Twoim zadaniem jest napisanie pracy semestralnej na temat – Podmiot liryczny „Pieśni” Jana Kochanowskiego wyrazicielem ideologii swego czasu. Pierwszym krokiem, który musisz wykonać jest analiza tematu. Wynika z niej, że musisz dać sobie odpowiedź na następujące pytania: 1 – co to jest podmiot liryczny? 2 – kim był i kiedy żył Jan Kochanowski? 3 – czym są „Pieśni” Jana Kochanowskiego? 4 – czym jest ideologia? 5 – o jaki czas chodzi? ad 1 – to osoba wypowiadająca się w wierszu, istniejąca tylko w literaturze, stworzona przez autora, wyposażona w zespół poglądów, ad 2 – był to polski poeta żyjący w XVI wieku – okresie renesansu, ad 3 - „Pieśni” tworzył Kochanowski przez całe życie. Zawierają one w sobie poglądy autora na wszystkie zagadnienia istnienia człowieka, ad 4 – ideologia to zespół poglądów głoszonych przez człowieka lub wielu ludzi w określonym czasie, ad 5 – chodzi o czas, w którym żył Jan Kochanowski – renesans (odrodzenie). W swojej pracy masz więc udowodnić, że – poglądy jakie wypowiada podmiot liryczny „Pieśni” Jana Kochanowskiego są poglądami głoszonymi przez ludzi żyjących w okresie odrodzenia (renesansu).

Musisz zapoznać się z „Pieśniami” Jana Kochanowskiego i określić poglądy jakie głosi ich podmiot liryczny. Na następnym slajdzie znajdziesz fragmenty dziesięciu utworów i zobaczysz jak to zadanie wykonać.

Fragmenty „Pieśni” Jana Kochanowskiego Kto ma swego chleba, Ile człeku trzeba, Może nic nie dbać o wielkie dochody, O wsi, o miasta i wysokie grody. II Gdziekolwiek jest, Bożeć, pośli dobrą godzinę! Jaciem Twój był jako żyw i Twoim zginę. III Chcemy sobie być radzi? Rozkaż, Panie czeladzi, Niechaj na stół dobrego wina przynaszają, A przy tym w złote gęśli albo w lutnię grają! Kto tak mądry, że zgadnie, Co nań jutro przypadnie? Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba, Kiedy się człowiek troszcze więcej niźli trzeba. IV Miło szaleć, kiedy czas po temu, A tak, bracie, przypij każdy swemu, Bo o głodzie nie chce się tańcować, A podpiwszy , łacniej już błaznować. [...] Dziś bądź wesół, dziś użyj biesiady, O przyszłym dniu niechaj próżnej rady. Już to dawno Bóg obmyślił w niebie, A k'tej radzie nie przypuszczą ciebie. V Nie wierz Fortunie co siedzisz wysoko, Miej na poślednie koła pilne oko! Bo to niestała pani z przyrodzenia, Często więc rada sprawy swe odmienia. VI Cieszy mię ten rym ,,Polak mądr po szkodzie” Lecz jeśli prawda i z tego nas zbodzie Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą i po szkodzie głupi. VII Nie porzucaj nadzieje Jakoć się kolwiek dzieje Nic wiecznego na świecie Radość się z troską plecie. Lecz na szczęście wszelakie Serce ma być jednakie Stateczny umysł pamiętaj zachować Jeśli Cię zacznie nieszczęście frasować. VIII Panu dzięki oddawajmy, Jego łaskę wspominajmy. Który hardym miesza rzeczy, A skromne ma na swej pieczy. IX Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy, Chciał ze mną dobrą tylko sławę mieć na pieczy? A starać się, ponieważ musi zniszczeć ciało, Aby imię przynajmniej po nas tu zostało. X Czego chcesz od nas Panie, za twe hojne dary, Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary? Tyś pan wszystkiego świata, Tyś niebo zbudował. Bądź na wieki pochwało n, nieśmiertelny Panie! Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie. Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi, Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi.

