SULFONAMIDY

Pierwsza grupa leków, spełniająca kryteria środka skierowanego przeciwko bakteriom i nie szkodzącego człowiekowi?

Podział sulfonamidów Sulfonamidy szybko wchłaniane z przewodu pokarmowego i szybko wydalane przez nerki. leczenie zakażeń układu moczowego: sulfafurazol, sulfadimidyna, sulfakarbamid, sulfatiazol – w kroplach, w nieżytach błony śluzowej nosa Sulfonamidy szybko wchłaniane o zwolnionej eliminacji. Sulfadimetoksyna, sulfafenazol – krople do oczu, sulfametoksydiazyna, sulfametoksypirazyna, sulfadoksyna, sulfametoksazol Sulfonamidy nie wchłaniane z przewodu pokarmowego lub wchłaniane w niewielkim stopniu: sukcynylosulfatiazol, ftalilosulfatiazol, sulfaguanidyna, sulfanilamid (Pabiamid), sulfacetamid, sulfasalazyna, olsalazyna i mesalazyna.

Mechanizm działania BAKTERIOSTATYKI! Działają poprzez antagonizm konkurencyjny wobec kwasu p-aminobenzoesowego, niezbędnego niektórym bakteriom do syntezy kwasu foliowego. Prowadzi to do zahamowania syntezy nukleotydów i uniemożliwia namnażanie bakterii. BAKTERIOSTATYKI!

Działają na... ziarenkowce Gram dodatnie: Staphylococcus aureus, saprophyticus, Streptococcus pyogenes, pneumoniae, viridans laseczki Gram dodatnie: Bacillus anthracis, Clostridium tetani i perfringens Enterobacteriaceae: E. Coli, Enterobacter, Klebsiella, Proteus, Yersinia, Salmonella, Shigella, Neisseria, Haemophilus influenzae niektóre beztlenowce (np. Bacteroides fragilis) Actinomyces, Chlamydia, Plasmodium, Toxoplasma i Pneumocystis carinii

Oporność produkcja kwasu p-aminobenzoesowego w ilości wystarczającej do uniezależnienia bakterii od dostępności tego związku z zewnątrz zmiana struktury syntetazy kwasu foliowego prowadzącej do utraty powinowactwa do sulfonamidów

Farmakokinetyka Biodostępność 60-100% Maksymalne stężenie w surowicy krwi 2-4 godz. po podaniu Przenikają do wielu tkanek i narządów, słabo do płynu mózgowo – rdzeniowego Są rozmieszczone w wodzie pozakomórkowej Wydalane głównie z moczem w postaci niezmienionej, częściowo jako pochodne acetylowe lub glukuroniany

Działania niepożądane biegunka, nudności, wymioty bóle, zawroty głowy, zaburzenia psychiczne, nawet psychozy toksyczne, senność, bezsenność, koszmarne sny, zaburzenia świadomości, depresja, ataksja, zapalenie nerwów obwodowych; reakcja nadwrażliwości o charakterze idiosynkrazji, jak i alergii – częściej u wolnych acetylatorów; wysypki o charakterze plamisto – grudkowym, a także rumień guzowaty, złuszczające zapalenie skóry

Działania niepożądane zespół Stevensa – Johnsona – rumień wielopostaciowy z owrzodzeniami spojówek, jamy ustnej i cewki moczowej zaburzenia układu krwiotwórczego – agranulocytoza, niedokrwistość aplastyczną, megaloblastyczną, oraz trombocytopenię. uszkodzenie nerek związane jest z krystalurią, może być też objawem nadwrażliwości objawy toczniopodobne, żółtaczka jąder podkorowych, reakcje płucne z kaszlem, dusznością i eozynofilią

Interakcje nasilają działanie doustnych leków przeciwcukrzycowych, prowadząc do ciężkiej hipoglikemii mogą wypierać doustne antykoagulanty z wiązań z białkami surowicy, co prowadzi do krwawień

