Najczęstsze problemy okresu dojrzewania. Andrea Horvath Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci Akademii Medycznej w Warszawie

Problemy okresu dojrzewania Uzależnienia Anoreksja, bulimia Otyłość Depresja

Uzależnienia

Uzależnienia 23% uczniów kontakt z amfetaminą Popyt na środki odurzające wzrósł w ostatnich 4 latach 10x !!! 23% uczniów kontakt z amfetaminą 8% z heroiną 40% młodocianych doświadczenia z marihuaną

Uzależnienia Nałóg styl życia, który charakteryzuje przymus używania środków psychoaktywnych oraz zaangażowanie w jego zdobywanie nie musi towarzyszyć zależność fizyczna

Uzależnienia Zależność psychiczna Zależność fizyczna uczucie zaspokojenia po zażyciu i pragnienie ponawiania przyjęcia środka w celu wywołania euforii lub uniknięcia złego samopoczucia Zależność fizyczna przystosowanie się organizmu do substancji, czemu towarzyszy rozwój tolerancji oraz objawy zespołu odstawienia

Uzależnienia Tolerancja Zespół abstynencyjny konieczność stopniowego zwiększania dawki w celu osiągnięcia tego samego efektu Zespół abstynencyjny dokuczliwe objawy fizyczne, które pojawiają się po odstawieniu środka lub po podaniu specyficznego antagogonisty

Uzależnienia Zależność psychiczna Zależność psychiczna i fizyczna kokaina marihuana amfetamina halucynogeny Zależność psychiczna i fizyczna

Przyczyny „sięgania” ???

Uzależnienia Przyczyny ciekawość presja kolegów i koleżanek aspirowanie do dorosłości niezadowolenie z siebie i swojego życia konflikty i napięcia wewnętrzne problemy w szkole lub w domu robienie na przekór dorosłym brak atrakcyjnych sposobów spędzania wolnego czasu

Opiaty Silna zależność psychiczna Tolerancja Zależność fizyczna (2-3 dni) Heroina - hera, hercia, helena, proszek, "kompot"

Opiaty Ostre zatrucie podwyższony nastrój zaczerwienienie twarzy świąd skóry zwężenie źrenic senność bradypnoe, bradykardia, RR hipotermia

Opiaty Przewlekłe zatrucie wyniszczenie fizyczne i psychiczne uszkodzenie narządów miąższowych zaparcia zaburzenia menstruacji zaawansowana próchnica zębów zmiany zapalne skóry zanik żył powierzchniowych

Opiaty „Pozytywne" efekty euforia i uczucie odprężenia wewnętrzne zadowolenie

Opiaty Negatywne efekty zmniejszenie uczucia głodu, bólu i potrzeb seksualnych niepokój ruchowy / senność odczuwanie ciepła przy niewielkim T ciała zmniejszenie czynników motywacyjnych apatia / wypalenie emocjonalne

Opiaty Zespół abstynencyjny 4-6 h / 2-3 dni narastający lęk tachypnoe > 16’ ziewanie łzawienie „gęsia skórka” drżenia mięśni szerokie źrenice Metadon / Klonidyna

Opiaty Zewnętrzne oznaki używania opiatów zamroczenie ślady wkłuć na ciele szklane, wodniste oczy zwężone źrenice brak apetytu krople krwi na rękawach katar

Opiaty Na „co” zwrócić uwagę igły, strzykawki brązowe watki, kapsle, nakrętki, łyżki rurki do wdychania oparów naczynia pokryte brudnym nalotem osmalone sreberka torebki z brunatnawym proszkiem

Opiaty Przedawkowanie Ryzyko transmisji chorób zakaźnych (HIV, WZW) depresja oddechowa wiotczenie mięśni szkieletowych - nienaturalne rozluźnienie bradykardia śpiączka i zgon Ryzyko transmisji chorób zakaźnych (HIV, WZW) Uzależnienie psychiczno-fizyczne

Anksjolityki Benzodiazepiny; barbiturany Objawy oczopląs ataksja zamazana mowa próba Romberga dodatnia wąskie źrenice śpiączka Bardzo szybko zależność psychiczna

Marihuana Nie daje uzależnienia! Metabolity (kannabinoidy) długo w moczu Konopie indyjskie (marihuana, haszysz) dżoint, skręt, blant, zielsko, zioło, grass, marycha, trawa, huana, marycha, maryśka, skun, gandzia, kolumbijka, gandzia, samosieja, afgan

