płaskich.   Pytanie kluczowe: W jaki sposób znajomość wzorów na pola figur płaskich jest przydatna w życiu codziennym? W którym momencie lekcji podajemy pytania kluczowe?  Bardzo trudne pytanie. Odpowiedź powinna się zacząć, jak zwykle przy takich pytaniach, od słów: to zależy. Można wejść do klasy z pytaniem kluczowym na ustach. Pytanie zagadka zmotywuje uczniów - obudzi ich ciekawość. Ale to nie może być regułą. czasem to pytanie można zadać dopiero wtedy, kiedy uczniowie odpowiedzieli już na wiele prostszych pytań, utrwalili pewne algorytmy, ułatwiające znalezienie odpowiedzi, wiedzą, gdzie odpowiedzi można szukać. Jedno jest pewne - pytanie kluczowe (jedno lub kilka) musi być wymyślone przed lekcją i czekać na odpowiedni moment.

Dobrym sposobem jest wprowadzanie dwóch rodzajów „NaCoBeZU”: Doraźne „NaCoBeZU” to kryteria ustalane każdorazowo do konkretnego zadania, tematu czy pracy. Są one określane na podstawie celów lekcji. Stałe „NaCoBeZU” to kryteria ustalone „raz na zawsze” – na początku pracy z klasą, roku szkolnego, omawiania danego bloku tematycznego. Te ostatnie mogą zostać wywieszone w klasie i tylko przypominane. Nie należy się jednak obawiać rezygnowania z niektórych oczywistych kryteriów, gdy zależy nam na nauczeniu i sprawdzeniu pewnych określonych umiejętności.

Informacja zwrotna Informacja zwrotna jest dialogiem z uczniem, mającym pomóc mu w uczeniu się. Najczęściej przyjmuje formę komentarza pisemnego lub ustnego do pracy ucznia. Z badań wynika, że nie jest korzystne łączenie informacji zwrotnej ze stopniami. Uczniowie nie zwracają wówczas uwagi na komentarz nauczyciela pod pracą, jeśli praca jest oceniona również stopniem. Komentarz oraz wskazówki nauczyciela przestają być ważne, liczy się tylko to, na jaki stopień ocenił mnie nauczyciel i jak wypadłem na tle innych. Każdy z nas nauczycieli powinien znaleźć dla siebie odpowiednią formę przekazu informacji zwrotnej uczniowi.   Powinniśmy pamiętać o niezbędnych elementach informacji zwrotnej: · wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia; · odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia; · wskazówki – w jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę; · wskazówki – w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej. · informacja zwrotna nie jest oceną ucznia, tylko oceną kolejnych efektów jego pracy. · w pracy ucznia zawsze musimy starać się doszukać pozytywnych stron. Warunkiem koniecznym przyjęcia krytyki, jest przekonanie ucznia, że nauczyciel go akceptuje, zależy mu na nim.

Pamiętajmy! Nie należy mylić informacji zwrotnej z oceną opisową. Ocena opisowa jest przeważnie oceną sumującą, gdyż występuje jako opinia o umiejętnościach i wiedzy ucznia po zrealizowaniu pewnej partii materiału, działu lub na koniec semestru czy roku szkolnego. Natomiast informacja zwrotna nie może zawierać wskazówek – jak poprawić to, co już zostało zakończone. Nauczyciel, który chce stosować ocenę kształtującą, powinien wypracować własny sposób jej opracowywania i przekazywania uczniom.

OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Samotność - to wróg OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Mirosława Żołna