Przeanalizujmy więc fragmenty pochodzące z różnych „Pieśni” Kto ma swego chleba, Ile człeku trzeba, Może nic nie dbać o wielkie dochody, O wsi, o miasta i wysokie grody. Kto ma tyle majątku, że nie cierpi niedostatku, nie musi starać się, by mieć jeszcze więcej. Temat – zachowanie z umiarem II Gdziekolwiek jest, Bożeć, pośli dobrą godzinę! Jaciem Twój był jako żyw i Twoim zginę. Wszystko dobre otrzymuje człowiek od Boga, który jest jego Panem i za życia i w śmierci. Temat - Bóg III Chcemy sobie być radzi? Rozkaż, Panie czeladzi, Niechaj na stół dobrego wina przynaszają, A przy tym w złote gęśli albo w lutnię grają! Kto tak mądry, że zgadnie, Co nań jutro przypadnie? Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba, Kiedy się człowiek troszcze więcej niźli trzeba. Gdy mamy ochotę się weselić, możemy zasiąść do uczty, pić wino, słuchać muzyki. Nikt nie wie co przyniesie jutro. Jedynie Bóg zna przyszłość i śmieje się z tych, którzy o nią nadmiernie się troszczą. Temat – radość życia doczesnego, korzystanie z życia, stosunek do przyszłości IV Miło szaleć, kiedy czas po temu, A tak, bracie, przypij każdy swemu, Bo o głodzie nie chce się tańcować, A podpiwszy , łacniej już błaznować. [...] Dziś bądź wesół, dziś użyj biesiady, O przyszłym dniu niechaj próżnej rady. Już to dawno Bóg obmyślił w niebie, A k'tej radzie nie przypuszczą ciebie. Gdy mamy czas wolny możemy się bawić. Korzystajmy z dnia. Nie martwmy się o przyszłość, którą zna Bóg, a na którą my nie mamy wpływu Temat – radość życia doczesnego, korzystanie z życia, stosunek do przyszłości

Temat – troska o rodaków V Nie wierz Fortunie co siedzisz wysoko, Miej na poślednie koła pilne oko! Bo to niestała pani z przyrodzenia, Często więc rada sprawy swe odmienia. Nie wierz losowi chociaż zajmujesz wysokie stanowisko bo los jest niepewny i często się zmienia. Temat – zmienność losu VI Cieszy mię ten rym ,,Polak mądr po szkodzie” Lecz jeśli prawda i z tego nas zbodzie Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą i po szkodzie głupi. O Polakach mówią – „Polak mądry po szkodzie”. Jeżeli Polacy nie będą uczyć się na własnych błędach to powstanie nowe przysłowie – Polak jest głupi i przed szkodą i po szkodzie (Polak nie umie wyciągać wniosków z tego co go spotyka. Temat – troska o rodaków VII Nie porzucaj nadzieje Jakoć się kolwiek dzieje Nic wiecznego na świecie Radość się z troską plecie. Lecz na szczęście wszelakie Serce ma być jednakie Stateczny umysł pamiętaj zachować Jeśli Cię zacznie nieszczęście frasować. Jak by nie było nam źle na świecie nie porzucajmy nadziei, bo na świecie nie ma nic wiecznego, a radość przeplata się ze smutkiem. Wobec wszystkich przypadłości losu człowiek powinien zachować się z umiarem. Temat – zachowanie z umiarem VIII Panu dzięki oddawajmy, Jego łaskę wspominajmy. Który hardym miesza rzeczy, A skromne ma na swej pieczy. Powinniśmy dziękować Bogu za to co mamy. Skromnymi ludźmi Bóg się opiekuje, a często doświadcza zadufanych w sobie. Temat - Bóg

Zbierzmy tematykę wypowiedzi podmiotu lirycznego IX Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy, Chciał ze mną dobrą tylko sławę mieć na pieczy? A starać się, ponieważ musi zniszczeć ciało, Aby imię przynajmniej po nas tu zostało. Ciało ludzkie jest nietrwałe. Po człowieku pozostaje jego opinia. Człowiek powinien więc nie dbać o rzeczy doczesne, a starać się zyskać dobrą sławę, która po nim pozostanie. X Czego chcesz od nas Panie, za twe hojne dary, Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary? Tyś pan wszystkiego świata, Tyś niebo zbudował. Bądź na wieki pochwało n, nieśmiertelny Panie! Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie. Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi, Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi. Temat – cel ludzkiego życia Człowiek wszystko otrzymuje od Boga i za to Go chwali. Bóg jest stwórcą wszystkiego. Człowiek potrzebuje od Boga opieki i wierzy w wieczna dobroć boską. Temat - Bóg Zbierzmy tematykę wypowiedzi podmiotu lirycznego „Pieśni”