Marihuana „Pozytywne" efekty działania obniżenie się progu percepcji (słuchowej) - wzrost wrażliwości zmysłów odprężenie i poczucie spokoju zmiana poczucia mijającego czasu zwiększenie odczucia przyjemności seksualnych optymizm i podniesiona samoocena

Marihuana „Negatywne” efekty działania zagubienie zwiększone napięcie / niepokój pogorszenie pamięci tachykardia zawroty głowy apatia / lęki / urojenia niemożność skupienia uwagi

Marihuana Zewnętrzne oznaki używania słodkawa woń oddechu gadatliwość i wesołkowatość / stany euforyczne przekrwione oczy kaszel zwiększone łaknienie pobudzenie psychoruchowe zaburzenia orientacji przestrzennej

Marihuana Na „co” należy zwrócić uwagę zapach palonych liści brązowo-szare nasionka w kieszeniach bibuła papierosowa zielony tytoń blade palce

Kokaina Kokaina uzależnia psychicznie (CRAC) Kokaina - koka, koks, gram, śnieg, biała dama, witamina C

Kokaina „Pozytywne" efekty działania silna euforia poczucie mocy wewnętrznej (siły fizycznej i umysłowej) pobudzenie ruchowe i podniecenie seksualne poczucie wyższości i odsunięcie poczucia lęku przyspieszone procesy myślowe zanik zdolności odczuwania przykrych wrażeń

Kokaina Negatywne efekty działania brak krytycyzmu co do własnych możliwości i zachowań niepokój i napięcie bezsenność załamanie nerwowe urojenia o nieprzyjemnej treści

Kokaina Zewnętrzne oznaki używania nadpobudliwość i wzmożona aktywność gadatliwość niepokój psychoruchowy / agresja rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło katar czerwony nos z krostkami i objawami egzemy (zaczerwieniona, łuszcząca się skóra, swędzenie)

Kokaina Szczególne zagrożenia wyniszczenie organizmu (brak łaknienia i snu) psychoza pokokainowa (poczucie prześladowania i inwigilowania) zaburzenia osobowości / myśli samobójcze przedawkowanie

Amfetamina Zależność psychiczna / trwałe zmiany w EEG Amfetamina - spid, proszek, proch, amfa, feta, setka, witamina A

Amfetamina „Pozytywne" efekty działania zwiększenie wydolności psychomotorycznej polepszona koncentracja i możliwość maksymalnego skupienia uwagi (np. w czasie nauki) przypływ energii i gotowości do działania poczucie pewności i intensywne (subiektywne) poczucie mocy, euforia odsunięcie poczucia lęku

Amfetamina Negatywne efekty silne pobudzenie psychomotoryczne brak łaknienia rozszerzenie źrenic tachykardia i tachypnoe podwyższone RR i zwiększone wydalanie moczu jadłowstręt suchość w ustach uszkodzenia szkliwa zębów

Amfetamina Zewnętrzne oznaki używania nerwowość, drażliwość rozszerzone źrenice kłopoty ze snem wahania nastroju od euforii do depresji nadmierne poczucie pewności lub nieuzasadniony strach znaczne ubytki wagi ciała (przewlekle uzależnienie)

Ecstasy Ecstasy (MDMA) syntetyczny analog amfetaminy i meskaliny działanie stymulujące układ nerwowy (amfetaminopodobne) + właściwości psychodeliczne (tj. meskalina) Ecstazy eska, bleta, piguła nazwy własne tabl.: UFO, Love, Superman, Vogel, Mitsubishi, Herz

Ecstasy „Pozytywne" efekty działania (zależne od nastroju!) euforia uczucie przypływu energii pobudzenie seksualne uczucie silnej więzi z otoczeniem uczucie empatii w stosunku do innych intensyfikacja przeżyć emocjonalnych zaostrzenie percepcji otoczenia

Ecstasy Negatywne efekty działania napięcie emocjonalne depersonalizacja panika nadwrażliwość na bodźce z zewnątrz poczucie utraty kontroli nieprzyjemne halucynacje i depresja

Ecstasy Zewnętrzne oznaki używania rozszerzenie źrenic pobudzenie mało racjonalne i dziwne zachowanie brak koordynacji ruchowej kac po odstawieniu

