Grzegorz Szczęsny Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii AM RATOWNICTWO Grzegorz Szczęsny Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii AM

Polska 1996 w miejscu pracy drogowe 118 000 112 000 wypadki 118 000 52 000 ranni 7 000 5200 zabici

Przyczyny zgonów wczesnych Krwawienia z dużych naczyń Tętniczych Żylnych Urazy czaszkowo – mózgowe Urazy wielomiejscowe Urazy wielonarządowe

Dla zmniejszenia śmiertelności urazów ogromne znaczenie ma jak najwcześniejsze udzielenie odpowiedniej PIERWSZEJ POMOCY

Zapewnieniu prawidłowego udzielenia pierwszej pomocy służą: obowiązkowe nauczanie zasad udzielania pierwszej pomocy uczniów szkół ponadpodstawowych, pracowników zakładów szczególnie zagrożonych, kierowców, pracowników Straży Pożarnej, Policji, wolontariuszy itd. Jednostki wyspecjalizowanych stacji Pogotowia Ratunkowego oddziały Medycyny Ratunkowej wysokospecjalistyczne Centra Urazowe

Postępowanie na miejscu wypadku Ratowanie życia poszkodowanych Tamowanie krwotoków i działania przeciwwstrząsowe Zabezpieczenie ran głowy, klatki piersiowej, brzucha, odmy opłucnowej itp. Ratowanie zdrowia Unieruchomienie złamań i zwichnięć Zabezpieczenie pozostałych ran Zabezpieczenie przed późnymi skutkami urazu Hipotermia, hipowolemia, niedokrwienie kończyn, przygotowanie transportu

Wypadki komunikacyjne Drogowe Kolejowe Rolnicze Lotnicze

Wypadki drogowe Zachowanie na miejscu wypadku Zabezpieczenie miejsca wypadku Ocena stanu zdrowia poszkodowanych Zabiegi resuscytacyjne Wezwanie wykwalifikowanej pomocy  112

Obrażenia urazowe Wiodąca przyczyna śmierci w grupie do 44 roku życia Występowanie szacuje się na 1000 na milion osób rocznie Pacjenci po urazach zajmują około 12% łóżek szpitalnych

Obrażenia urazowe Powstają błyskawicznie, leczą się powoli Lekarz leczący może napotkać wiele pułapek Prewencja jest najlepszym lekarstwem, lecz gdy zawiedzie to LEKARZ musi mieć głęboką wiedzę aby przystąpić do leczenia pacjenta po urazie aby: sprostać wymaganiom pacjenta zredukować śmiertelność i chorobowość w przypadkach urazowych

Mechanizmy urazów Dominują tępe urazy W przypadku obrażeń wielomiejscowych i wielonarządowych zwykle jeden z narządów doznaje cięższego uszkodzenia niż inne Obrażenia zagrrażające życiu Głowy 30-70% Klatki piersiowwej 20-25% Brzucha 10-35% Kręgosłupa 5% 40% przypadków doznaje obrażeń narządu ruchu zwykle nie zagrażają one życiu

Obrażenia urazowe Dystrybucja przypadków śmiertelnych Pierwsze maksimum (sekundy - minuty) ciężkie uszkodzenia mózgu, pnia mózgu, rdzenia kręgowego wysoki poziom odcinka szyjnego, uszkodzenia serca, aorty i innych wielkich naczyń Drugie maksimum (minuty - pierwsze godziny) krwiaki pod- i nadtwardówkowe, haemopneumothorax, rozerwanie śledziony, rozerwanie wątroby, złamania miednicy, obrażenia mnnogie ze znaczną utratą OKK Trzecie maksimum (wiele dni - tygodnie) prawie zawsze związane z : zakażeniem uogólnionym (sepsą) lub nieewydolnością wielonarządową (Multiple Organ Failure - MOF) lub ostrą niewydolnością oddechową typu ARDS

„Złota Godzina” dla pacjentów z ciężkimi obrażeniami Pierwsza godzina leczenia obrażeń pourazowych ma za zadanie zredukować drugie maksimum śmiertelności pourazowej błyskawiczna ocena i resuscytacja

Cele i zadania postępowania w przypadkach pourazowych 1. Szybka i dokładna ocena stanu pacjenta 2. Resuscytacja i stabilizacja pacjenta w zależności od potrzeb 3. Określenie czy leczenie pacjenta przekroczy możliwości dalego ośrodka 4. Organizacja transportu między szpitalami 5. Zapewnienie optymalnej opieki medycznej na każdym etapie leczenia

Szkolenia podstawowe i zaawansowane z zakresie udzielania pomocy w przypadkach pourazowych Basic Trauma Life Support - pomoc przedszpitalna Advanced Trauma Life Support

