Jan Matejko Kraków 1838 - Kraków 1893 Najwybitniejszy przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego XIX wieku. W 1852-58 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (u W. K. Stattlera i W. Łuszczkiewicza), 1859-60 w Monachium (u H. Anschütza) i Wiedniu. Od 1864 członek Towarzystwa Naukowego w Krakowie i wielu akademii zagranicznych. Od 1873 dyrektor Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Od połowy lat 50-tych tworzył obrazy głównie z dziejów ojczystych, poprzedzone wnikliwymi studiami historycznymi i zabytkoznawczymi. Większość z nich to ogromnych rozmiarów kompozycje o wielkiej sile wyrazu, które cechuje połączenie realistycznej obserwacji i dokumentalnej ścisłości szczegółów z przejaskrawioną gestykulacją i dynamicznymi układami kompozycyjnymi całości obrazu. Matejko był jednym z największych polskich portrecistów. Portrety: Żony w sukni ślubmej (1879), A. Potockiego (1879), S. Tarnowskiego (1890), znakomity Autoportret artysty (1892). Matejko wykonał jedno z największych dzieł malarstwa monumentalnego - polichromię w Kościele Mariackim w Krakowie (1889-91). Dużą popularność zyskał cykl rysunków Poczet królów i książąt polskich (1890) oraz album Ubiory w Polsce (1860). Uczniami Matejki byli m.in.: Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Stanisław Wyspiański. Dzieła Matejki, przesycone głębokim patriotyzmem, ukazywały społeczeństwu polskiemu wizję przeszłości i odegrały dużą rolę w umacnianiu świadomości narodowej. Podczas II wojny światowej najważniejsze dzieła zostały ukryte (np. Bitwa pod Grunwaldem zakopana w Lublinie). Po 1945 większość dzieł Matejki odnaleziono i poddano konserwacji. Obecnie znajdują się głównie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie i w Warszawie.

Obrazy historyczne

Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska

Kazanie Skragi

Rejtan – upadek Polski

Unia Lubelska

Batory pod Pskowem

Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem

Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w roku 1521 w Krakowie

Bitwa pod Grunwaldem

Szkice i studia do obrazu

Fragmenty obrazu: Witold, wielki książę litewski Wielki mistrz

Hołd Pruski

Bitwa pod Racławicami

Konstytucja 3 maja 1791 roku

Śluby Jana Kazimierza

Portrety

Portret trojga dzieci artysty

Portret Marii Matejko - siostry artysty

Portret żony w ślubnej sukni

Portret córki Beaty z kanarkiem Portret syna Jerzego na koniu

Autoportret. 1887 Autoportret. 1892