Bezpieczeństwo energetyczne państwa Leszek Baran, WSIiZ Rzeszów Źródła: Ilustrowany słownik nauki: fizyka, chemia, biologia, Podsiedlik, Raniowski i Spółka, Poznań; E. Ura, S. Pieprzny (red.), Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, Wyd. URz, Rzeszów 2015; K.A. Wojtaszczyk, A. Materska-Sosnowska (red. nauk.), Bezpieczeństwo państwa, Warszawa 2009; Internetowa encyklopedia Wikipedia… Zdjęcia: Internet

Energia i jej rodzaje Energia to wielkość fizyczna charakteryzująca stan układu fizycznego (materii) jako jego zdolność do wykonania pracy; Nośniki energii – ciepło, paliwa stałe, ciekłe, gazowe (jak gaz ziemny, w tym skroplony jak propan – butan [LPG], czyli mieszanina propanu i butanu, biogaz), fala wodna itp. Energia potencjalna – energia ciała umieszczonego w polu sił; wartość tej energii zależy od położenia ciała, określa ją praca wykonana nad ciałem przy umieszczaniu go w zasięgu działania źródła pola; w zależności od rodzajów sił można wyróżnić: energię potencjalną grawitacji, elektromagnetyczną i jądrową

Energia i jej rodzaje Energia mechaniczna (kinetyczna – związana z ruchem ciał, i energia potencjalna grawitacji – wynikająca z położenia ciała względem masy będącej źródłem siły grawitacyjnej) Energia chemiczna (zawarta w substancjach, jak paliwa, żywność, w dużym stopniu pochodna oddziaływania słońca) – jest uwalniana podczas reakcji chemicznych, np. w trakcie spalania paliw czy „spalania” spożywanych pokarmów…

Energia i jej rodzaje Rodzaje energii: Energia fali – związana z ruchem falowym i przenoszeniem energii za pośrednictwem fali (zob. energia fali tsunami powstałej po trzęsieniu ziemi w okolicach Fukushimy, Filipin, ale też światło, dźwięk) Energia elektryczna i magnetyczna (elektromagnetyczna) – rodzaje energii związanej z ładunkiem elektrycznym i jego ruchem (np. prądem elektrycznym); zależna od położenia ciała w polu sił elektromagnetycznych

Energia i jej rodzaje Energia potencjalna cząsteczek (molekuł) – rodzaj energii związanej z wzajemnym ułożeniem molekuł; Energia potencjalna jądrowa – energia tkwiąca w polu sił jąder atomowych Energia potencjalna sprężystości – źródłem są naprężenia w ciałach stałych; Energia cieplna (ciepło) – wynikająca z różnicy temperatur ; jest to tzw. energia wewnętrzna (suma energii kinetycznej i potencjalnej molekuł w ciele); pod wpływem temperatury rośnie (lub spada)…

Przemiany rodzajów energii Człowiek wykorzystuje zamienność rodzajów energii. Np. w elektrowni na opał zgromadzona w paliwie (węglu kamiennym, brunatnym, ropie) energia chemiczna jest zamieniana - przez podgrzewanie wody – w energię wewnętrzną pary wodnej, ta w energię kinetyczną (ruchu) turbin, ta w generatorach w energię elektryczną, zaś elektryczna – w domowych odbiornikach – w światło, dźwięk (energię fal), ciepło, energię kinetyczną itd. … W elektrowniach wodnych zaczyna się znów od energii kinetycznej turbin (lub potencjalnej energii niesionej przez wodę [falę wodną]/posiadanej przez wodę…)

Rodzaje energii i ich wykorzystanie

Zaopatrzenie i gospodarowanie energią oraz ich zmienność na przykładzie gospodarstw domowych Kurna chata (chata dymna, także: kureń) – chata bez komina i przewodów dymowych. Palenisko (ognisko) znajdowało się najczęściej w środkowej części chaty, a dym uchodził poprzez otwór w centralnym, najwyższym punkcie dachu /wikipedia.pl/ Jakie rodzaje energii, jakie rodzaje paliw były istotne w tamtych czasach – w epoce agrarnej?