radość życia doczesnego, korzystanie z życia, stosunek do przyszłości Bóg jest według podmiotu lirycznego stwórcą świata. Jest wieczny i opiekuje się ludźmi. (X) Wszystko co człowiek ma dobrego otrzymał od Boga. (II) Człowiek powinien dziękować Bogu za wszystko co od niego otrzymał i pamiętać, że Bóg szczególnie opiekuje się ludźmi skromnymi, a doświadcza ludzi zadufanych w sobie. (VIII) Bóg fragmenty: II, VIII, i X cel ludzkiego życia fragment - IX Celem człowieka średniowiecznego było dojście do życia wiecznego. Podmiot Liryczny uważa, że ciało ludzkie jest przemijalne. Człowiek winien dbać o to by zyskać dobrą sławę, bo tylko ona pozostanie po nim w pamięci pokoleń, które nadejdą. Jest to nowe renesansowe podejście do zagadnienia życia ludzkiego i jego celu. troska o rodaków fragment VI Podmiot liryczny troszczy się nie tylko o siebie, lecz także o swych rodaków. Chciałby żeby jego rodacy zyskali sobie dobrą sławę wśród sąsiadów, bo ona zyska im szacunek. radość życia doczesnego, korzystanie z życia, stosunek do przyszłości fragmenty: III i IV Jako człowiek nowych czasów – renesansu, podmiot liryczny uważa, że w życiu ludzkim jest czas nie tylko na modlitwy, lecz także na zabawy i wesołe spędzanie czasu w miłym towarzystwie. O przyszłość nie mamy potrzeby się martwić, gdyż ją określa Bóg. Jest to nawiązanie do filozofii greckiego filozofa Epikura, którego myśli rozwinął w swej poezji rzymski poeta Horacy formułując hasło – Korzystaj z dnia CARPE DIEM. zmienność ludzkiego losu fragment - V Los ludzki się zmienia. Jak mówili starożytni – fortuna (los) kołem się toczy i zawsze należy o tym pamiętać. Pamiętać o tym powinni zwłaszcza ci, którzy przeżywają okres pomyślności w swoim życiu. – Nigdy nie wiadomo kiedy los się obróci. W swoim postępowaniu człowiek powinien zachować umiar. Niepotrzebne jest dbanie o nadmiar majątku jeżeli to co mamy pozwala nam żyć godnie. (I) Wobec wszelkich kolei losu winniśmy zachowywać się tak samo (VII). Pogląd ten zaczerpnięty został od filozofów greckich zwanych stoikami. Poglądy stoickie odnajdujemy także w poezji Horacego. zachowanie z umiarem fragmenty: I i VII

