PUSTYNIE

Pustynie to rozległe tereny charakteryzujące się małą ilością opadów, wysokimi temperaturami, małą zawartością wody w powietrzu oraz znacznymi wahaniami dobowymi temperatury, która w ciągu dnia wynosi około 35˚, a w nocy spada do granic 0˚C. Pustynie występują w strefie zwrotnikowej, na terenach Bliskiego Wschodu, Afryki, Ameryki Południowej i Australii oraz w strefie podzwrotnikowej Ameryki Północnej i Azji.

Typy pustyń • skalista, kamienista (np. znaczna część Sahary i Tybetu oraz część Gór Skalistych), • żwirowa (np. część Sahary, większa część Pustyni Gibsona oraz część pustyń w Australii), • piaszczysta (np. Wielka Pustynia Wiktorii i Wielka Pustynia Piaszczysta, Wielki Erg Zachodni i Wielki Erg Wschodni, Kyzył-kum i Kara-kum, Atacama, Ar-Rub al-Khali, Wielki Nefud), • ilasta, występuje na Wyżynie Irańskiej, • słona (np. Salar de Uyuni w Boliwii).

Życie na pustyni jest bardzo trudne, występuje na niej niewiele gatunków roślin i zwierząt. Jedynymi miejscami, gdzie przyroda bujniej się rozwija, są oazy.

Największą gorącą pustynią świata jest leżąca w Afryce Północnej Sahara. Jej obszar zajmuje około 9 mln km2. Rozciąga się na długości 5700 km od Oceanu Atlantyckiego na zachodzie po Morze Czerwone na wschodzie; od północy ograniczona jest górami Atlas i wybrzeżem Morza Śródziemnego. Znajduje się na terytoriach 11 państw: Maroka, Algierii, Tunezji, Libii, Egiptu, Sahary Zachodniej, Mauretanii, Mali, Nigru, Czadu i Sudanu.

Niewielką część Sahary stanowią pustynie piaszczyste z usypanymi przez wiatry wydmami. Pozostałą część Sahary zajmują pustynie żwirowe lub kamieniste.

Pustynia sprawia wrażenie pozbawionej wszelkiego życia, ale nawet w tych wyjątkowo trudnych warunkach żyją rośliny i zwierzęta. Rośliny występujące na pustyniach przystosowane są do oszczędnej gospodarki wodą i do ochrony przed wysokimi temperaturami w ciągu dnia. Występujące rośliny to: dzikie oliwki, oleandry, pistacje, tamaryszek oraz akacja. Środkowa część Sahary jest pozbawiona roślinności. Ciekawym przykładem jest róża jerychońska, która jest bardzo dobrze przystosowana do życia na pustyni. Wiatr pędzi te rośliny w kształcie kuli na duże odległości. Gdy spadnie trochę deszczu, pędy się prostują, a nasiona rozsiewają.

Ze względu na warunki pustynne (piaski, susza, ograniczony dostęp do wody) nie ma tam odpowiednich warunków do rozwoju życia. Gęstość zaludnienia jest niska (około jednej osoby na km²). Mieszkańcy Sahary to głównie nomadowie. Najbardziej liczne to pasterskie plemię Tuaregów. Przemierzają oni, wraz ze swoimi stadami kóz, owiec i wielbłądów, rozlegle obrzeża pustyni w poszukiwaniu pastwisk oraz wody. Prowadzą również handel wymienny z mieszkańcami oaz.

Świat zwierząt: antylopy adaks, fenki (lisy pustynne), skoczki pustynne, dromadery (wielbłądy jednogarbne), owce grzywiaste, osioł afrykański, koziorożce nubijskie, warany pustynne, biczogony egipskie, skorpiony, gazele dorkas, oryksy szablorogie.

Przystosowanie roślin i zwierząt do trudnych warunków życia na pustyni: kaktusy, np. opuncje – gromadzenie wody w zgrubiałych łodygach, przekształcenie liści w kolce (ogranicza to parowanie wody), róże jerychońskie – przetrwanie kilkuletniego okresu suszy, zwijanie gałązek do siebie, tworzenie kulek, które oderwane przez wiatr od podłoża mogą toczyć się przez pustynię, po deszczu - zazielenienie, kwitnięcie i wydanie nasion, suchorośle - możliwość ograniczania parowania wody, np. poprzez zmniejszenie powierzchni liści, pokrycie ich warstwą wosku lub kutnerem (poplątanymi włoskami), dobre ukorzenienie, fenek (lisek pustynny) – posiadanie dużych uszu, które ułatwiają ochładzanie ciała, wielbłądy – korzystanie z zapasów zmagazynowanych w tłuszczu znajdującym się w garbach.

Przyczyny powstawania pustyń mogą być różnorodne: niskie opady i temperatury, bardzo silne wyjałowienie gleby, jej silne zasolenie (przez chlorki, siarczany, węglan sodu), zatrucie środowiska gazami wulkanicznymi lub wyziewami z fabryk (głównie hut miedzi), albo też nadmierny wypas i inne formy działalności człowieka. Naturalne pustynie istnieją na obszarach skrajnie suchych. Mogą to być obszary stale lub okresowo bardzo gorące, miejscami nieraz przez długie lata zupełnie pozbawione opadów.

Dziękuję za uwagę. Julia Banasiak kl. VI b źródła: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pustynia http://www.google.pl http://pl.wikipedia.org/wiki/Sahara MÓJ ŚWIAT Podręcznik do przyrody 6