Badanie usg FAST & eFAST ppłk dr n. med. Robert Brzozowski Zakład Medycyny Pola Walki Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej, Metabolicznej i Torakochirurgii
PODSTAWY USG Zakresy częstotliwości 20 Hz 20 kHz 2 MHz 10 MHz Infradźwięki Dźwięki słyszalne Ultrasonografia
głowica liniowa głowica convex głowica microconvex 10-5 MHz 5-2 MHz 4-2 MHz
Częstotliwość dźwięku PODSTAWY USG Częstotliwość dźwięku Zasięg penetracji Wysoka Niska
Echogeniczność Zmiana bezechowa (anechogeniczna) Zmiana hiperechogeniczna Zmiana hipoechogeniczna
Cień akustyczny
Wzmocnienie sygnału po przejściu przez warstwę płynu
Focused Assesment with Sonography for Trauma FAST Focused Assesment with Sonography for Trauma
HISTORIA 1970 – Niemcy - wskazania do usg w urazach 1980 – Japonia - trauma usg 1988 – Niemcy - certyfikacja usg Połowa lat 80’ - USA - usg w urazach vs DPL 1996 – USA - termin „FAST” American College of Surgeons 1997 – FAST jako element ATLS Advanced Trauma Life Support for Physicians. Chicago: ACS; 1997
FAST PODSTAWOWE CELE BADANIA płyn (krew) w jamie brzusznej TAK/NIE płyn (krew) w worku osierdziowym TAK/NIE
1 2 3 4
Zalety badania FAST - szybkie (60 s) badanie skriningowe w urazach - nieinwazyjne, łatwe i powtarzalne - czułość FAST 75-95%, swoistość 98%
Ograniczenia FAST - nie służy do identyfikacji miejsca obrażeń - utrudniona ocena przy współistniejącej rozedmie podskórnej, rozdęciu żołądka i jelit, otyłości - nie wyklucza uszkodzenia jelit, przepony, krwawienia do przestrzeni zaotrzewnowej - wykrywa obecność płynu od objętości 250-500 ml
UWAGI - brak płynu ≠ brak obrażeń ZBYT MAŁO??? / ZBYT WCZEŚNIE??? PRZEOCZONE??? MIEJSCA TRUDNO DOSTĘPNE - wolny płyn może nie być krwią MOCZ, ASCITES, HYDROTHORAX, PŁYN OWODNIOWY, ZAWARTOŚĆ JELIT / ŻOŁĄDKA, PĘKNIĘTA TORBIEL, POZOSTAŁOŚCI PO PŁUKANIU JAM CIAŁA - poprawność oceny > 50 wykonanych FAST
Ocena FAST miejsc gromadzenia się płynu - worek osierdziowy (nadbrzusze lub przymostkowo po stronie lewej) - zachyłek wątrobowo-nerkowy (zachyłek Morrisona) - między torebką wątroby i prawą nerką, - zachyłek śledzionowo-nerkowy - między śledzioną oraz lewą nerką, - zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe u mężczyzn - utworzone przez uwypuklenie otrzewnej między odbytnicą i pęcherzem moczowym (lub jama Douglasa u kobiet - utworzona przez uwypuklenie otrzewnej między odbytnicą i tylną ścianą macicy)
Norma
Patologia
Norma
Patologia
Norma
Patologia
Norma
Patologia
FAST ALGORYTM POZYTYWNY NIEPEWNY NEGATYWNY PACJENT PACJENT PACJENT PACJENT SERIE BADAŃ NIESTABILNY STABILNY NIESTABILNY STABILNY POWTÓRNY FAST CT ZABIEG CT SALA OPERACYJNA CT OPERACYJNY DPL DPL Rozycki G.S. et al. J Trauma, 1996
eFAST (extended FAST) PODSTAWOWE CELE BADANIA płyn (krew) w jamie opłucnej TAK/NIE odma opłucnowa TAK/NIE
Hemothorax
GOOD MEDICINE IN BAD PLACES