Pamiętasz, że w swojej pracy masz udowodnić, iż – poglądy jakie wypowiada podmiot liryczny „Pieśni” Jana Kochanowskiego są poglądami głoszonymi przez ludzi żyjących w okresie odrodzenia (renesansu). Nazwa epoki – renesans (odrodzenie) oznacza, że odrodziło się wśród ówcześnie – (XIV – XVI w.) żyjących ludzi zainteresowanie antykiem – jego nauką filozofią i sztuką. Doprowadziło to do wykształcenia się w odrodzeniu dwóch nurtów ideowych: reformacji i humanizmu. Reformacja uznawała za panującą religię chrześcijaństwo lecz postulowała reformę instytucji kościoła. Ludzie odrodzenia zaczęli zadawać pytania nie tylko o sposób osiągnięcia zbawienia wiecznego, lecz także o cel swego życia na ziemi. Dostrzegli, że każdy jest oddzielną indywidualnością i jako taki będzie wspominany przez potomnych. Ponieważ nie można spędzać całego czasu na modłach czas wolny można wypełnić zabawami i poszukiwaniem przyjemności. Odpowiedzi na pytanie jak żyć ludzie renesansu poszukiwali w pismach filozofów i poetów antycznych. Hedoniści na czele z Epikurem mówili – korzystaj z dnia. Zachowuj jednak we wszystkich poczynaniach – w pracy, zabawie modlitwach umiar. Szukaj złotego środka. Tak jak w średniowieczu dominującą postawą wobec świata był teocentryzm – stawianie Boga w centrum zainteresowań tak w renesansie dominować zaczyna antropocentryzm. Najważniejszy staje się człowiek i jego sprawy. Ludzie dostrzegają, że stanowią wiele różnych narodów i czują większą więź ze swoimi rodakami niż innymi ludźmi. Jednostka ludzka zaczyna zastanawiać się co kieruje jej losem. Co sprawia, że raz jest nam dobrze a innym razem źle? Jaki wpływ – pytał człowiek odrodzenia – mam na swój los. Czy mam poświęcić wszystkie siły na gromadzenie dóbr doczesnych? Jak mam się zachować wobec szczęścia, które mnie spotyka. Czy jest ono nagrodą za moje postępowanie. Jak zachować się wobec nieszczęść, które mnie spotykają? I znowu odpowiedzi na te pytania człowiek renesansu znajduje u filozofów antycznych. To stoicy mówili – zachowuj się jednakowo i wobec złego i wobec dobrego, które cię spotyka. Człowiek renesansu więc to: chrześcijanin, indywidualista, zainteresowany przyjemnościami życia doczesnego, korzystający z przyjemności jakie daje świat, zachowujący między zabawą, modlitwą i pracą złoty środek – umiar, czujący swą odrębność narodową, zadawalający się tym co posiada, zachowujący stoicką postawę wobec odmian losu, wykształcony - znający filozofię i sztukę antyku. Podmiot liryczny „Pieśni” mówi – Jestem chrześcijaninem. Stwórcą świata jest Bóg. Jest wieczny i opiekuje się ludźmi. (X) Wszystko co człowiek ma dobrego dostał od Boga. (II) Człowiek powinien dziękować Bogu za wszystko co od niego otrzymał i pamiętać, że Bóg szczególnie opiekuje się ludźmi skromnymi, a doświadcza ludzi zadufanych w sobie. (VIII) Uważam, że ciało ludzkie jest nietrwałe. Muszę zyskać dobrą sławę, bo tylko ona pozostanie po mnie w pamięci pokoleń, które nadejdą. (IX) Uważam, że w życiu ludzkim jest czas nie tylko na modlitwy, lecz także na zabawy i wesołe spędzanie czasu w miłym towarzystwie. O przyszłość nie mamy potrzeby się martwić, gdyż ją określa Bóg. Tak mówił filozof grecki Epikur, a jego myśli rozwinął w swej poezji rzymski poeta Horacy. Mówił on CARPE DIEM – korzystaj z dnia. (III, IV) Troszczę się nie tylko o siebie, lecz także o swych rodaków. Chciałbym żeby zyskali sobie oni dobrą opinię sąsiadów, bo ona zyska im ich szacunek. (VI) Los ludzki jest zmienny. Jak mówili starożytni – fortuna (los) kołem się toczy i zawsze należy o tym pamiętać. Pamiętać o tym powinni zwłaszcza ci, którzy przeżywają okres pomyślności w swoim życiu. – Nigdy nie wiadomo kiedy los się obróci i znajdą się w nieszczęściu. (V) W swoim postępowaniu człowiek powinien zachować umiar. Niepotrzebne jest dbanie o nadmiar majątku jeżeli to co mamy pozwala nam żyć godnie. (I) Wobec wszelkich kolei losu winniśmy zachowywać się tak samo (VII). Tak mówili filozofowie greccy stoicy. Ich poglądy głosił także w swej poezji Horacy. Jestem chrześcijaninem, ale ważne są dla mnie poglądy filozofów greckich: stoików i Epikura a także poezja rzymskiego poety Horacego.

Jak widać, to co mówi podmiot liryczny „Pieśni” Kochanowskiego, jest zgodne z tym co głosili ludzie żyjący w okresie renesansu. Można powiedzieć, że ów P. L. jest jednym z ludzi renesansu. Zastanów się co zrobiłeś dotąd - 1 – przeanalizowałeś temat pracy, 2 – odpowiedziałeś sobie na pytania wynikające z analizy tematu, 3 – ustaliłeś co ma zawierać Twoja praca, 4- określiłeś poglądy podmiotu lirycznego „Pieśni”, 5 – zestawiłeś i porównałeś poglądy P. L. „Pieśni” i ludzi renesansu, 6 – ustaliłeś, że poglądy zawarte w punktach 4 i 5 są takie same. CO DALEJ?

Trzeba sporządzić plan pracy. Może on być różny Trzeba sporządzić plan pracy. Może on być różny. Ja proponuję Ci następujący. WSTĘP zamieściłbym notkę biograficzną Jana Kochanowskiego – w zakończeniu podkreśliłbym, że Jan Kochanowski żył w okresie renesansu. ROZWINIĘCIE 1 - przedstawiłbym poglądy ludzi renesansu, 2 – przedstawiłbym poglądy podmiotu lirycznego „Pieśni” Jana Kochanowskiego, 3 – wskazałbym na podobieństwa między tym o czym mówił p. l. i co głosili ludzie renesansu, ZAKOŃCZENIE wskazałbym, że stworzony przez Jana Kochanowskiego, człowieka renesansu, podmiot liryczny jego „Pieśni” jest tak jak jego twórca człowiekiem renesansu i głosi takie same poglądy jak inni ludzie żyjący w tym czasie. Pozostało Ci zrealizować ten plan pisząc pracę. POWODZENIA !