Pomoc przedszpitalna Ma wyprzedzić pomoc specjalistyczną Przez wykonanie prostych czynności ma pomóc ratowanemu do czasu przybycia pogotowia ratunkowego Nie zastępuje pomocy lekarskiej kwalifikowanej

Zasady udzielania pomocy przedmedycznej Nie wolno zostawiać ratowanego samego Wezwać pogotowie (pomoc kwalifikowaną) Nie ruszać gdy nie ma takiej konieczności Ułożyć w pozycji bezpiecznej ustalonej Nie podawać nic doustnie Nie odchylać głowy po urazach kręgosłupa szyjnego

Pomoc przedmedyczna ABC D - Drugs? D - disability? (inwalidztwo, niesprawność) 1. Określenie poziomu przytomności AVPU A - Alert - Przytomny V - Responds to Vocal stimuli (Reaguje na głos) P - Responds to Painful stimuli (Reaguje na ból) U - Unresponsive (Bez reakcji) 2. Szerokość, równość i reakcja źrenic

Pomoc przedmedyczna Ocena ponowna - Głowa i twarz 1. Badanie - wywiad, oglądanie, badanie dotykiem, ponowna ocena źrenic 2. Postępowanie - drożność dróg oddechowych, zaopatrzenie krwawień

Pomoc przedmedyczna Ocena ponowna - Szyja 1. Badanie - wywiad, oglądanie, badanie dotykiem 2. Postępowanie - unieruchomienie (kołnierz, deska, woreczki, itp.)

Pomoc przedszpitalnaa Ocena ponowna - Kończyny 1. Badanie - wywiad, oglądanie (deformacje, narastanie obwodu kończyny), Badanie dotykiem (miejsca bolesne, trzeszczenie odłamów złamania, nieprawidłowa ruchomość) 2. Postępowanie - prawidłowe unieruchomienie

Zasady postępowania po urazach głowy Nie lekceważyć nawet najmniejszych urazów głowy Uszkodzenia skóry, rany Wydzielina, krwawienie z ucha, nosa Zaburzenia świadomości, mowy, widzenia Nudności, wymioty, drgawki Zaburzenia oddychania Szerokość, równość i reakcja źrenic Ułożenie poszkodowanego - bezpieczne

Zasady postępowania po urazach głowy Obserwacja czynności życiowych Tętno - zwolnienie tętna po urazie głowy RR - Ciśnienia tętniczego krwi wzrost może świadczyć o wzroście ciśnienia śródczaszkowego Triada Cushinga - Wzrost RR, Zwolnienie tętna, Zaburzenia oddychania) Oddychanie - podejrzewamy uszkodzenie OUN u poszkodowanego z zaburzeniami oddychania

Zasady postępowania po urazach głowy

Unieruchomienia transportowe po urazach kończyn i kręgosłupa Celem unieruchomienia jest: zapobieganie dalszym urazom działanie przeciwbólowe (kontrola bólu)

Unieruchomienia transportowe po urazach kończyn i kręgosłupa Unieruchomienia niekonwencjonalne Unieruchomienia konwencjonalne Efekt ! 1. zwiększenie szansy na: podtrzymanie czynności życiowych ratowanego utrzymanie funkcji kończyny 2. zmniejszenie ryzyka powstania powikłań w trakcie transportu

Postępowanie po urazach kręgosłupa Okoliczności (n.p. skok na głowę) Objawy: ból, zaburzenia oddychania, niedowłady, porażenia, (ruch, czucie) Utrata przytomności Uraz głowy - podejrzewamy też uraz kręgosłupa szyjnego Postępowanie - Ocena, ABC, krwawienia

Postępowanie po urazach kręgosłupa Czynności ratownicze w wodzie z zabezpieczeniem kręgosłupa szyjnego Przemieszczanie poszkodowanego tylko gdy konieczne Przeciąganie na ubraniu w ułożeniu na plecach - gdy tylko 1 ratownik Ułożenie na plecach z zabezpieczeniem unieruchomienia kręgosłupa szyjnego

Postępowanie po urazach kręgosłupa

Postępowanie po urazach kręgosłupa

Postępowanie po urazach kręgosłupa

Postępowanie po urazach kręgosłupa

Postępowanie po urazach kręgosłupa Przenoszenie w kilka osób (4) nosze, „Board”, długa deska, drzwi, itp. Jedna osoba „Dowodzi” I - głowa i szyja II - pod barki i plecy III - pod okolicę lędźwiową i pośladki IV - pod kolana i łydki

Postępowanie po urazach kręgosłupa

Postępowanie po urazach kręgosłupa Obrócenie na bok do siebie przy jednoczesnym stabilizowaniu kręgosłupa szyjnego Podsunięcie noszy Położenie na plecach na noszach Przymocowanie poszkodowanego do noszy Unieruchomienie głowy i szyji