Zaopatrzenie i gospodarowanie energią oraz ich zmienność na przykładzie gospodarstw domowych A jakie rodzaje energii, jakie paliwa były wykorzystywane w czasach późniejszych, w tzw. epoce przemysłowej?

Zaopatrzenie i gospodarowanie energią oraz ich zmienność na przykładzie gospodarstw domowych Jakie rodzaje energii, paliwa są wykorzystywane w domach nowoczesnych (w epoce postprzemysłowej)?

Bezpieczeństwo energetyczne Wg ustawy „Prawo energetyczne” z 1997 r. (art. 3, pkt 16), bezpieczeństwo energetyczne to „stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska” Wg dokumentu „Polityka energetyczna Polski do 2025 r.” – definicja brzmi jak wyżej; Inaczej: „Bezp. energetyczne/dostaw energii [to] dostępność energii w każdym czasie, w różnych formach, w wystarczającej ilości i po rozsądnej cenie”…

Bezpieczeństwo energetyczne Bezpieczeństwo energetyczne to pokłosie działań producentów i odbiorców; dla pierwszych liczą się: dostępność surowców energetycznych, rynkowe mechanizmy konkurencji dla drugich ważna jest: dostępność energii po atrakcyjnych cenach

Zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego Zewnętrzne: brak możliwości zlikwidowania luki pomiędzy produkcją krajową a wewnętrznym zapotrzebowaniem za sprawą dostawców zewnętrznych Wewnętrzne: brak zrównoważonego popytu i podaży zagrożenia dla środowiska naturalnego!!!

Czynniki kształtujące bezpieczeństwo energetycznie kraju Stan systemu zaopatrzenia (moce produkcyjne, przesyłowe, dystrybucyjne) Źródła zaopatrzenia systemu energetycznego (kierunki zaopatrzenia, dostawcy – wiarygodni, stabilni czy nie) i stopień ich dywersyfikacji Status firm wchodzących w skład systemu energetycznego kraju – prywatne, państwowe, krajowe czy zagraniczne?) Magazynowanie paliw (kwestia ilości magazynów, ich pojemności, stanu zapełnienia i dyslokacji geograficznej) Sytuacja w kraju i za granicą (polityczna, społeczna, gospodarcza) Istniejące regulacje krajowe i międzynarodowe i nadzór nad ich realizacją Plany i realizowane inwestycje w zakresie energetyki (polityka

Bezpieczeństwo energetyczne - jak go zapewnić, wzmocnić? Za sprawą produkcji własnej (energia z rodzimych źródeł, tylko trzeba je dostrzec, móc eksploatować/stworzyć, wykorzystać!!! – zob. gaz łupkowy, zob. gigantyczne elektrownie solarne w Chinach i Indiach, zob. fabryka Tesli w Newadzie, w USA, itd.)

Bezpieczeństwo energetyczne - jak go zapewnić, wzmocnić? Za sprawą importu – tu konieczna jest dywersyfikacja źródeł i dostawców (kierunków dostaw) – dlaczego??? PYTANIE: czy nasze kraje (Polska, Ukraina) mają dobrze zdywersyfikowane źródła i dostawców??? Posiadając długofalowe strategie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju (z wyszczególnionymi okresami krótkimi, średnimi i długimi – zob. plany budowy elektrowni jądrowej w Polsce, zob. polski gazoport…) Umiejąc współpracować w zakresie energetyki z innymi krajami i współtworząc z nimi politykę energetyczną (zob. strategie UE, przykład porozumienia - pod auspicjami Brukseli - Polski i Litwy itp.)

Uwaga! Zagrożenia ekologiczne… Troska o stan środowiska naturalnego, o zdrowie mieszkańców globu, niepokój z powodu kurczących się zasobów kopalin… Elektrownia wodna w Rzeszowie, fot. K. Łokaj, Nowiny Mimo wszystko – mają znaczenie także ekonomiczne (zob. potentaci ubezpieczeniowi, fundusze inwestycyjne [np. emerytalne w Norwegii, ubezpieczeniowe we Francji – Axa] wycofujące środki z firm branży węglowej…)