Ecstasy Zagrożenia "złośliwy zespół neuroleptyczny" (spadek RR, wzrost T, drgawki, śpiączka) migotanie komór serca szczękościsk depresja, urojenia, psychozy / zmiany degeneracyjne OUN podniecenie seksualne

Uzależnienie od lotnych rozpuszczalników Wdychanie rozpuszczalników przemysłowych i aerozoli Ostre zatrucie: zawroty głowy senność chwiejny chód labilność nastroju

Rozpuszczalniki / kleje Zewnętrzne oznaki używania zapach rozpuszczalników zaburzenia mowy (mowa zamazana, bełkotliwa) zapalenie spojówek nieporadność ruchowa gadatliwość nadwrażliwość na światło katar lub krwawienie z nosa / kichanie i kaszel ożywienie i podniecenie

Problemy związane z żywieniem % K : M Stosowanie diety 35% 1,5 : 1 Anorexia 0,4% 9 : 1 Bulimia 1% 30 : 1 Otyłość 7-10% 1,3 : 1

Anorexia nervosa

Zaburzenia łaknienia Fałszywe wyobrażenia Rzeczywiste osłabienie łaknienia

Zaburzenia łaknienia Rzeczywiste osłabienie łaknienia o / p schorzenia przewodu pokarmowego cukrzyca typu I o / p choroby zakaźne guz mózgu (podwzgórza) choroby układu krążenia zaburzenia wydzielania wewnętrznego (ch. Addisona, nad. przytarczyc, n. przysadki)

Problemy związane z żywieniem Czynniki ryzyka: płeć żeńska stosowanie diety wczesne dojrzewanie perfekcjonizm nerwowość przy rozmowach o żywieniu niska samoocena brak celów życiowych zaburzenia funkcjonowania rodziny

Anorexia nervosa Nieświadome lub świadome nieakceptowanie własnego ciała, niezgoda na dojrzewanie Przymus psychiczny prowadzący do samozniszczenia organizmu

Anorexia nervosa Przyczyny: genetyczne (rodzinne zaburzenia odżywiania) neurobiologiczne (zaburzenia w rozwoju autonomii i w procesach identyfikacji płciowej) psychologiczne czynniki społeczne i kulturowe

Anorexia nervosa Objawy prodromalne narastające wprowadzane ograniczenia żywieniowe wybieranie pokarmów o niskiej wartości kalorycznej wzmożona ruchliwość, gimnastyka zainteresowanie tematyką żywieniową (przepisy, gotowanie dla innych) nadużywanie środków przeczyszczających

Anorexia nervosa Objawy psychiczne izolacja od rodziny i rówieśników unikanie tematów związanych z dojrzewaniem płciowym skupianie się na osiągnięciach, ambicjach reagowanie agresją na próby nakłaniania do jedzenia, przy jednoczesnym nadmiernie układnym zachowaniu zmiana postrzegania własnego ciała brak poczucia choroby

Anorexia nervosa Objawy przedmiotowe: „meszek płodowy” utrata masy ciała > 15%; wyniszczenie nietolerancja zimna „meszek płodowy” zanik lub brak miesiączki bradykardia niedociśnienie arytmia; nagły zgon prolaps zastawki dwudzielnej upośledzenie dojrzewania

Anorexia nervosa Odchylenia laboratoryjne: EKG: białka, glukozy, leukocytów albuminy, AspAT, AlAT, bilirubina EKG: zaburzenia rytmu; bradykardia wydłużenie QT Zaburzenia endokrynologiczne: LH, FST T3, rT3 kory nadnerczy

Leczenie Hospitalizacja Psychoterapia (> 6 m-cy) wskazania psychiatryczne (ryzyko samobójstwa) wskazania internistyczne (obrzęki, zaburzenia elektrolitowe, hipoglikemia, zakażenia) Psychoterapia (> 6 m-cy) terapia rodzinna Leczenie żywieniowe Leczenie przeciwdepresyjne

Rokowanie Wyleczenie 45% Poprawa 36% Zaburzenia odżywienia 20% Śmiertelność 5 – 15%

Bulimia nervosa

Bulimia nervosa „Chorobliwe odczuwanie głodu na tle nerwowym” Objawy nawracające epizody żarłoczności brak kontroli nad ilością spożywanych pokarmów prowokowanie wymiotów nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych

