TETRACYKLINY

Mechanizm działania Czynny transport do komórki bakteryjnej Łączą się z podjednostką 30S rybosomu Nie dopuszczają do łączenia się aminoacylo-tRNA z miejscem akceptorowym typu i (inicjacja) i e (elongacja) Bakteriostatycznie Nie działają selektywnie na komórki bakteryjne

Oporność Transportowa – czynny układ transportu wypompowujący lek z komórki za pomocą specyficznego białka w błonie cytoplazmatycznej U Gram- jest ograniczony transport antybiotyków przez kanały porynowe w błonie zewnętrznej. Receptorowa – białka chroniące rybosom przed przyłączeniem. Enzymatyczna Oporność Gram+ przekazywana za pomocą plazmidów i transpozonów

Aktywność przeciwbakteryjna Paciorkowce, gronkowce i Gram+ laseczki Spośród Gram- wrażliwe są E. Coli, Enterobacter, Klebsiella, Salmonella, Shigella, Yersinia., H. Influenzae, G vaginalis, P. aeruginosa Legionella, Mycoplasma, Chlamydia, Krętki Toxoplasma, Leptospira, zarodźce malarii

Farmakokinetyka Doksycyklina i minocyklina są najbardziej lipofilne, lepiej wchłaniane z przewodu pokarmowego i uzyskują wyższe stężenia w tkankach. Mają większą aktywność przeciwbakteryjną Wydalane z moczem (oksytetracyklina, tetracyklina, demeklocyklina) i żółcią (doksycyklina, minocyklina).

Upośledzenie wchłaniania: mleko, leki neutralizujące, preparaty żelaza oraz prawdopodobnie związki wapnia, magnez, glin Przyjmować kilka godzin wcześniej lub później Wchłanianie doksycykliny i minocykliny w mniejszym stopniu zaburzone przez dwu- i trójwartościowe kationy, jednak należy unikać ich przyjmowania w ciągu 1-2 godzin od zażycia któregoś z tych antybiotyków.

Interakcje Leki przeciwpadaczkowe (np. barbiturany, karbamazepina i fenytoina) nasilają metabolizm tetracyklin w mikrosomach hepatocytów Cholestyramina i kolestipol mogą je wiązać i hamować jego wchłanianie z przewodu pokarmowego zmniejszają skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych nasilają działanie doustnych antykoagulantów (kontrola czasu protrombinowego)

Działania niepożądane nudności, wymioty, zgaga, bóle brzucha, biegunka rzekomobłoniaste zapalenie jelit owrzodzenia i zapalenia przełyku drożdżyca jamy ustnej, okolic odbytu i sromu uszkodzenie wątroby hamują syntezę białka – wzrost procesów katabolicznych uszkodzenie nerek uszkodzenie zawiązków zębów zahamowanie wzrostu u niemowląt nadwrażliwość na światło leukocytoza, plamica trombocytopeniczna wzrost ciśnienia śródczaszkowego minocyklina wywołuje objawy błędnikowe

Wskazania boreliozy mykoplazmozy chlamydiozy (NGU, papuzica, jaglica, zakażenia dróg oddechowych) legionelloza riketsjozy (gorączka Q, Gór skalistych, dur plamisty) brucelloza, ziarniniak pachwinowy, Helicobacter pylori, cholera pozaszpitalne infekcje układu oddechowego

Leczenie alternatywne promienica, wąglik, tężec, tularemia, trąd (minocyklina), nokardioza, melioidoza, kiła, dżuma trądzik doustna profilaktyka przed zabiegami operacyjnymi infekcje MRSA, kiedy nie można zastosować wankomycyny (minocyklina) pneumokokowe zapalenie płuc (doksycyklina) Ze względu na działanie sklerotyzujące również użyteczne w opornym wysięku opłucnowego o etiologii nowotworowej i innej przyczynie.

Minocyklina i doksycyklina mają długi okres półtrwania (11-23 godz.) Minocyklina – RZS Doksycyklina – w stentach dróg żółciowych zapobiega wytrącaniu kamieni Demeklocyklina – hmuje w nerkach zwrotne wchłanianie wody indukowane przez ADH

CHINOLONY

Mechanizm działania Hamują aktywność gyrazy DNA i topoizomerazy IV komórki bakteryjnej Zaburzają ukształtowanie przestrzenne DNA. Łączą się one nieodwracalnie powodując śmierć komórki

Oporność Zmiana budowy enzymu. Oporność na fluorochinolony jest znacznie trwalsza niż na inne antybiotyki. Transportowa – czynne usuwanie związku z komórki.