Wskazania rzadko ostre niepowikłane infekcje dróg moczowych zakażenia Nocardia asteroides, Mycobacterium kansasii w skojarzeniu z lekami przeciwprątkowymi, Plasmodium falcipare toksoplazmoza melioidoza dermatitis herpetiformis ziarniniak weneryczny pachwin i wrzód miękki

TRIMETOPRIM Stosowany jest wyłącznie w skojarzeniu z sulfametoksazolem Zsyntetyzowany w 1956 r. Miał nasilać bakteriostatyczne działanie sulfonamidów. Uważano, że stosowanie z sulfametoksazolem utrudnia narastanie oporności Inhibitor bakteryjnej reduktazy kwasu dihydrofoliowego

Oporność mechanizmy chromosomalne związane z modyfikacją struktury reduktazy kwasu foliowego lub jej nadprodukcją modyfikacja szlaku metabolicznego syntezy DNA lub utrudniona przenikalność ściany bakteryjnej oporność transportowa oporność u bakterii, które utraciły zdolność produkcji tyminy i pobierają ją z zewnątrz produkcja reduktazy opornej na trimetoprim – przekazywana między bakteriami za pomocą plazmidów

Aktywność przeciwbakteryjna Ziarenkowce Gram dodatnie, Staphylococcus aureus, epidermidis, Streptococcus pneumoniae, pyogenes, viridans, saprophyticus Listeria monocytogenes E. Coli, Enterobacter, Proteus, Salmonella, Shigella, Providencia, Citrobacter, Hafnia, Edwardsiella, Arizona, Serratia marcescens, Yersinia enterocolitica, Klebsiella, Aeromonas, Plesiomonas, Haemophilus influenzae, Bordetella pertussis, Neisseria.

Farmakokinetyka Biodostępność 90-100% Maksymalne stężenie w surowicy po 40min. do 4 godz. po podaniu doustnym Pokarm zmniejsza wchłanianie o ok. 20% Wiąże się z białkami surowicy w ok. 70% Bardzo wysokie stężenia w moczu metabolizowany w wątrobie w 10-20% do kilku nieaktywnych metabolitów Wydalany głównie z moczem poprzez wydzielanie kanalikowe Okres półtrwania wynosi 9-11 godz., u dzieci 3-5,5 godz.

sulfametoksazol + trimetoprim KOTRIMOKSAZOL sulfametoksazol + trimetoprim

Właściwości farmakologiczne Okresy biologicznego półtrwania sulfametoksazolu i trimetoprymu w osoczu wynoszą odpowiednio 8-10 i 10 godzin. U osób z upośledzoną czynnością nerek okres półtrwania każdego z tych składników kotrimoksazolu wydłuża się do 20-30 godzin (lub więcej)

Działania niepożądane nudności, wymioty, brak łaknienia, biegunka reakcje nadwrażliwości hiperkalemia, wzrost kreatyniny niebakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. zespół Stevensa Johnsona toksyczna nekroliza naskórka niedokrwistość aplastyczna, agranulocytoza piorunująca martwica wątroby.

Aktywność przeciwdrobnoustrojowa Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne Pneumocystis Pierwotniaki Oporne są: Pseudomonas aeruginosa, Bacteroides fragilis i większość innych bezwzględnych beztlenowców, Mycobacterium tuberculosis, Campylobacter, Treponema pallidum oraz riketsje.

Wskazania zakażenia dróg moczowych E. Coli, Klebsiella, Enterobacter, Morganella, Proteus mirabilis, vulgaris ostre zapalenie ucha środkowego S pneumoniae, H. Influenzae zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli u dorosłych S. pneumoniae, H. Influenzae biegunka podróżnych spowodowana przez E. coli produkujące enterotoksynę nieżyt jelit powodowany przez Shigella flexneri lub sonnei (czerwonka bakteryjna) zapalenie płuc Pneumocystis carinii – jedno z nielicznych wskazań!

Wskazania ostre zapalenie zatok przynosowych zapalenie płuc wywołane przez Legionella pneumophila zapalenie gruczołu krokowego, jąder i najądrzy profilaktyka zakażeń u chorych z neutropenią zakażenia w ziarniniaku Wegenera profilaktyka zakażeń oportunistycznych u osób zakażonych HIV