Bulimia nervosa Powikłania erozja szkliwa zapalenie przełyku, pęknięcie przełyku rozstrzeń żołądka, pęknięcie żołądka zachłystowe zapalenie płuc hipokaliemia powiększenie ślinianek przyusznych

Anorexia / Bulimia Wskazania do hospitalizacji: M < 75% należnej masy ciała ciężkie zab. metaboliczne: HR < 40 T < 36 RR < 70mmHg K < 2,5mEq/l ciężkie zaburzenia rytmu serca silna depresja; psychozy

Anorexia Bulimia duży spadek masy ciała wczesny początek szybko objawy kliniczne rzadko szuka pomocy mogą chłopcy ostry / przewlekły brak wywiadu nerwica / depresja złe rokowanie - często normalna masa ciała późny początek objawy kliniczne późno czasami szuka pomocy zdecydowanie kobiety zaostrzenia / remisje anorexia w wywiadzie depresje / samookaleczenia ok. 60% odpowiada na leczenie

Otyłość prosta

Otyłość prosta WHO 1998 : Otyłość to choroba przewlekła

Otyłość BMI (Masa ciala/wysokość2) > 30 kg/m2 Wskaźnik Cole’a (BMI aktualne/BMI należne) nadmierne > 110 norma 90 - 110 nieznaczne niedożywienie 85 - 90 niedożywienie 75 - 85 wyniszczenie < 75

Epidemiologia

Czynniki ryzyka Czynniki dziedziczne 20-70% Czynniki nabyte wielogenowe (wszystkie chromosomy z wyjątkiem Y) Czynniki nabyte dieta niska aktywność fizyczna stres i zaburzenia emocjonalne leki (sterydy, p-depresyjne, neuroleptyki, B-blokery, insulina) uszkodzenie podwzgórza niska masa urodzeniowa

Powikłania Cukrzyca typu II Zespół metaboliczny hiperinsulinizm + dyslipidemia + nadciśnienie Zespół policystycznych jajników Stłuszczenie wątroby Glomerulopatia Zaburzenia psychiczne niska samoocena, depresja, samobójstwa Bóle stawów Zaburzenia kardiologiczne, nowotwory

Leczenie Leczenie dietetyczne Wysiłek fizyczny Psychoterapia Farmakoterapia dorośli Leczenie chirurgiczne

Depresja

Depresja Objawy: spowolnienie czynności życiowych zmęczony wygląd smutny wyraz twarzy jednostajny sposób mówienia niepokój ruchowy

Depresja Objawy psychosomatyczne „zamknięcie się w sobie” poczucie mniejszej wartości poczucie winy zanik stosunku emocjonalnego hipochondria zaburzenia snu, bóle głowy, utraty masy ciała

„Depresja zamaskowana” Objawy psychosomatyczne napady płaczu i krzyku jadłowstręt, wymioty nietrzymanie stolca lęki nocne Zaburzenia zachowania niechęć do zabawy, przesadna nieśmiałość „unikanie wzroku”

Depresja Zaburzenia zachowania w wieku szkolnym izolacja z otoczeniem napady płaczu niepokój zespół „piekielnego Piotrusia” zespół „kopciuszka” ucieczka z domu rozkojarzenie psychoruchowe

Depresja Przyczyny somatyczne: choroby metaboliczne i zwyrodnieniowe niewydolność krążenia niewydolność oddechowa choroby nerek i wątroby cukrzyca guz mózgu niedokrwistość

Depresja Przyczyny psychiczne zaniedbywanie; sieroctwo utrata zaufania do opiekunów uraz psychiczny przesadne wymogi wychowawcze lub intelektualne

Samobójstwo M : K Usiłowanie samobójstwa Dzieci < 15 r.ż. Młodzież > 15r.ż. 1 : 1 12 : 50 9 : 27

Zaburzenia społecznego dostosowania Nadmierna ruchliwość m > k Tiki m > k Zaburzenia snu m = k Moczenie nocne m > k Zaburzenia apetytu m = k Chudnięcie m << k

Zaburzenia społecznego dostosowania Obgryzanie paznokci m < k Manipulowanie przy włosach m < k Ssanie kciuka m < k Kradzieże m > k Agresywność m > k Wagary m > k

Dziękuję