UCZENIE SIĘ POPRZEZ WARUNKOWANIE KLASYCZNE

PROBLEMATYKA Uczenie się poprzez warunkowanie klasyczne- analiza teorii behawiorystycznych (koneksjonistycznych) przyjmujących, że podstawą uczenia się są różnego typu połączenia między bodźcami i reakcjami; praktyczne implikacje teorii warunkowania– warunkowanie klasyczne w życiu codziennym i w klasie szkolnej. Słowa- klucze: behawioryzm, warunkowanie klasyczne, bodziec warunkowy, bodziec bezwarunkowy, generalizacja, wygaszanie, metoda kolejnych przybliżeń, zasada Premacka Mietzel, G. (2002). Psychologia kształcenia. Gdańsk: GWP. s. 147- 156

PLAN WYKŁADU Założenia behawioryzmu Uczenie się skojarzeniowe Warunkowanie klasyczne Warunkowanie sprawcze Natura warunkowania klasycznego Cztery komponenty Procesy podstawowe Przyczyna Warunkowanie w realnym świecie

Założenia behawioryzmu Zjawiska psychiczne to epifenomeny działania mózgu, Psychologia musi się ograniczyć do eksperymentów, Człowiek działa w myśl koncepcji: S – R (bodziec – reakcja); środowisko jest układem aktywnym, człowiek zaś układem reaktywnym, Uczenie się ma charakter uniwersalny, Badania prowadzone na zwierzętach podstawowe badania psychologiczne, Na te same bodźce ludzie różnie reagują, Ta sama reakcja pojawia się pod wpływem różnych bodźców, Neobehawioryści sugerują, że pomiędzy S i R coś się znajduje --> S-O-R, „Człowiek może być kierowany przez środowisko, ale należy pamiętać, że środowisko jest prawie całkowicie ukształtowane przez niego”.

Uczenie się skojarzeniowe koneksjonizm (ang. connectionism), model uczenia się, w którym jednostką, jaka zostaje wyuczona, jest skojarzenie, nawyk lub związek między bodźcem i reakcją; Warunkowanie klasyczne – uczenie się przewidywalnych sygnałów Warunkowanie sprawcze – uczenie się o konsekwencjach

Natura warunkowania klasycznego Definicja: warunkowanie klasyczne (ang. classical conditioning), forma uczenia się polegająca na tym, że zachowanie (reakcja warunkowa) zaczyna być wywoływane przez pewien bodziec (bodziec warunkowy), który uzyskał tę zdolność wskutek powiązania go z bodźcem istotnym biologicznie (bodźcem bezwarunkowym). Odkrycie: badania I.Pawłowa nad trawieniem psów; warunkowanie pawłowowskie

Cztery komponenty warunkowania klasycznego bodziec bezwarunkowy, Sb (ang. unconditional stimulus, UCS), w warunkowaniu klasycznym bodziec, który wywołuje i wzmacnia reakcję bezwarunkową. bodziec warunkowy, Sw (ang. conditional stimulus, CS), w warunkowaniu klasycznym, bodziec poprzednio obojętny, który zaczyna wywoływać reakcję warunkową. reakcja bezwarunkowa, Rb (ang. unconditional response), W warunkowaniu klasycznym, reakcja wywoływana przez bodziec bezwarunkowy, bez uprzedniego ćwiczenia czy uczenia się. reakcja warunkowa, Rw (ang. conditional response), w warunkowaniu klasycznym reakcja wywoływana przez bodziec poprzednio obojętny; występuje w wyniku powiązania bodźca obojętnego z bodźcem bezwarunkowym.

Podstawowe cechy warunkowania klasycznego Philip Zimbardo, Psychologia i życie Podstawowe cechy warunkowania klasycznego Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Procesy podstawowe Nabywanie Wygaszanie i samorzutne odnowienie wygaszanie (ang. extinction), w warunkowaniu - osłabienie związku warunkowego, gdy nie jest podawany czynnik wzmacniający czyli bodziec bezwarunkowy. samorzutne odnowienie (ang. spontaneous recovery), ponowne pojawienie się wygaszonej reakcji warunkowej po okresie odpoczynku. Generalizacja bodźca (ang. stimulus generalization), automatyczne rozszerzenie reakcji warunkowej na podobne bodźce, które nigdy nie były zestawiane z bodźcem bezwarunkowym. Różnicowanie bodźców różnicowanie bodźców (ang. stimulus discrimination), proces warunkowania, kiedy to organizm uczy się reagować inaczej na bodźce, które w pewnym wymiarze różnią się od bodźca warunkowego

Dlaczego zachodzi warunkowanie Styczność w czasie Zasada kontyngencja

Przykłady warunkowania klasycznego w realnym świecie Fobie: systematyczna desensytyzacja Uczenie się miłości i sympatii Uczenie się awersji do smaku (ang. taste-aversion learning), biologiczne predyspozycje do uczenia się, polegające na tym, że organizm uczy się w jednej próbie unikać pokarmu, po spożyciu którego zachorował;

Ćwiczenie myślenia krytycznego wg Richarda O. Strauba Psychologowie uważają, że dzieci uczą się kontrolowania pęcherza podczas snu na zasadzie warunkowania klasycznego, czyli typu uczenia się, w którym organizm zaczyna kojarzyć różne fakty. Normalnie mokra pościel lub pieluszka powoduje, że dziecko się budzi. Przez powtarzające się połączenie tych dwóch faktów napięcie pęchrza zostaje skojarzone z wrażeniem wilgoci i dzieci budza się, kiedy czują, że pęcherz jest pełny. Wyobraź sobie, że jesteś opiekunem/opiekunką sześcioletniego dziecka, które jeszcze nie nauczyło się łaczyć napięcia pecherza z mokrym łóżkiem. Zatroskani rodzice zwrócili się o pomoc do psychologa rozwojowego, który opracował metodę działania na moczenie nocne za pomocą warunkowania klasycznego, posługując się specjalnym prześcieradłem wyposażonym w maleńkie przewody elektryczne. Kiedy śpiące dziecko zmaoczy się do łóżka, mocz (przewodząc prąd elektryczny) natychmiast włacza obwód elektryczny i uruchamia głośny dzwonek, który budzi dziecko. Z czsem napięcie pęcherza kojarzy się z dzwonkiem i dziecko zostaje uwarunkowane na budzenie się przed zmoczeniem łóżka. Choć rodzice przeczytali broszurę wyjaśniającą podstawowe zasady warunkowania poprosili, abyś pomógl/pomogła im dokładnie zrozumieć, dlaczego to skutkuje Czy potrafisz wymienić elementy warunkowania klasycznego u dzieci, które bez specjalnego treningu uczą się budzić przed zmoczeniem lóżka? Bodziec bezwarunkowy: Reakcja bezwarunkowa: Bodziec warunkowy: Reakcja warunkowa: Czy potrafisz wymienić elementy warunkowania kasycznego u dzieci, u których budzenie się jest warunkowane za pomocą specjalnego prześcieradła i dzwonka?