Postępowanie po urazach kręgosłupa Minimalna ilość zbędnych ruchów Planowanie transportu Punkt docelowy (ostateczny, specjalistyczny, wyposażony /CT/) Trasa Warunki

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy deska (nosze)

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy nosze ortopedyczne „podbierakowe” do atraumatycznego montażu

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy materace (nosze podciśnieniowe)

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kręgosłupa

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kręgosłupa

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy unieruchomienia głowy

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy unieruchomienia głowy jednorazowe i „kieszonkowe”

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy kołnierze transportowe

Urazy kończyn Złamania - zaburzenie osi pomiędzy stawami sąsiednimi, ułożenie przymusowe kończyny Patologiczna ruchomość, objawy osłuchowe Zwichnięcia - Zaburzenie osi kończyny w okolicy uszkodzonego stawu, zatarcie obrysów stawu, przemieszczenie składowych stawu, Ból samoistny, przy dotyku, próbie wykonywania ruchów, obrzęk, zasinienie skóry w okolicy uszkodzenia, zaburzenia ukrwienia

Zasady postępowania po urazach kończyn A. Ocena ABC i wdrożenie postępowania B. Ocena struktur nerwowo-naczyniowych uszkodzonej kończyny (czy uległy urazowi) C. Wybór właściwego rozmiaru i typu unieruchomienia (zasada unieruchomienia jednego stawu poniżej i powyżej uszkodzenia)

Zasady postępowania po urazach kończyn D. Założenie opatrunku w przypadku zranienia E. Usunięcie odzieży z kończyny. Zdjęcie pierścionków, zegarków, itp. F. Ocena naczyń i nerwów kończyny przed założeniem szyny (tętno, czucie, ruch) G. Ułożenie miękkich podkładów nad wyniosłościami kostnymi

Zasady postępowania po urazach kończyn H. Zastosowanie delikatnego wyciągu w osi kończyny i umocowanie szyny lub innego unieruchomienia doraźnego I. Ocena naczyń i nerwów kończyny po założeniu unieruchomienia (tętno, czucie, ruch)

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - przykłady Kończyna górna Chusta trójkątna Umocowanie kończyny do klatki piersiowej Doraźna lub kwalifikowana szyna „Gazeta” (+ szalik) Unieruchomienie palców szyna Zimmera (mikroporowata gąbka naklejona na pasek blaszki aluminiowej)

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - przykłady Kończyna dolna Unieruchomienie kończyny do drugiej kończyny Doraźna lub kwalifikowana szyna (Kramera, próżniowa, pneumatyczna, wyciągowa, itp.)

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - unieruchomienia Dobór Konwencjonalne - kwalifikowane koszt/dostępność wielokrotne użycie/jednorazowe łatwość formowania trwałość stabilizacji ucisk kończyny (korzystny/niekorzystny)

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - szyna Kramera Wyścielona watą/ligniną i owinięta bandażem Powinna zakładać więcej niż jedna osoba Przymierzanie i modelowanie na k. zdrowej Każdą szynę domodelowujemy do kończyny a nie odwrotnie zabezpieczenie miejsc narażonych na ucisk pozostawienie odsłoniętych palców rąk i stóp

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn dolnych unieruchomienie doraźne

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn dolnych unieruchomienie doraźne

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn górnych unieruchomienie doraźne

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny unieruchamiające i materace podciśnieniowe

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny wyciągowe

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny wyciągowe

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny wyciągowe

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny pneumatyczne (dmuchane)

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy ortezy transportowe prefabrykowane

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn Amputacja urazowa Najpierw zabezpieczenie ratowanego, potem odciętej kończyny ABC Opatrunek na ranę, ucisk Krwawienie - opatrunek uciskowy, uciścięcie tętnicy powyżej miejsca krwawienia

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn Krwotok - Opatrunek na ranę, ucisk Krwawienie - opatrunek uciskowy, uciścięcie tętnicy powyżej miejsca krwawienia Opaska uciskowa - NIE!

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn opatrunek uciskowy gaza opatrunkowa jałowa na powierzchnię rany - minimum 2-3 warstwy lub więcej można dołożyć gazę opatrunkową opaska podtrzymująca bandaż elastyczny z uciskiem do zatrzymania krwawienia

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn Złamania otwarte Opatrunek jałowy domodelowane unieruchomienie Gdy szyna - docisk opaską do szyny

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn

Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn Zabezpieczenie odciętej części ciała Ułożenie z elewacją kończyn, gdy nie ma przeciwwskazań Postępowanie przeciwwstrząsowe

Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy Zestawy materiałów opatrunkowych