Farmakokinetyka Wchłaniane w 80-100% Dobrze przenikają przez bariery biologiczne Gromadzą się w wodach płodowych Metabolizowane w wątrobie Wydalane z moczem lub kałem Aktywność zależy od stężenia

Działania niepożądane Przewód pokarmowy: nudności wymioty, ból brzucha, brak łaknienia OUN: bóle, zawroty głowy, zabureznia snu, świadomości, zmiany nastroju, majaczenie, psychoza, drżenie, drgawki Wątroba: przejściowy wzrost aktywności transaminaz, żółtaczka cholestatyczna, zapalenie i niewydolność wątroby Nerki: azotemia, śródmiąższowe zapalenie nerek, krystaluria

Działania niepożądane Skóra: wysypki, świąd, nadwrażliwość na światło Układ mięśniowo-szkieletowy: artropatie, zapalenie ścięgien, w modelu zwierzęcym – zahamowanie chrząstki wzrostowej Układ krążenia: spadki ciśnienia, tachykardia Gorączka polekowa, dreszcze, reakcje o typie choroby posurowiczej, reakcje anafilaktyczne

I generacja Kwas nalidyksowy Kwas oksolinowy Cinoksacyna Kwas pipemidowy

II generacja Gram- tlenowe pałeczki jelitowe, w tym oporne na -laktamy i aminoglikozydy, Mycoplasmy, Chlamydie, Bacteroides, prątki. Ciprofloksacyna: zakażenia układu moczowego, skóry i tkanek miękkich, dolnych dróg oddechowych, kości i stawów, zakażenia przewodu pokarmowego E. Coli, salmonellozy, shigella, dur brzuszny, wąglik, rzeżączka, zakażenia wewnątrzbrzuszne wraz z metronidazolem

II generacja Ofloksacyna ~ ciprofloksacyna, Słabiej działa na Gram-, wskazania j.w. Pefloksacyna ~ cipro- i ofloksacyna, mniejsza aktywność przeciwbakteryjna. Nie działa na P. aeruginosa i B. Fragilis. Norfloksacyna nie działa na Mycoplasmy. Najsłabsza aktywność przeciwbakteryjna

III i IV generacja Aktywność wobec bakterii Gram+, Chlamydii i Mycoplasm, nieco mniejszą aktywność w stosunku do Gram- od ciprofloksacyny. Sparfloksacyna aktywna w stosunku do gronkowców wrażliwych na metycylinę, penicylinę i makrolidy Pozaszpitalne zapalenia płuc, zaostrzenia POChP. Lewofloksacyna: izomer ofloksacyny, 2x skuteczniejsza. Ostre zapalenie zatok przynosowych, zaostrzenie POChP, Zapalenie płuc pozaszpitalne, zakażenia skóry i tkanek miękkich, powikłane zakażenia układu moczowego.

III i IV generacja Moxifloksacyna: bardzo aktywna wobec beztlenowców Gatifloksacyna nie zarejestrowana w Polsce Trowafloksacyna wykazuje znaczną aktywność wobec beztlenowców, jest bardzo hepatotoksyczna, obecnie wycofana

GLIKOPEPTYDY

Wankomycyna Hamuje syntezę peptydoglikanu na innym etapie niż β-laktamy Bakteriobójczo, na enterokoki bakteriostatycznie. Wpływa również na przepuszczalność błon cytoplazmatycznych i może zaburzać syntezę RNA. Długotrwałe stosowanie wankomycyny rzadko prowadzi do rozwoju wtórnej oporności na ten antybiotyk.

Tylko Gram+, laseczki – Bacillus i Clostridium. Synergizm z gentamicyną Słabo wchłania się z przewodu pokarmowego (lepiej w chorobach zapalnych jelit). Wydalana głównie z moczem. W 30-55% wiąże się z białkami osocza. Okres półtrwania – ok.. 6 godzin Dobrze dyfunduje do opłucnej, osierdzia, stawów i otrzewnej. W PMR stężenia terapeutyczne uzyskuje jedynie przy zapaleniach. Efekt postantybiotykowy (1,5-3 godz.)

Działania niepożądane reakcje alergiczne, zapalenie żyły w miejscu podania, gorączka zespół czerwonego karku po szybkim wstrzyknięciu dożylnym związany jest z uwalnianiem histaminy ‘pain and spasm syndrome’ – kurcze mięśniowe klatki piersiowej i grzbietu uszkodzenie słuchu rzadziej uszkodzenie nerek (monitorowanie kreatyniny) neutropenia

Wskazania ciężkie zakażenia gronkowcowe, oporne na metycylinę posocznica zakażenie kości zapalenie wsierdzia rzekomobłoniaste zapalenie jelit

Teikoplanina Mniej aktywna od wankomycyny na S epidermidis, a bardziej na tlenowe paciorkowce. Większą lipofilność - rozmieszcza się w tkankach i ma dłuższy T1/2 (40-7- godz.) można podawać raz na dobę terapeutyczne stężenia w żółci, tkance tłuszczowej. Działania niepożądane: bezpieczniejsza niż wankomycyna i rzadko trzeba ją odstawiać z powodu działań niepożądanych. (nefrotoksyczność, zespół czerwonego karku, ototoksyczność)

Teikoplanina Interakcje: zniesienie efektu bakteriobójczego w połączeniu z rifampicyną, aminoglikozydy nasilają ich nefrotoksyczność, z lekami zwiotczającymi powodują wydłużenie czasu zwiotczenia Wskazania: Jak dla wankomycyny, z wyjątkiem infekcji gronkowcami koagulazoujemnymi.

Ristocetyna Daptomycyna Ramoplanina bakteriobójczo na bakterie Gram+, nie stosowana w lecznictwie (wywołuje agregację płytek krwi_ Daptomycyna badania kliniczne III fazy. Zakres aktywności przeciwbakteryjnej podobny do wankomycyny i teikoplaniny. In vitro znaczna aktywność bakteriobójcza wobec VRE i MRSA. Ramoplanina stosowanie miejscowego w celu eliminacji nosicielstwa S. aureus na błonie śluzowej nosa badania kliniczne II fazy.